Historia dla gimnazjum/Wprowadzenie

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Historia to nauka badająca dzieje ludzkich zbiorowości (społeczeństw) istniejących w określonym czasie i w określonej przestrzeni. Historia nie tylko opisuje dzieje dawniej żyjących ludzi i społeczeństw ludzkich,lecz dąży też do wyśnienia tych dziejów, uchwycenia cech charakterystycznych w rozwoju społeczeństw. Świadomość tego miał już Herodot (zwany "ojcem historiografii"), który nie tylko pragnął opisać wojny Greków z Persami, lecz także wyjaśnić dlaczego oni ze sobą wojowali.


Źródła historyczne[edytuj]

Utrwalone i zachowane pozostałości myśli, działania, czy w ogóle życia ludzkiego, zwiemy źródłami historycznymi. Źródła te mogą być zarówno niepisane, jak i pisane. Wyróżniamy następujące źródła :

Niepisane Pisane
Materialne

domostwa, odzież, narzędzia, broń, ozdoby, pieniądze

Źródła opisowe

kroniki, roczniki, pamiętniki, dzieła naukowe

Sztuka

malarstwo, grafika, plakat, rzeźba, film, muzyka

Źródła aktowe

kodeksy praw, konstytucje, nadania, dekrety, traktaty międzynarodowe, regulaminy i statuty, umowy

Architektura Źródła listowe

korespondencja urzędowa, korespondencja prywatna

Obyczaje

tańce,przyśpiewki, obyczaje ludowe, rytuały np. postrzyżyny, ceremonie np. koronacyjna, ślubna,

Prasa

prasa periodyczna, prasa tematyczna

Przekaz audio-wizualny

filmy dokumentalne, audycje radiowe, przemówienia, relacje z wydarzeń i uroczystości

Pisma "ulotne"

ulotki np. wyborcze, broszury, etykiety, instrukcje, rachunki np. kasowe, blankiety


Odtwarzając wydarzenia z przeszłości, historyk powinien dotrzeć do jak największej liczby źródeł. Musi ocenić ich przydatność, odczytać znaczenie, sprawdzić wiarygodność, porównać ze sobą. Dopiero po takim badaniu, często żmudnym i pracochłonnym, może przystąpić do odtwarzania i wyjaśniania wydarzeń.

Nauki pomocnicze[edytuj]


Historia sama w sobie jest dziedziną nauki, poznawanie historii odbywa się poprzez rozwijanie wiedzy, właśnie w dziedzinach nauk pomocniczych. Wyróżniamy następujące nauki pomocnicze : numizmatyka, archeologia, genealogia, heraldyka, filatelistyka, geografia historyczna, meteorologia historyczna, archiwistyka, chronologia, ikonografia.

Rola czasu[edytuj]


Badając dzieje ludzkości, historycy dostrzegli, że pewne zjawiska i niektóre zespoły zjawisk trwały w określonym ciągu czasu; zauważyli też, że zachodziło w nich wiele zmian. podzielili więc dzieje na kilka długotrwałych okresów, czyli epok. Każda z nich odznaczał się charakterystycznymi cechami.

  • Wyróżniamy następujące podziały :
    • Podział na ery
      • Przed Chrystusem, przed naszą erą (p.n.e)
      • Po Chrystusie, nasza era (n.e)
    • Podział na tysiąclecia (tysiąclecie - milenium)
    • Podział na stulecia (wieki)
    • Podział na dekady ( dekada - 10 lat)
    • Podział na lata
    • Podział na kwartały (kwartał - 3 miesiące)
    • Podział na miesiące
    • Podział na tygodnie
    • Podział na dni
    • Podział na epoki :
      • Prehistoria (do 3000r. p.n.e)
      • Starożytność (od 3000r. p.n.e do 476r. n.e)
      • Średniowiecze (od 476r. n.e do ok.1492r. n.e)
      • Nowożytność (od ok. 1492r. n.e do 1918r. n.e)
      • Czasy najnowsze (od 1918r. n.e)


Przed naszą erą czas liczymy wstecz ( np. Po 322 roku p.n.e następuje 321 rok p.n.e). Nie istnieje rok zerowy (po 1 roku p.n.e następuje 1 rok n.e). W naszej erze liczymy czas dodając lata ( np. Po 132 roku n.e następuje 133 rok n.e). Wiek zapisujemy cyframi rzymskimi ( np. V wiek p.n.e). Nowe stulecia liczymy od 1 roku nowego wieku ( np. wiek XVII, zaczyna się od roku 1601, a kończy w 1700r.).