Witold Kula

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Witold Kula
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1916
Warszawa

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1988
Warszawa

Profesor zwyczajny doktor nauk humanistycznych
Specjalność: historia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1939
UW

Habilitacja

1947
UŁ

Profesura

1950

Polska Akademia Nauk
Status

członek

Badacz, wykładowca
jednostka

Instytut Historii PAN

Okres zatrudn.

1953–1968

uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Okres zatrudn.

do 1986

Witold Kula (ur. 18 kwietnia 1916 w Warszawie, zm. 12 lutego 1988 tamże) – polski historyk, w latach 1950–1986 profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Przedstawiciel polskiej szkoły historii społeczno-gospodarczej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jego rodzicami byli Jan Kula i Jadwiga z domu Liwska. Uczęszczał do Gimnazjum im. Reja w Warszawie, gdzie w 1934 zdał maturę[1]. W tym samym roku rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był uczniem Natalii Gąsiorowskiej. W 1939 obronił na UW doktorat, którego promotorem był Stanisław Arnold[2].

W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, współpracownik Biura Informacji i Propagandy oraz uczestnik tajnego nauczania. Brał aktywny udział w akcjach ratowania Żydów. Po upadku powstania warszawskiego, jako podporucznik, trafił na siedem miesięcy do oflagu Grossborn.

Po wojnie podjął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie habilitował się w 1947. W 1950 objął profesurę na UW[3]. Członek Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków[4]. Od 1979 członek korespondent, od 1986 członek rzeczywisty Polski Akademii Nauk[5][6]. Wykładał również w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych, a od 1959 do 1960 był kierownikiem Zakładu Historii Gospodarczej Świata Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR[7].

Był współorganizatorem i profesorem (1953–1968) Instytutu Historii PAN, w latach 1968–1970 prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, którego był później prezesem honorowym, zaś w latach 1974–1983 – wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Metrologii Historii. Członek Polskiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniem dziejów gospodarczo-społecznych Polski, metodologią historii oraz metrologią pojmowaną jako oddzielna dziedzina nauki. 20 sierpnia 1980 podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[8].

Jego pracę naukową odznaczało interdyscyplinarne podejście oraz nowatorstwo teoretyczne. Wychodząc z tradycji marksistowskich udało mu się stworzyć oryginalne koncepcje początków polskiego kapitalizmu, zaproponować model funkcjonowania peryferyjnego feudalizmu na ziemiach polskich w XVI–XVII wieku, co znalazło odzwierciedlenie zwłaszcza w przetłumaczonej na wiele języków pracy Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (Warszawa 1962)[9]. Najpopularniejszą jego pracą są Miary i ludzie (Warszawa 1970). Od lat 60. współpracował blisko z historykami francuskiej Szkoły Annales. Jego prace były cytowane m.in. przez wybitnego przedstawiciela tej szkoły oraz jednego z najwybitniejszych historyków europejskich XX wieku Ferdynanda Braudela[10].

Żoną Witolda Kuli była Nina Assorodobraj-Kula, socjolog, profesor UW, a synem Marcin Kula. Jest pochowany na cmentarzu reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie (kwatera 2-5-4)[11].

Uczniowie[edytuj | edytuj kod]

Witold Kula wychował wielu uczniów, spośród których najbardziej znani to: Jerzy Jedlicki, Andrzej Jezierski, Jacek Kochanowicz, Janina Leskiewiczowa, Tadeusz Łepkowski.

Prace[edytuj | edytuj kod]

  • Historia gospodarcza Polski w dobie popowstaniowej, 1864–1918 (1947)
  • Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku (1956)
  • Rozważania o historii (1958)
  • Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (1962)
  • Problemy i metody historii gospodarczej (1963)
  • Miary i ludzie (1970)
  • Historia, zacofanie, rozwój (1983)
  • Wokół historii (1988)
  • Rozdziałki (1996)[12]
  • Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. Marek Górny, Poznań-Wrocław 2002 („Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 61), s. 176.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Witold Kula – matura’34. [w:] Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja [on-line]. rej.waw.pl. [dostęp 2018-05-31].
  2. ↑ Rutkowski 2010, s. 65.
  3. ↑ M. Górny, Nota od wydawcy, [w:] W. Kula, Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. M. Górny, Wydawnictwo Historyczne, Poznań-Wrocław 2002, s. 7 ISBN 83-7393-000-0.
  4. ↑ Zbigniew Romek, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Warszawa 2010, s. 135.
  5. ↑ Kula, Witold, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 2021-08-31].
  6. ↑ Kula Witold, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-06-13].
  7. ↑ Szymon Brzeziński, Krzysztof Fudalej, Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930-2010. Słownik biograficzny, Warszawa 2012, s. 68
  8. ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s.]).
  9. ↑ Sosnowska 2013 ↓, s. 95.
  10. ↑ Sosnowska 2013 ↓, s. 118.
  11. ↑ śp. Witold Kula.
  12. ↑ Omówienie tej pracy zob.: H. Słabek, Witold Kula – historia – polityka, „Dzieje Najnowsze”, 29, 1997, nr 4, s. 145–154.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A. Wyczański, Witold Kula, 1916–1988, Nauka Polska 1989, nr 2, s. 207–216.
  • E. Kaczyńska, Witold Kula (18 IV 1916 – 12 II 1988), Kwartalnik Historyczny 1989, nr 3, s. 300–305.
  • A. Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t. 2, Warszawa 1995, s. 413–415.
  • Anna Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią, 1947-1994, wyd. 1, Warszawa: Trio, 2004, ISBN 83-88542-72-9, OCLC 55152613.
  • Encyklopedia Warszawy, Warszawa, s. 399.
  • Słownik historyków polskich, s. 278–279.
  • Rafał Stobiecki, Witold Kula (1916–1988). Historyk zaplątany w historię, [w:] Tenże, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje 2014, s. 273–306.
  • W. Piasek, Anthropologising History: a Historiographic and Methodological Case Study of Witold Kula, Toruń 2018.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold_Kula&oldid=72216061”