Uciążliwość zapachowa/Olfaktometria inżynierska/Olfaktometria terenowa

Dodaj linki
Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Spis treści

Olfaktometria terenowa[edytuj]

Schemat olfaktometru terenowego
Ćwiczenia z olfaktometrii terenowej w ZUT Szczecin

Procedury oznaczeń emisji zapachowej ze źródeł dyfuzyjnych, emisji chwilowej (np. występującej w awarii lub w czasie operacji uciążliwych, lecz krótkotrwałych) oraz małych i szybko zmiennych wartości stężenia zapachowego w przygruntowej warstwie powietrza nie zostały dotychczas w Europie znormalizowane. W kwietniu 2015 roku ogłoszono końcowy projekt prEN 16841 Ambient air - Determination of odour in ambient air by using field inspection – normy opracowywanej przez grupę roboczą CEN/TC 264/WG 27. Pierwsza wersja projektu powstała w roku 2013[1]. Wyodrębniono dwie części: część 1 – Grid-method[2] i część 2 – Plume method[3]. W kwietniu 2015 roku opublikowano końcowe wersje obu części projektu[4] [5].

Zastosowanie olfaktometrii dynamicznej zwykle nie jest możliwe, ze względu na zbyt małe wartości stężenia (brak możliwości sporządzenia serii rozcieńczeń, zgodnie z PN-EN 13725). Możliwe jest:

Poza wymienionymi badaniami, których celem jest oszacowanie stężenia zapachowego zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, zapachową jakość tego powietrza określa się również:

  • kontrolując częstość przekraczania progu wyczuwalności zapachu zanieczyszczeń w węzłach siatki punktów pomiarowych wokół istniejącej lub projektowanej instalacji (badania eksperckie, np. oznaczenia liczby "godzin odorowych")[6],
  • metodami socjologicznymi, które bywają uznawane za rodzaj konsumenckiej analizy sensorycznej (gromadzenie opinii ludności o stopniu odczuwanej uciążliwości zapachu, zależnym od rodzaju, siły i częstości występowania zapachu)[7].

Olfaktometr Nasal Ranger[edytuj]

Olfaktometry terenowe Nasal Ranger są popularne w Stanach Zjednoczonych[8] [9]. Zyskuje też popularność w Europie, np. w Hiszpanii, Francji i w Polsce[10] [11] [12].

Nasal Ranger (patent St. Croix Sensory) to rodzaj maski gazowej z dwoma filtrami z węglem aktywnym, w której znana część wdychanego powietrza omija filtry. Zawór regulacyjny umożliwia wybranie jednej z sześciu wartości stosunku strumienia powietrza oczyszczonego do nie oczyszczonego (Vczyste/Vsurowe)[13]:

  • 2, 4, 7, 15, 30 i 60 (dokładność i odtwarzalność rozcieńczeń: ±10%)
  • 60, 100, 200, 300, 400 i 500 (dokładność i odtwarzalność rozcieńczeń: ±5%)

oraz ustawienie pozycji, w której jest oczyszczany cały wdychany strumień (BLANK). Czujnik prędkości przepływu wdychanego powietrza ze wskaźnikiem informuje, czy jest osiągnięty poziom 16–20 dm³/min (zalecany w czasie pomiaru). Oceniający stopniowo zwiększają udział strumienia omijającego filtry, aż do osiągnięcia wyczuwalności zapachu. Stosując symbole zgodne z PN-EN 13725 można mówić o wyznaczeniu pierwszego ZTAK, występującego po kolejnych ZTAK. Odczytane z pokrętła regulacyjnego wartości Vczyste/Vsurowe = D/T (Dilution-to-Threshold Ratios) odpowiadają – po przeliczeniu – zdefiniowanej w PN-EN 13725 wartości ZITE (indywidualne oszacowanie stopnia rozcieńczenia do progu wyczuwalności):

ZITE = (ZTAK * ZNIE)0,5

Wartość stężenia zapachowego oblicza się jako średnią geometryczną ze zbioru oszacowań indywidualnych, zgromadzonych przez zespół. Zespół jest w Stanach Zjednoczonych dobierany na podstawie wyników psychofizycznych testów wrażliwości węchu, wykonywanych z użyciem zestawów Sniffin'Sticks – markerów z wkładami nasączonymi roztworami n-butanolu („test trójkątowy” – wybierz jeden z trzech).

Zastosowania olfaktometrii statycznej[edytuj]

Olfaktometria statyczna jest rutynowo stosowana przez służby ochrony środowiska w Japonii od roku 1997[14][15]. Głównym celem wykonywanych pomiarów jest sprawdzanie, czy w zamieszkałym otoczeniu emitorów jest przekroczony maksymalny dopuszczalny poziom stężenia zapachowego – 4 ou/m³[16].

Próbki powietrza są pobierane do worków z folii Nalophan, a następnie przewożone do laboratorium olfaktometrycznego w celu wykonania zespołowego oznaczenia stopnia rozcieńczenia do progu wyczuwalności. Miejsce i moment pobrania próbki środowiskowej jest wybierany przez uprawnionego inspektora, który wybiera punkt w smudze zanieczyszczeń oraz chwilę, w której zapach jest najsilniejszy. Uznaje się że standard nie jest dotrzymany, jeżeli po czterokrotnym rozcieńczeniu tak pobranej próbki czystym powietrzem jej zapach jest nadal odróżnialny od zapachu dwóch próbek powietrza czystego – stwierdza się więcej niż 1/3 poprawnych wskazań próbki z zanieczyszczeniami jako innej (stężenie zanieczyszczeń rozcieńczonej próbki jest większe od progu wyczuwalności). W analogiczny sposób wyznacza się liczbowe wartości stężenia zapachowego w pobranych próbkach, rozcieńczając ją bardziej lub mniej niż czterokrotnie.

Zastosowania prawa Webera-Fechnera[edytuj]

Prawo Webera-Fechnera określa zależność intensywności (siły, natężenia) wrażenia zmysłowego od wielkości bodźca, który to wrażenie wywołuje (np. świetlnego, mechanicznego, chemicznego).

Intensywność odczuwanego zapachu jest zależna od stężenia odorantów w powietrzu – stężenia zapachowego (cod [ou/m³] (zob. uwaga 1) lub stężenia wyrażonego w klasycznych jednostkach stężenia zanieczyszczeń powietrza, np. ppm. W drugiej wersji równanie wyrażające prawo Webera-Fechnera jest stosowane tylko w szczególnych sytuacjach – gdy powietrze zawiera jeden związek wonny lub modelową mieszaninę znanych odorantów, np. w czasie wyznaczania wartości progów węchowej wyczuwalności określonych związków chemicznych lub psychofizycznych badań interakcji węchowych w mieszaninach.

S = kWF* log cod S = kWF * log (c/cth) = kWF * log c – kWF * log cth
S – intensywność zapachu S – intensywność zapachu
kWF – współczynnik Webera-Fechnera (indywidualny, grupowy lub zespołowy (zob. uwaga 2) kWF – współczynnik Webera-Fechnera (indywidualny, grupowy lub zespołowy)
cod [ou/m3] – stężenie zapachowe (wynik analizy olfaktometrycznej) c – stężenia odoranta [ppm]
Równanie użyteczne w olfaktometrii środowiskowej (nieznany rodzaj i ilość odorantów). cth – próg wyczuwalności zapachu odoranta [ppm] (zob. uwaga 3)

Prawo Webera-Fechnera umożliwia wykorzystanie wyników skalowania intensywności zapachu do określania orientacyjnych wartości stężenia zapachowego[17]:

  • w próbkach mocno zanieczyszczonych gazów odlotowych (metoda ekstrapolacyjna, równoczesne wyznaczanie cod i kWF),
  • w powietrzu atmosferycznym (obliczanie cod po wyznaczeniu kWF w dodatkowej serii pomiarów).

Skalowanie intensywności zapachu[edytuj]

Ocena intensywności zapachu z użyciem skali n-butanolowej

Intensywność zapachu jest określana z użyciem różnego rodzaju skal: punktowych, werbalnych, graficznych lub skal wzorców. W tabeli zamieszczono przykład siedmiostopniowej skali werbalno-punktowej, VDI Richtlinien 3882[18]. W wytycznych amerykańskich (ASTM E544-99) opisano skale wzorców n-butanolowych. W czasie pomiarów zapach badanej próbki jest porównywany z Odor Intensity Referencing Scale (OIRS)[19]. Wzorce OIRS są przygotowywane dynamicznie (w odpowiednich olfaktometrach) lub statycznie. „Skala statyczna” (np. zestawy wodnych roztworów) jest stosowana w warunkach terenowych. Każda ze skal OIRS jest sporządzana tak, aby stężenia n-butanolu w kolejnych wzorcach stanowiły szereg geometryczny. W większości przypadków stosuje się czynnik szeregu (krok X) równy 2. Zestawy wzorców n-butanolowych o stężeniach c0, c1­, c2, c3, … cN tworzących szeregi geometryczne są uważane za liniowe skale intensywności zapachu (wynika to bezpośrednio z prawa Webera-Fechnera) [20][21].

Zadaniem osoby oceniającej intensywność zapachu próbki lub powietrza zewnętrznego z użyciem OIRS jest wskazanie wzorca, którego zapach jest tak samo silny. Zgodnie z ASTM wzorzec jest umownie określany przez podanie odpowiedniej wartości stężenia n-butanolu [ppm]. W Polsce[17] są stosowane skale werbalno-punktowe 0-1-2-3 (z możliwością wskazania stopni pośrednich) oraz są skale roztworowe, sporządzane przez sukcesywne rozcieńczanie podstawowego roztworu n-butanolu wodą w stosunku 7:13 (krok szeregu: 20/7). Wzorce skali są oznaczane kolejnymi numerami NrB1, NrB2, …, rosnącymi ze wzrostem stopnia rozcieńczenia roztworu podstawowego. Osoba oceniająca zapach wącha wzorce w kolejności wzrastających stężeń. Wskazuje dwa numery NrB: opowiadający indywidualnemu progowi węchowej wyczuwalności n-butanolu (NrBZERO) i ocenianej próbce (NrBpróbka). Intensywność zapachu (S) wonnej próbki lub powietrza zewnętrznego jest wyrażana umownie jako różnica między tymi numerami. Procedura jest stosowana w czasie ocen skuteczności dezodoryzacji, badań emisji zapachowej i zapachowej jakości powietrza[22][23][24][25].

VDI Richtlinien 3882
Intensywność zapachu Symbol
Skrajnie mocny A
Bardzo mocny B
Mocny C
Wyraźny D
Słaby E
Bardzo słaby F
Niewyczuwalny G
Skale OIRS (cn-butanol [ppm])
Stopień krok X=3 krok X=2 krok X=2 krok X=2
1 25 12 12 10
2 75 24 24 20
3 225 48 48 40
4 675 96 96 80
5 2025 194 194 160
6 388 388 320
7 775 775 640
8 1550 1550 1280
9 3100 2560
10 6200 5120
11 10240
12 20480
ZUT Szczecin
Określenie Stopień
brak 0
brak/słaby 0,5
słaby 1
słaby/wyraźny 1,5
wyraźny 2
wyraźny/mocny 2,5
mocny 3


Ekstrapolacyjna metoda wyznaczania wartości stężenia zapachowego[edytuj]

Zasada ekstrapolacyjnej metody wyznaczania stężenia zapachowego i współczynnika Webera-Fechnera
Ekstrapolacyjna metoda oznaczania stężenia zapachowego polega na[17][26]:
  • rozcieńczaniu próbek badanego gazu czystym powietrzem metodą dynamiczną – zgodnie z PN-EN 13725 – lub metodą statyczną, wymienioną w normie europejskiej PN-EN 13725 jako metoda rozcieńczeń wstępnych; próbki są rozcieńczane w takim stopniu, aby zapach po rozcieńczeniu był dla większości uczestników pomiarów co najmniej rozpoznawalny,
  • ocenach intensywności zapachu rozcieńczonego gazu (np. z użyciem skali wzorców n-butanolowych).

Obliczenia stężenia zapachowego wykonuje się korzystając z prawa Webera-Fechnera.

Intensywność zapachu próbki przed rozcieńczeniem Intensywność zapachu próbki po rozcieńczeniu Z razy
S0 = k log cod SZ = k log (cod / Z ) = S0 – k log Z

Określenie wielu wartości SZ (po różnych rozcieńczeniach Z) umożliwia obliczenie współczynnika Webera-Fechnera (k) oraz znalezienie wartości rozcieńczenia, po którym prawdopodobieństwo wyczucia zapachu wynosi 50% (Z50% = cod [ou/m³]). Wynik pomiaru jest obliczany na podstawie ocen zgromadzonych z udziałem wystarczająco licznej grupy osób (zwykle grupa 6-8-osobowa), albo z udziałem zespołu o kontrolowanej sprawności węchu. Odrzuca się wyniki uzyskane od osób o wrażliwości węchu zbyt odbiegającej od średniej. Zgodnie z normą PN-EN 13725:2007 indywidualne oceny Z50% (ZITE) muszą mieścić się między wartością pięciokrotnie mniejszą i pięciokrotnie większą od średniej z całego zbioru ZITE.

Psychofizyczne oceny stężenia odorantów w powietrzu atmosferycznym[edytuj]

Stężenie odorantów w powietrzu atmosferycznym jest zwykle zbyt małe, aby można było zastosować olfaktometryczną technikę pomiarów opisaną w PN-EN 13725 lub metodę ekstrapolacyjną. Konieczne jest wykonywanie terenowych pomiarów zapachowej jakości powietrza, nie wymagających pobierania próbek. W czasie terenowych kontroli jakości powietrza atmosferycznego w otoczeniu źródeł odorantów są stosowane proste werbalno-punktowe skale intensywności zapachu. Wyniki zespołowych ocen intensywności zapachu wykorzystuje się do obliczeń wartości stężenia zapachowego – chwilowych i odniesionych do czasu kontroli (średnia ze zbioru zgromadzonych ocen)[27][28][29].

Warunkiem wykonania obliczeń jest wcześniejsze empiryczne wyznaczenie współczynnika Webera-Fechnera (kWF), charakterystycznego dla mieszaniny zanieczyszczeń, zawartych w powietrzu. Wyznaczenie wartości współczynnika wymaga pobrana próbek z uciążliwego emitora i przeprowadzenia oznaczeń intensywności zapachu próbek rozcieńczonych w różnym stopniu czystym powietrzem (patrz – metoda ekstrapolacyjna).

  • Zespół w czasie pomiaru
    Zespół w czasie pomiaru
  • Indywidualna karta ocen intensywności zapachu
    Indywidualna karta ocen intensywności zapachu
Przykładowe zestawienie wyników terenowej oceny intensywności zapachu (5 minut, 4 osoby)
Minuty Pierwsza minuta Druga minuta Trzecia minuta Czwarta minuta Piąta minuta
Sekundy 15s 30s 45s 60s 15s 30s 45s 60s 15s 30s 45s 60s 15s 30s 45s 60s 15s 30s 45s 60s
S = 3
S = 3 3
S = 3 3 =
S = 3 3 = = 3
S = 2 = = 2 =
S = 2 = 2 2 = = 2
S = 2 2 2 = = 3 2 =
S = 2 = = 2 2 2 = = 2 2
S = 1 2 1 2 2 = 2 = = = 2 = 1 = 2
S = 1 = 2 = = 1 = 1 3 3 = 1 1 1 1 1 =
S = 1 2 = 1 1 1 2 1 1 = = 2 2 1 1 1 1 1 1 1
S = 1 = 1 1 1 1 = 1 1 = = = = 1 1 1 1 1 1 1 1


Oznaczenia liczby godzin odorowych[edytuj]

Procedura określania liczby godzin odorowych została opisana i wprowadzona do niemieckich aktów prawnych dotyczących jakości powietrza w latach 90. XX w. Opracowano Wytyczne Geruchsimmissions-Richtlinie (Nordrhein-Westfalen)[30], zgodnie z którymi stopień istniejącej uciążliwości zapachowej (tło) określa się na podstawie częstości występowania rozpoznawalnego zapachu – stężeń zanieczyszczeń powietrza większych od progu rozpoznawalności. Za miarę tej częstości uznano tzw. „godziny odorowe” (odour hours). Opisano zalecaną metodykę bezpośredniego określania częstości występowania godzin odorowych oraz prognozowania zmian tej częstości z użyciem metod modelowania dyspersji[31].

VDI-RICHTLINIEN
VDI 3940
February 2006 / Februar 2006
Bestimmung von Gerüchsstoffimmissionen durch Begehungen – Bestimmung der Immissionshäufigkeit von erkennbaren Geruchüchen
Measurement of odour impact by field inspection – Measurement of the impact frequency of recognizable odours
Blatt 1 / Part 1 Rastermessung / Grid measurement
Blatt 2 / Part 2 Fahnenmessung / Plume measurement

Pomiary terenowe wykonują zespoły ekspertów o sprawdzonej wrażliwości węchu (spełnienie kryterium selekcji określonego w EN 13725 oraz umiejętności identyfikowania zapachu, pochodzącego z różnych emitorów).

W czasie jednej inspekcji uczestnik badań przebywa w punkcie siatki – wybranym zgodnie z harmonogramem – przez 10 minut. Wystąpienie godziny odorowej stwierdza wówczas, gdy odczuwał zapach przez więcej niż jedną minutę (np. 6 razy po 10 s).
Wynikiem inspekcji jest:

  • 0, gdy zapach był rozpoznawalny przez < 1 min,
  • 1, gdy zapach był rozpoznawalny przez ≥ 1 min.

Pomiary całoroczne są wykonywane w węzłach regularnej siatki pomiarowej. W przypadku badań tła zanieczyszczeń, wykonywanych przed podjęciem decyzji o uruchomieniu nowych instalacji, siatka obejmuje obszar o promieniu równym 30 * h (h – wysokość najwyższego emitora).

Zapach w każdym z punktów siatki jest oceniany wielokrotnie w różnych warunkach meteorologicznych, np. w okresie półrocznym (minimum 13 inspekcji) lub rocznym (minimum 26 inspekcji). Zapachowa jakość powietrza w okresie badań na jednostkowym obszarze terenu (kwadratowe oczko siatki pomiarowej) jest oceniana na podstawie wyników co najmniej:

  • 52. pojedynczych inspekcji (monitoring półroczny, 13 inspekcji * 4 naroża),
  • 104. pojedynczych inspekcji (monitoring roczny, 26 inspekcji * 4 naroża.

Bezpośrednim wynikiem monitoringu jest wartość średnia z liczby godzin odorowych, stwierdzonych w narożach kwadratu (wyniki mogą się odnosić do wszystkich rodzajów zapachu lub rozpoznanego zapachu gazów z określonych źródeł).

Ostateczny wynik badania jednostkowego obszaru – Vorbelastung (IV), „tło” – jest ilorazem średniej przez współczynnik korygujący (k). Współczynnik korygujący przyjmuje wartości od 1,3 do 1,7, zależnie od sposobu użytkowania terenu i liczby wykonanych oznaczeń (zob. tabela)[32][33].


Współczynniki korygujące stosowane w Niemczech podczas określania istniejącej imisji odorantów (IV)
Liczba wykonanych pomiarów, N Obszar mieszkalno-mieszany Obszar handlowo-przemysłowy
4 × 13 = 52 1,7 1,6
4 × 26 = 104 1,5 1,3

Na ilustracji przedstawiono przykładowe wyniki półrocznego monitoringu w 10 węzłach siatki na terenie zamieszkałym. Obliczenie dowodzi, że na obszarze dwóch spośród czterech kwadratów częstość występowania godzin odorowych była większa od 10% (poziom graniczny, zob. standardy zapachowej jakości powietrza)[30].

W sytuacjach, gdy uciążliwość zapachowa jest skutkiem działalności różnych instalacji – emitujących zanieczyszczenia o różnych rodzajach zapachu – częstość występowania tych zapachów jest zależna od róża wiatrów, a stopień ich uciążliwości – dodatkowo od hedonicznej jakości wrażenia. W tabeli zamieszczono hipotetyczny przykład wyników półrocznego monitoringu, w czasie którego inspektorzy rejestrowali rodzaj rozpoznanego zapachu (wyniki umożliwiają ustalenie, które z instalacji są najbardziej uciążliwe).

Punkt
pomiarowy 		liczba
inspekcji 		gnojowica piekarnia świnie konie paleniska
domowe 		stacja
benzynowa 		suma
A 13 2 1 1 4
B 13 1 1 1 3
C 13 1 1
D 13 1 1 2
obszar
kwadratu		 52 4 1 1 1 1 2 10

Badania socjologiczne[edytuj]

Zanieczyszczenie powietrza odorantami wywołuje bezpośrednie, subiektywne reakcje mieszkańców otoczenia źródeł tych związków. Znajdują one wyraz w skargach kierowanych do różnych urzędów, zarządzających ochroną środowiska. Liczba skarg, napływających z określonego obszaru np. w ciągu roku, bywa uznawana za obiektywną miarę zapachowej jakości powietrza[34][35]. Podobną rolę odgrywają wyniki profesjonalnych ankietyzacji. Rodzaj kwestionariuszy i sposób ich rozpowszechniania oraz metodę analizy zgromadzonych wyników opisano np. w niemieckich wytycznych VDI Richtlinien 3883[36]. Zdefiniowano indeks zapachowej uciążliwości jako średnią ważoną z opinii zgromadzonych w ciągu tygodnia:
Ik = Σ WiNik / Nk

Kategoria uciążliwości, i Współczynnik wagi, Wi
0 – Brak zapachu 0
1 – Brak uciążliwości 0
2 – Mała uciążliwość 25
3 – Uciążliwość 50
4 – Duża uciążliwość 75
5 – Skrajna uciążliwość 100


Symbole użyte we wzorze oznaczają:

Ik – indeks uciążliwości dla tygodnia k,
Nk – łączna liczba zgłoszonych „zdarzeń odorowych” w tygodniu k,
i – kategoria uciążliwości (od 0 do 5 – według tabeli obok),
Wi – współczynnik wagi kategorii uciążliwości i,
Nik – liczba „zdarzeń odorowych” w tygodniu w kategorii i.

Badania korelacji między wskaźnikami uciążliwości, określanymi metodami socjologicznymi, a wynikami obiektywnych pomiarów stężenia zapachowego, nie zostały zakończone.


Zobacz też – zestawienie najważniejszych pojęć[edytuj]

Uwagi[edytuj]

  1. Użyto symbolu jednostki zapachowej [ou], bez dolnego indeksu E (stosowanego dla europejskiej jednostki zapachowej), ponieważ prawo ma charakter ogólny – odnosi się do osób lub grup, które nie spełniają kryteriów sprawności sensorycznej, określonych w PN-EN 13725.
  2. Zgodnie z PN-EN 13725 członkami „zespołu” mogą być oceniający, którzy spełniają kryteria sprawności węchu określone w normie. „Grupa”, to kilka/kilkanaście osób nie poddanych znormalizowanej procedurze selekcji.
  3. Dostępne w piśmiennictwie wartości progów nie są w pełni wiarygodne. Nie ma podstaw umożliwiających obliczanie cth mieszaniny odorantów na podstawie wiedzy o składzie tej mieszaniny (patrz – Percepcja zapachu mieszanin odorantów).

Czy znasz odpowiedzi?[edytuj]

  • Jaką wartość ma indywidualne oszacowanie ZITE mieszaniny zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (szacunkowa wartość cod [ou/m³]), jeżeli osoba stosująca olfaktometr terenowy Nasal Ranger:
– nie wyczuwała zapachu po ustawieniu głowicy olfaktometru w położeniu D/T = 60 i 30,
– wyczuwała zapach po ustawieniu D/T = 15?
  • Jaką wartość ma analogicznie wyznaczona szacunkowa wartość cod [ou/m³]), jeżeli osoba stosująca olfaktometr terenowy Nasal Ranger:
– wyczuwała zapach powietrza otoczenia przed użyciem Nasal Ranger,
– nie wyczuwała zapachu po ustawieniu głowicy olfaktometru we wszystkich dostępnych ustawieniach?


Lp S1 S2 S3 S4
1 6,0 6,0 5,5 5,0
2 5,0 4,5 4,0 3,5
3 4,0 3,5 3,0 2,5
4 4,0 3,5 3,0 2,5
5 3,0 2,0 2,5 1,5
6 2,0 1,5 1,0 0,5
  • Jaką wartość ma współczynnik Webera-Fechnera badanych odorantów (mieszanina związków niezidentyfikowanych), jeżeli cztery osoby przypisały zestawione obok oceny intensywności zapachu (S oceniane z użyciem skali 6-stopniowej) próbkom rozcieńczonym w różnym stopniu czystym powietrzem? Pozycja 1 - nierozcieńczona próbka zanieczyszczonego powietrza (Z = 1), pozycje 2–6 – próbki stanowiące geometryczny szereg rozcieńczeń powietrzem czystym, o kroku 3 (Z = 3, 9, ...).
  • Jaka jest szacunkowa wartość stężenia zapachowego w badanej próbce?
  • Jaka jest orientacyjna wartość chwilowego (5-minutowego) stężenia zapachowego, jeżeli:
– zespół czteroosobowy, który oceniał intensywność zapachu występującego w powietrzu otoczenia składowiska odpadów z użyciem skali 0-1-2-3 (brak-słaby-wyraźny-mocny) przypisał mu notę S = 2,4 (średnia ważona z wszystkich ocen, zanotowanych co 15 s przez 5 minut kontroli; zapach nie mocny, ale silniejszy niż "wyraźny"),
– intensywność zapachu próbki rozcieńczonej – otrzymanej przez wprowadzenie 500 cm³ powietrza zanieczyszczonego do 10 dm³ powietrza czystego – ten sam zespół ocenił na S = 0,9?
Uwaga: Próbkę powietrza zanieczyszczonego do rozcieńczania pobierano przez cały okres kontroli terenowej (uśrednienie 5-minutowe).
  • Jaka była szacunkowa wartość stężenia zapachowego (średnia 5-minutowa), jeżeli:
– cztery osoby, oceniające intensywność zapachu z użyciem skali 0-1-2-3 (brak-słaby-mocny-wyraźny), zarejestrowały noty zamieszczone poniżej,
– współczynnik Webera-Fechnera, wyznaczony przez ten sam zespół z użyciem tej samej skali, wynosi k = 1,12?
  • Jaka była szacunkowa wartość stężenia w ostatniej minucie kontroli?



  • Jaką wartość ma skorygowana liczba godzin odorowych (Immissionsvorbelastung IV, tło zapachowe), jeżeli w czasie rocznego monitoringu na terenie przemysłowym (po 26 inspekcji w punktach A, B, C i D, w różnych sytuacjach meteorologicznych) stwierdzono wystąpienie, odpowiednio: 4, 2, 1 i 1 godzin odorowych? Czy jest spełniony standard zapachowej jakości powietrza, ustalony dla tych terenów na poziomie 15%?
  • Jaka jest kategoria uciążliwości zapachów, na które są narażeni mieszkańcy osiedla bezpośrednio sąsiadującego z hipotetyczną kompostownią odpadów, jeżeli badając opinie dotyczące wszystkich dni tygodnia k zebrano łącznie 350 ocen tych dni (udzielonych przez 50 ankietowanych osób), a w tym:
• 15 — brak zapachu,
• 30 — brak uciążliwości,
• 75 — mała uciążliwość.
• 125 — uciążliwość,
• 84 – duża uciążliwość,
• 21 – skrajna uciążliwość?
Zastosuj współczynniki wagi zgłaszanych incydentów odorowych według VDI Richtlinien 3881.


Przypisy

  1. ↑ CEN/TC 264/WG 27: Projects of CEN/TC 264/WG 27 (ang.). krdl.din.de, 2013-11-20. [dostęp 2015-05-30].
  2. ↑ CEN/TC 264/WG 27: Part 1: Grid method (ang.). W: Ambient air - Determination of odour in ambient air by using field inspection - Planned document number prEN 16841-1 [on-line]. krdl.din.de, 2013-11-20. [dostęp 2015-05-30].
  3. ↑ CEN/TC 264/WG 27: Part 2: Plume method (ang.). W: Ambient air - Determination of odour in ambient air by using field inspection - Planned document number prEN 16841-2 [on-line]. krdl.din.de, 2013-11-20. [dostęp 2015-05-30].
  4. ↑ Ambient air - Determination of odour in ambient air by using field inspection - Part 1: Grid method; German and English version (ang.). W: DIN EN 16841-1:2015-04 [on-line]. DIN, 2015-04. [dostęp 2015-05-30].
  5. ↑ Ambient air - Determination of odour in ambient air by using field inspection - Part 2: Plume method; German and English version (ang.). W: DIN EN 16841-2:2015-04 [on-line]. DIN, 2015-04. [dostęp 2015-05-30].
  6. ↑ Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza: Niemieckie "godziny odorowe". W: WYKŁADY - blok B, wykład B4.4. [on-line]. e-szkoła olfaktometrii, www.zut.edu.pl. [dostęp 2012-04-25].
  7. ↑ Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza: Badania opinii ludności. W: WYKŁADY - blok B, wykład B4.5. [on-line]. e-szkoła olfaktometrii, www.zut.edu.pl. [dostęp 2012-04-25].
  8. ↑ St. Croix Sensory (ang.). [dostęp 2010-11-02]., U.S.Pat.6.595037; 2003 (ang.). [dostęp 2010-11-02].
  9. ↑ Michael A. McGinley, Charles M. McGinley. Developing a Credible Odor Monitoring Program. . St. Croix Sensory, Inc. (ang.). [dostęp 2010-10-16]. 
  10. ↑ Mesures d’odeurs dans l’environnement – Milieu récepteur (fr.). [dostęp 2010-11-02].
  11. ↑ Joanna Kośmider: Oszacowanie zapachowej uciążliwości konwencjonalnej fermy tuczu świń. olores.org. [dostęp 2010-10-16].(hiszp. • ang. • fr. • niem. • pol.)
  12. ↑ E-Szkoła olfaktometrii. Wykład – Olfaktometr terenowy Nasal Ranger (pol.). Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. [dostęp 2010-10-15].
  13. ↑ Pomiar stężenia zapachowego w powietrzy z użyciem Nasal Ranger Field Olfactometer' w: 'Materiały informacyjne Seminarium RTP 2398, Międzyzdroje 2008 r.
  14. ↑ Yoshiharu Iwasaki et all. „J. Air Pollut. Soc. Japan”, s. 168, 1972. 
  15. ↑ Yoshiharu Iwasaki (TMRI EP). The History of Odor Measurement in Japan and Triangle Odor Bag Method. „W materiałach: Annual Meeting of Odour Research and Engineering Association”, s. 37-47, Jul. 2002. Tokio (ang.). [dostęp 2011-03-26]. 
  16. ↑ Informacja przekazana ustnie przez Hiroyuki Ueno z Tokyo Metropolitan Research Institute for Environmental Protection, Szczecin 2006, zob.[1]
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 [7.4: Procedury odorymetryczne]. W: J.Kośmider, B. Mazur-Chrzanowska, B. Wyszyński: Odory. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 107-123. ISBN 978-83-01-14525-5. (pol.); Uwaga – w podręczniku zastosowano nieaktualne symbole wielkości i jednostek miar. Ich zestawienie z symbolami zgodnymi z PN-EN 13725:2007 można pobrać ze strony Wydawnictwa – "uaktualnienie"
  18. ↑ Fachbereich Umweltqualität. Olfaktometrie; Bestimmung der Geruchsintensität; Olfactometry; determination of odour intensity. „VDI-Richtlinie: VDI 3882 Blatt 1”, 1992-10; 2008-10. Kommission Reinhaltung der Luft im VDI und DIN – Normenausschuss KRdL (niem. • ang.). [dostęp 2010-10-16]. 
  19. ↑ Charles M. McGinley, Michael A. McGinley. Odor Intensity Scales for Enforcement, Monitoring, and Testing. „Air and Waste Management Association – Annual Conference Session No: EE-6, Session Title = Odor Management and Regulation”, 2000 (ang.). [dostęp 2010-10-16]. 
  20. ↑ [3.4: Intensywność zapachu]. W: J. Kośmider, B. Mazur-Chrzanowska, B.Wyszyński: Odory. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 28-37. ISBN 978-83-01-14525-5. (pol.); Uwaga – w podręczniku zastosowano nieaktualne symbole wielkości i jednostek miar. Ich zestawienie z symbolami zgodnymi z PN-EN 13725:2007 można pobrać ze strony Wydawnictwa – „Uaktualnienie” (dostęp: 2010-10-16)
  21. ↑ E-Szkoła olfaktometrii. Wykład – Metody skalowania (pol.). Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. [dostęp 2010-10-15].
  22. ↑ J. Kośmider, U. Gabriel. Zapachowa jakość powietrza w zakładzie utylizacji odpadów komunalnych. „Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów”, s. 166-176, 2007 (pol.). 
  23. ↑ J. Kośmider, Wyszyński. Zapachowa uciążliwość oczyszczalni ścieków komunalnych. „Archiwum Ochrony Środowiska”. 27 (3), s. 69-83, 2001 (pol.). 
  24. ↑ Andrzej Gross: cz. 8. Skalowanie intensywności zapachu i sprawdzanie wrażliwości węchu (pol.). Pomerania.tv – Szczecin. [dostęp 2012-04-24].
  25. ↑ Selekcja do zespołów w Japonii; Fragmenty filmu szkoleniowego przygotowanego w Ministerstwie Środowiska Japonii; udost. przez Hiroyuki Ueno, Szczecin 2006 Selection of panel (dostęp: 2010-10-16)
  26. ↑ E-Szkoła olfaktometrii. Wykład – Metoda ekstrapolacyjna (pol.). Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. [dostęp 2010-10-15].
  27. ↑ J. Kośmider. Uciążliwość zapachowa. Metodyka terenowych oznaczeń stężenia odorów w powietrzu na przykładzie fermy norek. „Archiwum Ochrony Środowiska”. 24 (2), s. 19-32, 1998 (pol.). 
  28. ↑ [7.5: Pomiary przygruntowych stężeń odorantów]. W: J.Kośmider, B. Mazur-Chrzanowska, B. Wyszyński: Odory. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 117-123. ISBN 978-83-01-14525-5. (pol.)
  29. ↑ E-Szkoła olfaktometrii. Wykład – Terenowe skalowanie intensywności zapachu (pol.). Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. [dostęp 2010-10-15].
  30. ↑ 30,0 30,1 GIRL – Geruchsimmissions-Richtlinie; Feststellung und Beurteilung von Geruchsimmissionen; 1988–1999
  31. ↑ B. Prinz: Odours. Regulations in Germany. W: ODOURS – Control, Measurements, Regulations (materiały Seminarium, Świnoujście). Szczecin/Świnoujście: Wyd. EKOCHEM, 1993.
  32. ↑ Werner-Jürgen Kost, FRMetS, CMet: Erfassung von Geruchsimmissionen durch Begehungen n. VDI 3940 Bl. 1 +2 Darstellung der Technik und der Genauigkeit (niem.). www.ima-umwelt.de, 2010. [dostęp 2012-04-25].
  33. ↑ Izabela Sówka, Alicja Nych, Jerzy Zwoździak. Zastosowanie niemieckich rozwiązań w ocenie uciążliwości zapachowej w Polsce. „Rocznik Ochrona Środowiska”. 13, s. 1275-1288, 2011. Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska. ISSN 1506-218X. 
  34. ↑ E-Szkoła olfaktometrii. Wykład – Badania opinii ludności (pol.). Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. [dostęp 2010-10-15].
  35. ↑ Streszczenie raportu z badań IOŚ w Warszawie zostało zamieszczone w rozdz. 10.1. „Podstawy klasyfikacji działalności produkcyjnej i usługowej pod kątem uciążliwości zapachowej” podręcznika J.Kośmider i wsp. „Odory”, Wyd. Nauk. PWN SA 2002, ss. 154-158; Ibuk.pl. Podobne informacje, dotyczące skarg na odory zgłaszanych do WIOŚ i GIOŚ w r. 2006 i 2007, przedstawiono w czasie Seminarium RTP 26398, Międzyzdroje 2008 (dostęp: 2010-10-16), Małgorzata Kołodziej-Nowakowska:Rozpatrywanie skarg na uciążliwość odorową przez Inspekcję Ochrony Środowiska (dostęp: 2010-10-16)
  36. ↑ W Niemczech gromadzenie opinii ludności o odczuwanej zapachowej uciążliwości oraz inspekcje terenowe przeprowadza się w ramach procedur opisanych w dokumencie GOOA Guideline on odour in ambient air, 1998 (dostęp: 2010-10-16) zgodnie z wytycznymi VDI-Richtlinien (dostęp: 2010-10-16): zobacz – VDI 3883 Blatt 1, VDI 3883 Blatt 2, VDI 3940 Blatt 1, VDI 3940 Blatt 1, VDI 3940 Blatt 2, VDI 3940 Blatt 3, VDI 3940 Blatt 4.

Linki zewnętrzne[edytuj]

  • Obszerna strona internetowa międzynarodowej grupy Odournet, wiodącej w świecie, założonej i kierowanej przez A.Ph. Harrevelda – inicjatora i kordynatora prac zmierzających do normalizacji procedur pomiarów olfaktometrycznych w Europie ODOURNET; Environmental >>> Consultancy Services >>> Impact assessment and immission monitoring. [dostęp 2012-02-13].
  • Obszerna, wielojęzyczna strona internetowa, poświęcona zanieczyszczeniu powietrza uciążliwymi odorami (hiszp. olores) – informacje o specjalistycznych konferencjach i szkoleniach, metodyce pomiarów olfaktometrycznych i terenowych inspekcji, postępach legislacji itp. Olores. www.Olores.org. [dostęp 2010-11-08].(hiszp. • ang. • fr. • niem. • pol.)


Powrót do spisu treści
Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Uciążliwość_zapachowa/Olfaktometria_inżynierska/Olfaktometria_terenowa&oldid=395026”