Object Pascal/Procedury i funkcje

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Do czego służą procedury i funkcje?[edytuj]

Procedury służą do zamknięcia pewnych standardowych, wielokrotnie wykonywanych ciągów czynności w pewną całość "widzianą" przez program pod konkretną nazwą i operującą w danej chwili na konkretnych argumentach. Funkcja jest podobna do procedury, różni się od niej tym, że pod swoją nazwą zwraca pewną wartość. Zastosowanie procedur i funkcji pozwala na optymalizację wykorzystania pamięci. Pamięć jest przydzielana dynamicznie podczas wywołania.

Procedury[edytuj]

Deklaracja procedury[edytuj]

 procedure nazwa [(lista_parametrów_formalnych)];
   {deklaracje lokalnych stałych, zmiennych i typów}
 begin
   {część operacyjna}
 end;

Deklaracja procedury powinna znajdować się przed częścią operacyjną programu, czyli przed głównym słowem begin,a po deklaracji zmiennych, z których ona korzysta. Nie jest konieczne umieszczanie po deklaracji zmiennych, ale stosowanie się do tej zasady pozwala na zastosowanie porządku w zapisie programu.

Jeżeli chcemy aby procedura była zadeklarowana za miejscem jej pierwszego wywołania, należy użyć słowa kluczowego forward:

 procedure nazwa [(lista-parametrów-formalnych)]; forward;

Wewnątrz procedury można deklarować zmienne lokalne, czyli zmienne wewnętrzne, obowiązujące tylko w tej procedurze, w której zostały zadeklarowane. Zmienne lokalne mogą mieć takie same identyfikatory jak zmienne globalne (zmienne zewnętrzne, obowiązujące w całym programie), wtedy znaczenie zmiennej globalnej zostanie przysłonięte znaczeniem zmiennej lokalnej. Wewnątrz deklaracji można używać zmiennych globalnych (nie przysłaniając ich), pokazane na przykładzie, jednak należy pamiętać o częstych błędach przy drobnej nieuwadze.


Przykład deklaracji[edytuj]

 procedure srednia;
 var
   i:integer;
   s:real;
 begin
   s:=0.0;
   for i:=1 to ilosc do  //ilosc - zmienna zewnętrzna
     s:=s+dane[i];
   wynik:=s/ilosc
 end;

Wywołanie procedury[edytuj]

 nazwa_procedury [(lista_parametrów_aktualnych)];

Wywołanie procedury polega na podaniu w zapisie programu jej nazwy, a także listy parametrów aktualnych, czyli zawierających ich bieżące wartości. Lista ta nie istnieje, gdy nie określimy żadnych parametrów formalnych przy deklarowaniu procedury.

Podstawowe procedury[edytuj]

Procedury przerywające wykonanie instrukcji iteracyjnych[edytuj]

BREAK[edytuj]

Procedura powoduje natychmiastowe zakończenie wykonywania pętli, wewnątrz której jest wywołana.

Przykład:

 var
 w,x,i,j:integer;
 begin
   w:=1
   for i:=3 to 3 do
     for j:=1 to 8 do
       begin
         readln(x);
         if x=0 then break
           else w:=w*x
       end;
     writeln('iloczyn=',w);
 end.
CONTINUE[edytuj]

Procedura powoduje natychmiastowe przejście do kolejnej iteracji pętli, wewnątrz której jest wywołana.

Przykład:

 var
 w,x,i,j:integer;
 begin
   w:=1
   for i:=1 to 3 do
     for j:=3 to 5 do
       begin
         readln(x);
         if x=0 then continue
           else w:=w*x
       end;
     writeln('iloczyn=',w);
  end.

Procedury powodujące przerwanie wykonywanego programu[edytuj]

EXIT[edytuj]

Procedura Exit wywołana wewnątrz procedury lub funkcji powoduje jej przerwanie i powrót do miejsca wywołania, a wywołana w części wykonawczej programu powoduje jego zakończenie.

HALT[edytuj]

Procedura Halt, której wywołanie ma postać:

 Halt (kod_wyjścia); 

lub

 Halt 

co jest równoważne wywołaniu Halt(0) (0 – zakończenie bez błędu, kod_wyjścia jest wyrażeniem typu integer) powoduje przerwanie programu i powrót do systemu.

RUNERROR[edytuj]

Procedura RunError lub RunError_(kod_błędu) powoduje przerwanie programu i wygenerowanie błędu jego wykonania o podanym kodzie (kod_błędu jest argumentem typu Byte, gdy brak tego argumentu, to przyjmuje się wartość 0).

Funkcje[edytuj]

Funkcja jest rodzajem procedury, która po wywołaniu zwraca obliczoną przez siebie wartość pod swoją nazwą.

Deklaracja funkcji[edytuj]

 function nazwa [(lista-parametrów-formalnych)] : typ_wyniku;
   {deklaracje lokalnych stałych, zmiennych i typów}
 begin
   {część operacyjna}
 end;

Deklaracja funkcji powinna znajdować się przed częścią operacyjną programu, czyli przed głównym słowem begin,a po deklaracji zmiennych, z których ona korzysta. Nie jest konieczne umieszczanie po deklaracji zmiennych, ale stosowanie się do tej zasady pozwala na zastosowanie porządku w zapisie programu.

Jeżeli chcemy aby funkcja była zadeklarowana za miejscem jej pierwszego wywołania, należy użyć słowa kluczowego forward:

 function nazwa [(lista-parametrów-formalnych)]:typ_wyniku; forward;

Wewnątrz funkcji można deklarować zmienne lokalne tak samo jak to jest przy procedurach.

W części operacyjnej funkcji przynajmniej raz powinna wystąpić instrukcja przypisania postaci:

 nazwa:=wyrażenie;

lub

 RESULT:=wyrażenie;

Przykład deklaracji[edytuj]

 function srednia: integer;
 var
   i:integer;
   s:real;
 begin
   s:=0.0;
   for i:=1 to ilosc do  //ilosc - zmienna zewnętrzna
     s:=s+dane[i];
   srednia:=s/ilosc
 end;

Wywołanie funkcji[edytuj]

Wywołanie funkcji ma miejsce w wyrażeniu po prawej stronie instrukcji przypisania lub w instrukcji wywołania procedury:

 zmienna:=nazwa [(lista-parametrów-aktualnych)];

Przykład wywołania[edytuj]

 Srednia_ocen:=srednia;
 writeln(Srednia_ocen);

Pozostałe informacje[edytuj]

Procedury i funkcje działające na argumentach typu porządkowego[edytuj]

  • Dec(x), Dec(x,n) - bezpośrednio poprzedni, dekrementacja zmiennej x
  • Inc(x), Inc(x,n) - bezpośrednio następny, inkrementacja zmiennej x,
  • Odd(x) - badanie parzystości, przyjmuje wartość TRUE, gdy x nieparzyste
  • Pred(x) - poprzednik elementu x
  • Succ(x) - następnik elementu x

Przeciążanie procedur i funkcji[edytuj]

Przeciążanie procedur i funkcji występuje wtedy, gdy:

  • dwie procedury lub funkcje mogą mieć ten sam identyfikator
  • musi być użyta dyrektywa języka overload
  • listy parametrów formalnych muszą się różnić ilością lub typem

Przykłady:[edytuj]

 Program iloczyny;
 var
 a,b:real
 function iloczyn (a,b: integer): integer;overload;
 begin
   result:=a*b;
 end;
 function iloczyn (a,b:real): real;overload;
 begin
   result:=a*b;
 end;
 begin
 c:=iloczyn(5,6) //zostanie wywołana pierwsza funkcja
 c:=iloczyn(5,5.6) //zostanie wywołana druga funkcja.
 end.

Rekurencja[edytuj]

Rekurencja jest to zdolność procedury lub funkcji do wywoływania samej siebie. Przykład:

function Potega(a:real; n:integer): real;
begin
 if (n=0) and (a<>0) Result := 1;
 if (n=1) Result := a;
 if (n>1) Result := a * Potega(a, n-1);
 if (n<0) Result := 1 / Potega(a, -n);
end;

Skorzystaliśmy tutaj z definicji rekurencyjnej potęgi:

Oczywiście do obliczania potęg o większym od zera wykładniku prostsza jest definicja iteracyjna:

Rekurencja pochłania więcej pamięci RAM, a często i procesora, więc działa wolniej od pętli. Dlatego należy ją stosować tylko wtedy, gdy jej użycie ma sens, np. przy operacjach na katalogach i ich podkatalogach.