Jest to wersja do druku podręcznika Atlas histopatologii guzów skóry

Jeśli widzisz tę informację, to nie drukuj niczego! Kliknij na link Wersja do druku, aby pozbyć się tej ramki, paska nawigacyjnego i innych niepotrzebnych elementów.
Kliknij Odśwież tę stronę przed wydrukowaniem, by wczytać najnowsze zmiany.
Więcej informacji o książkach do druku znajdziesz na stronie Wikibooks:Podręczniki do druku.

Atlas histopatologii guzów skóry

Aktualna, edytowalna wersja tego podręcznika jest dostępna w Wikibooks, bibliotece wolnych podręczników pod adresem
https://pl.wikibooks.org/wiki/Atlas_histopatologii_guz%C3%B3w_sk%C3%B3ry

Całość tekstu jest objęta licencją CC-BY-SA 3.0.

Udziela się zezwolenia do kopiowania, rozpowszechniania lub modyfikacji tego dokumentu zgodnie z zasadami Licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported lub dowolnej późniejszej wersji licencji opublikowanej przez Creative Commons, która zawiera te same elementy co niniejsza licencja. Treść licencji dostępna jest pod adresem http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/legalcode.

Ten atlas jest w stadium początkowym. Będzie zawierał ilustracje, umieszczane przez autorów sukcesywnie w Wikimedia Commons: tutaj.

WSTĘP

W zamyśle inicjatorów "Atlasu histopatologii guzów skóry" (LWozniak&KWZielinski) jest stworzenie zbioru reprezentatywnych obrazów histopatologicznych guzów skóry, mogących służyć jako pomoc przy codziennej diagnostyce takich nowotworów, jak również jako podręcznik dla medyków, patologów i dermatologów interesujących się tą problematyką. Tworzona przez inicjatorów Atlasu część będzie obejmować kilkaset mikroskopowych obrazów histopatologicznych (z preparatów barwionych hematoksyliną i eozyną, a niekiedy innymi metodami) głównie pochodzących ze zbioru przypadków będącego owocem kilkudziesięciu lat działalności diagnostycznej i konsultacyjnej jednego z nas (L. Woźniak). Stąd też w Atlasie zamieszczone są przypadki zarówno często spotykanych jednostek chorobowych (nozologicznych) i ich odmian, jak również nowotwory bardzo rzadko występujące. Obrazy histopatologiczne są typowe dla danego rodzaju guza i są one opatrzone krótkimi opisami wskazującymi na najbardziej charakterystyczne cechy diagnostyczne. Podane w nawiasach liczby oznaczają powiększenie użytego do wykonania mikrofotografii obiektywu. Rzeczywisty wymiar krótszego boku wyświetlanego lub drukowanego obrazu przy powiększeniu 2× odpowiada 4 mm, przy 4× - 2 mm, przy 10× - 0.8 mm, przy 20× - 0.4 mm, a przy 40× - 0.2 mm.
Przy tworzeniu tego rodzaju wydawnictwa niezwykle ważną rzeczą jest przyjecie określonej klasyfikacji (systematyki) schorzeń oraz jednolitych zasad nomenklaturowych. Przyjęty w Atlasie podział nowotworów skóry jest niesprzeczny z systematyką nowotworów skóry w referencyjnym wydawnictwie Światowej Organizacji Zdrowia: "Pathology and Genetics of Skin Tumours" (IARC WHO Classification of Tumours Series), World Health Organization, 2006, ISBN 9789283224143, napisanego pod redakcją Philipa E LeBoita, Guntera Burga, Davida Weedona i Alain Sarasina. Systematyka guzów zaproponowana w tym Atlasie jest jednak bardziej szczegółowa i bardziej rozbudowana. Każdy nowotwór został nazwany w trzech językach: łacińskim, angielskim i polskim. Będąc zwolennikami używania greko-łacińskiej terminologii diagnostycznej jako tradycyjnej nomenklatury nozologicznej (z której wywodzi się olbrzymia większość nazw angielskich), terminy łacińskie przedstawiamy jako pierwsze.

Leszek Woźniak i Krzysztof W. Zieliński

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

PODZIAŁ NOWOTWORÓW SKÓRY

Najogólniej ujmując kwestię podziału histogenetycznego pierwotnych nowotworów skóry, to można je podzielić na cztery duże grupy:

I. rozrosty i nowotwory nabłonka wielowarstwowego płaskiego (naskórka) wywodzące się z komórek różnicujących się w kierunku komórek warstwy kolczystej i keratynocytów,
II. rozrosty i nowotwory z przydatków skóry (adneksalne):

guzy wywodzące się z komórek warstwy podstawnej naskórka (tj. z niedojrzałych komórek rozrodczych naskórka i jego przydatków),
guzy wywodzące się z komórek mieszka włosowego,
guzy z komórek gruczołów łojowych,
guzy z komórek gruczołów potowych,

III. rozrosty i nowotwory melanocytarne,
IV. guzy wywodzące się ze skóry właściwej oraz z innych elementów powłoki wspólnej ciała (tkanki łącznej włóknistej, naczyń krwionośnych, mięśni przywłośnych, nerwów, itp.). Szczególną podgrupą guzów mezenchymalnych skóry są

pierwotne chłoniaki skóry.

Kolejne rozdziały będą poświęcone wymienionym wyżej grupom guzów.
W każdej z powyższych grup histogenetycznych można wyróżnić rozrosty niezłośliwe i złośliwe, a w przypadku guzów złośliwych płaskonabłonkowych i adneksalnych także postacie przedinwazyjne (in situ) i inwazyjne. Odrębnymi jednostkami nozologicznymi są guzy w odniesieniu do których używa się pojęcia "złośliwości granicznej", tj. takich gdzie rozrost jest postępujący i destrukcyjny, ale tylko miejscowo.
Guzy powłoki wspólnej ciała (która jest największym narządem organizmu), charakteryzują się olbrzymim bogactwem form i odmian histomorfologicznych, w przeciwieństwie do stosunkowo ubogiej semiotyki makroskopowej. Wiele subtelności budowy mikroskopowej tych guzów ma stosunkowo nieduże znaczenie dla rokowania i leczenia, natomiast ma olbrzymie znaczenie w patomorfologicznej diagnostyce różnicowej i właściwej kwalifikacji chorych. Stąd atlasy dermatopatologiczne są zwykle obszerne, a nozologia dermatopatologiczna jest bardzo rozbudowana.
W skórze często spotykanymi guzami są guzy o charakterze mieszanych rozrostów, z których duża część może wywodzić się z lokalnych zaburzeń rozwojowych w budowie skóry, naskórka i jego przydatków. W odniesieniu do niektórych z nich używa się nazwy "znamię" (łac., ang. naevus). Nazwy "znamię" używa się także tradycyjnie w odniesieniu do niezłośliwych guzów melanocytarnych ("znamię melanocytarne", "znamię barwnikowe"). Dla bardziej złożonych rozwojowych zaburzeń strukturalnych używa się grecko-łacińskiej nazwy "hamartoma" (polski odpowiednik tej nazwy "odpryskowiec" jest niejasny i mylący).
Nie mogąc w Atlasie przedstawić wszystkich odmian poszczególnych jednostek nozologicznych, częstokroć posługujemy się tylko pojedynczymi ich przykładami.

Nowotwory i rozrosty guzowate nabłonka wielowarstwowego płaskiego

Rozrosty niezłośliwe

naevus epidermalis linearis (łac.), linear epidermal naevus (ang.), znamię naskórkowe liniowe
naevus epidermalis papillomatosus (łac.), papillary epidermal naevus (ang.), znamię naskórkowe brodawkowate,
keratopapilloma (łac.), keratopapilloma (ang.), brodawczak rogowy
keratoacanthoma (łac.), keratoacanthoma (ang.), rogowiak kolczystokomórkowy,
acanthoma magnocellulare (łac.), large cell acanthoma (ang.), rogowiak wielkokomórkowy,
acanthoma clarocellulare(łac.), clear-cell acanthoma (ang.), rogowiak jasnokomórkowy,
dyskeratoma (łac.), warty dyskeratoma (ang.), dyskeratoma,
acanthoma acantholyticum (łac.), acantholytic acanthoma (ang.), rogowiak akantolityczny,
acanthoma epidermolyticum (łac.), epidermolytic acanthoma (ang.), rogowiak epidermolityczny,
acanthopapilloma vel "keratosis seborrhoica" (łac.), seborrhoeic wart ("seborrhoeic keratosis") (ang.), brodawka łojotokowa

Stany przedrakowe

acanthopapilloma malignisans vel "verruca seborrhoica" atypica (malignisans) (łac.), atypical seborrhoeic wart (ang.), brodawka łojotokowa atypowa (złośliwiejąca).
keratosis praecancerosa (actinica, solaris) (łac.), actinic (solar) keratosis (ang.), rogowacenie przedrakowe
1. varietas atrophica (łac.), atrophic form (ang.), odmiana/postać zanikowa,
2. varietas hyperplastica (łac.), hyperplastic form (ang.), odmiana/postać przerostowa,
3. varietas cornuiformis (łac.), cutneous horn (ang.), odmiana/postać z rogiem skórnym,
4. varietas lichenoides (łac.), lichenoid form (ang.), odmiana/postać liszajowata,
5. varietas acantholytica (łac.), acantholytic form (ang.), odmiana/postać akantolityczna,

Raki śródnaskórkowe (in situ) albo choroba Bowena

carcinoma intraepidermale spinocellulare (in situ) (łac.), intraepidermal squamous-cell carcinoma (in situ) (ang.), rak śródnaskórkowy kolczystokomórkowy (in situ),
carcinoma intraepidermale clarocellulare (in situ) (łac.), intraepidermal clear-cell carcinoma (in situ) (ang.), rak śródnaskórkowy jasnokomórkowy (in situ),
carcinoma intraepidermale fusocellulare (in situ) (łac.), intraepidermal fusocellular carcinoma (in situ) (ang.), rak śródnaskórkowy wrzecionowatokomórkowy (in situ).

Raki płaskonabłonkowe naciekające

carcinoma planoepitheliale spinocellulare (epidermoidale) I°, II°, III° (łac.), squamous cell carcinoma, epidermoid type I°, II°, III° (ang.), rak płaskonabłonkowy epidermoidalny I°, II°, III°.
carcinoma planoepitheliale clarocellulare (paraepidermoidale) (łac.), clear-cell carcinoma (paraepidermoid type) (ang.), rak płaskonabłonkowy jasnokomórkowy (paraepidermoidalny).
carcinoma planoepitheliale fusocellulare (łac.), spindle-cell squamous carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy wrzecionowatokomórkowy.
carcinoma planoepitheliale acantholyticum (łac.), acantholytic squamous cell carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy akantolityczny
carcinoma planoepitheliale pseudoadenoides (łac.), pseudoadenoid squamous cell carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy rzekomogruczołowy
carcinoma planoepitheliale dyskeratoticum (łac.), dyskeratotic squamous cell carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy dyskeratotyczny
carcinoma planoepitheliale basaloides ("carcinoma metatypicum") (łac.), basaloid (metatypic) squamous cell carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy bazaloidny ("rak metatypowy")
carcinoma planoepitheliale verrucosum (łac.), verrucous squamous cell carcinoma (ang.), rak płaskonabłonkowy brodawkowaty

Rozrosty i nowotwory z przydatków skóry (adneksalne)

Guzy wywodzące się z komórek warstwy podstawnej naskórka

proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (łac.), pseudoadnexoblastic basaloid proliferation (ang.), rozrost podstawnokomórkowy pseudoadneksoblastyczny
hamartoma basaloides (łac.), basaloid hamartoma (ang.), hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy,
1. hamartoma adnexoblasticum basaloides (łac.), basaloid adnexoblastic hamartoma (ang.), hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy adneksoblastyczny,
fibroepithelioma basocellulare (Pinkus) (łac.), basal-cell fibroepithelioma (Pinkus) (ang.), włókniakonabłoniak podstawnokomórkowy (Pinkusa),
carcinoma (epithelioma) basocellulare (łac.), basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy,
1. carcinoma (epithelioma) basocellulare superficiale (łac.), superficial basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy powierzchowny,
2. carcinoma (epithelioma) basocellulare solidum (łac.), solid basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy lity,
3. carcinoma (epithelioma) basocellulare pseudoadenoides sive cribriforme (łac.), pseudoadenoid (cribriform) basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy rzekomogruczołowy (sitowaty),
4. carcinoma (epithelioma) basocellulare desmoplasticum et infiltrans (łac.), infiltrative, desmoplastic basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy naciekający i desmoplastyczny,
5. carcinoma (epithelioma) basocellulare micronodulare (łac.), micronodular basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy drobnoguzkowy,
6. carcinoma (epithelioma) basocellulare cylindromatoides (łac.), cylindromatoid basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy oblakopodobny,
7. carcinoma (epithelioma) basocellulare trabeculare (łac.), trabecular basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy beleczkowy,
8. carcinoma (epithelioma) basocellulare lobulare (łac.), lobular basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy płacikowy,
9. carcinoma (epithelioma) basocellulare morphoeiforme (łac.), morphoea-like basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy twardzinopodobny,
10. carcinoma (epithelioma) basocellulare mulifocale cysticum (łac.), multifocal, cystic basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy wieloogniskowy torbielowaty,
11. carcinoma (epithelioma) basocellulare trichoides (łac.), trichoidal basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy włosowy,
12. carcinoma (epithelioma) basocellulare necroticans (łac.), necrotic basocellular carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy obumierający,
13. carcinoma (epithelioma) basocellulare keratoticum (łac.), keratotic basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy rogowaciejacy,
14. carcinoma (epithelioma) basocellulare atypicum (łac.), atypical basal-cell carcinoma (ang.), rak (nabłoniak) podstawnokomórkowy atypowy.

Guzy wywodzące się z komórek mieszka włosowego

Guzy z komórek gruczołów łojowych

Rozrosty niezłośliwe

steatocystoma (łac.), steatocystoma (ang.), torbiel łojowa
naevus sebaceus (łac.), naevus sebaceous (ang.), znamię łojowe
sebaceoma (epithelioma sebaceum) (łac.), sebaceoma (sebaceous epithelioma) (ang.), nabłoniak łojowy
1. sebaceoma (epithelioma sebaceum) compositum (łac.), composite sebaceoma (sebaceous epithelioma) (ang.), nabłoniak łojowy złożony
adenoma sebaceum (łac.), sebaceous adenoma (ang.), gruczolak łojowy
1. adenoma sebaceum proliferans (łac.), proliferative sebaceous adenoma (ang.), gruczolak łojowy proliferujący

Złośliwe

carcinoma sebaceum (łac.), sebaceous carcinoma (ang.), rak łojowy
1. carcinoma sebaceum desmoplasticum (łac.), desmoplastic sebaceous carcinoma (ang.), rak łojowy desmoplastyczny

Guzy z komórek gruczołów potowych

Rozrosty i nowotwory melanocytarne

Niezłośliwe

Złośliwe (czerniaki)

Czerniaki szerzące się wgłębnie (wertykalnie)

Guzy skóry właściwej i tkanki podskórnej (guzy mezenchymalne i nerwowe)

Pierwotne chłoniaki skóry

na razie brak ilustracji

Guzy neuroektodermalne

Guzy naczyniowe krwionośne

Guzy naczyniowe chłonne

Guzy włóknisto-histiocytarne

Guzy adipocytarne

NOWOTWORY I ROZROSTY NABŁONKA WIELOWARSTWOWEGO PŁASKIEGO

Rozrosty niezłośliwe

^{Naevus epidermalis linearis (4×) Linear epidermal naevus} Znamię naskórkowe liniowe. _{Wydłużenie brodawek skóry właściwej oraz wpukleń międzybrodawkowych naskórka.}	^{Naevus epidermalis linearis (10×) Linear epidermal naevus} Znamię naskórkowe liniowe. _{Cechy niedorozwoju naskórka: piknotyczne jądra keratynocytów otoczone "halo" oraz dyskohezja komórek}
^{Naevus epidermalis papillomatosus (2×) Papillomatous epidermal naevus} Znamię naskórkowe brodawkowate. _{Brodaweczkowate rozrosty pokryte naskórkiem.}	^{Naevus epidermalis papillomatosus (10×) Papillomatous epidermal naevus} Znamię naskórkowe brodawkowate. _{Rozrośnięte brodawki pokryte są normotypowym naskórkiem}
^{Keratopapilloma (2×) Keratopapilloma} Brodawczak rogowy. _{Brodawka pokryta cienkim, lecz silnie rogowaciejącym naskórkiem.}	^{Keratopapilloma (4×) Keratopapilloma} Brodawczak rogowy _{Naskórek pokrywający brodawki ulega nadmiernemu rogowaceniu (orthohyperkeratosis)}
^{Keratoacanthoma (1×) Keratoacanthoma} Rogowiak kolczystokomórkowy. _{Charakterystyczna struktura makroskopowa guza: na obrzeżu guza widoczne przekroje "kołnierzyka" albo "daszka", otaczajacego centralny czop rogowy. W dolnej części endofityczne rozrosty naskórka.}	^{Keratoacanthoma (4×) Keratoacanthoma} Rogowiak kolczystokomórkowy _{Naskórek pod czopem rogowym wrasta w podłoże, w którym gromadzą się nacieki zapalne}
^{Keratoacanthoma (4×) Keratoacanthoma} Rogowiak kolczystokomórkowy. _{Naciekające ogniska nabłonkowe otoczone są przez odczyn zapalny. Obraz nie różni się od wysoce dojrzałego raka płaskonabłonkowego (I^o).}	^{Keratoacanthoma (10×) Keratoacanthoma} Rogowiak kolczystokomórkowy. _{W obrębie rozrośnietych ognisk płaskonabłonkowych widoczne gniazda utworzone przez obumarłe, zrogowaciałe komórki i nacieki granulocytarne.}
^{Acanthoma macrocellulare (10×) Large-cell acanthoma} Nabłoniak płaskonabłonkowy wielkokomórkowy. _{Ognisko utworzone przez duże, nadmiernie rogowaciejace keratynocyty, wyraźnie odgraniczone od prawidłowo zbudowanego naskórka, którego granica jest widoczna w prawej części obrazu.}	^{Acanthoma macrocellulare (20×) Large-cell acanthoma} Nabłoniak płaskonabłonkowy wielkokomórkowy _{Duże keratynocyty naskórka ulegają dyskeratozie (górny prawy róg obrazu).}
^{Acanthoma clarocellulare (Degos) (2×) Clear-cell acanthoma (Degos)} Nabłoniak płaskonabłonkowy jasnokomórkowy (Degosa). _{Głęboki, endofityczny rozrost wpukleń międzybrodawkowych naskórka.}	^{Acanthoma clarocellulare (Degos) (10×) Clear-cell acanthoma (Degos)} Nabłoniak płaskonabłonkowy jasnokomórkowy (Degosa). _{Rozrośnięte wpuklenia międzybrodawkowe naskórka utworzone są przez jasne komórki nabłonkowe zawierąjace glikogen. Między nimi obecne są rozsiane granulocyty.}
^{Dyskeratoma (4×) Warty dyskeratoma} Dyskeratoma. _{Zmiana związana z naskórkiem lub pochewką zewnętrzną włosa jest dobrze odgraniczona.}	^{Dyskeratoma (10×) Warty dyskeratoma} Dyskeratoma. _{Wydłużone ogniska nabłonkowe zawierają dyskeratotyczne komórki, ulegajace epidermolizie}
^{Acanthoma acantholyticum (4×) Acantholytic acanthoma} Nabłoniak naskórkowy akantolityczny _{W obrębie zgrubiałego naskórka, nad warstwą podstawną, tworzą się jamiste przestrzenie, zawierające płyn białkowy i złuszczone keratynocyty.}	^{Acanthoma acantholyticum (4×) Acantholytic acanthoma} Nabłoniak naskórkowy akantolityczny _{W obszarach jamistych widoczne są grupy keratynocytów (zwłaszcza po lewej stronie) i liczne komórki akantolityczne.}
^{Acanthoma epidermolyticum (4×) Epidermolytic acanthoma} Nabłoniak naskórkowy epidermolityczny _{Zgrubienie naskórka, wakuolizacja warstwy Malpighiego i warstwy ziarnistej z nadmiernym rogowaceniem o typie orthohyperkeratosis}	^{Acanthoma epidermolyticum (10×) Epidermolytic acanthoma} Nabłoniak naskórkowy epidermolityczny _{Wakuolizacja warstwy Malpighiego i warstwy ziarnistej, orthohyperkeratosis}
^{Keratosis acanthotica (Poth) (2x) Acanthotic keratosis (Poth)} Rogowacenie akantotyczne Potha _{Nabłonek tworzący brodawkę jest zgrubiały i rozrośniety egzofitycznie, zawiera liczne torbiele rzekome wypełnione masami rogowymi}	^{Keratosis acanthotica (Poth) (10x) Acanthotic keratosis (Poth)} Rogowacenie akantotyczne Potha _{Nabłonek tworzący brodawkę jest zgrubiały i rozrośniety egzofitycznie, zawiera liczne torbiele rzekome wypełnione masami rogowymi}
^{Verruca seborrhoica (adnexoacanthoma, acanthopapilloma) (2×) Seborrhoeic wart (seborrhoeic keratosis)} Brodawka łojotokowa _{Nabłonek tworzący brodawkę jest zgrubiały i rozrośniety egzofitycznie, zawiera liczne torbiele rzekome wypełnione masami rogowymi}	^{Verruca seborrhoica (adnexoacanthoma, acanthopapilloma) (4×) Seborrhoeic wart (seborrhoeic keratosis)} Brodawka łojotokowa _{Nabłonek guza rozrasta się endofitycznie i zawiera torbiele rzekome wypełnione masami rogowymi.}
^{Verruca seborrhoica (adnexoacanthoma, acanthopapilloma) (4×) Seborrhoeic wart (seborrhoeic keratosis)} Brodawka łojotokowa _{Egzofityczne rozrosty nabłonkowe utworzone przez komórki parabazalne są pokryte grubą warstwą rogową.}	^{Verruca seborrhoica (adnexoacanthoma, acanthopapilloma) (10×) Seborrhoeic wart (seborrhoeic keratosis)} Brodawka łojotokowa _{Komórki parabazalne dojrzewaja do etapu komórek warstwy ziarnistej i ulegaja rogowaceniu typu ortho-.}
^{Epithelioma intraepidermale Borst-Jadassohn (10x) Intraepidermal epithelioma Borst-Jadassohn} Nabłoniak śródnaskórkowy Borsta-Jadassohna _{Obraz mikroskopowy odpowiada tzw. klonalnej postaci rogowacenia łojotokowego.}	^{Epithelioma intraepidermale Borst-Jadassohn (20x) Intraepidermal epithelioma Borst-Jadassohn} Nabłoniak śródnaskórkowy Borsta-Jadassohna _{Komórki "nabłoniaka", będące niedojrzałymi postaciami keratynocytów, otaczają gniazdo dojrzałych keratynocytów. W środku tego gniazda widoczne są komórki ziarniste z keratohialiną.}

Stany przedrakowe

^{Verruca seborrhoica atypica (malignisans) (4×) Atypical seborrhoeic wart} Brodawka łojotokowa atypowa (złośliwiejaca) _{Wydłużenie brodawek skóry właściwej oraz wpukleń międzybrodawkowych naskórka.}	^{Verruca seborrhoica atypica (malignisans) (10×) Atypical seborrhoeic wart} Brodawka łojotokowa atypowa (złośliwiejąca) _{Komórki nabłonka brodawki nie ujawniają dojrzewania, lecz cechują się umiarkowaną atypią. Brak cech wzrostu inwazyjnego. Wśród komórek nabłonkowych widać: rzekomą torbiel rogową, będącą przekrojem krypty rogowej, oraz małe zwijki keratynocytarne (ang. squamous eddies).}
^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas lichenoides (4×) Actinic (solar) keratosis, lichenoid form} Rogowacenie przedrakowe, postać liszajowa _{Nazwa odmiany pochodzi od podobieństwa mikroskopowego do liszaja Wilsona. Pod nadmiernie rogowaciejącym naskórkiem widoczny pasmowaty naciek z komórek limfoidalnych. W naskórku istnieje umiarkowana atypia komórkowa i cechy rozrostu.}	^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas lichenoides (4×) Actinic (solar) keratosis, lichenoid form} Rogowacenie przedrakowe, postać liszajowa _{Podobnie jak w liszaju rumieniowatym (DLE) ujścia mieszków włosowych wypełnione są czopami rogowymi. W naskórku atypia komórkowa zaznaczona jest tylko pomiędzy ujściami mieszków włosowaych.}
^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas atrophica (10×) Actinic (solar) keratosis, atrophic form} Rogowacenie przedrakowe, postać zanikowa _{Mimo scieńczenia naskórka są widoczne atypowe komórki o nadbarwliwych jądrach.}	^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas atrophica (20×) Actinic (solar) keratosis, atrophic form} Rogowacenie przedrakowe, postać zanikowa _{Naskórek jest cienki, a komórki warstwy podstawnej są atypowe. Atypizacja dotyczy również obrzeża acrosyringium.}
^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas hyperplastica (10×) Actinic (solar) keratosis, hyperplastic form} Rogowacenie przedrakowe, postać przerostowa _{Naskórek z cechami atypii ulega ogniskowemu rozrostowi i nadmiernemu rogowaceniu. Nabłonek acrosyringium nie ulega atypizacji.}	^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas hyperplastica (10×) Actinic (solar) keratosis, hyperplastic form} Rogowacenie przedrakowe, postać przerostowa _{Nabłonek nosi cechy nieznacznej atypizacji i ulega endofitycznemu rozrostowi, a ponad nim widnieje gruba warstwa rogowa.}
^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas cornuiformis (2×) Actinic (solar) keratosis, cutneous horn} Rogowacenie przedrakowe, postać z rogiem skórnym _{Nad akantotycznie rozrośniętym naskórkiem tworzy się róg skórny.}	^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas cornuiformis (10×) Actinic (solar) keratosis, cutneous horn} Rogowacenie przedrakowe, postać z rogiem skórnym _{Nad rozrastającym się naskórkiem z cechami atypii tworzy się róg skórny.}
^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas diffusa (10×) Actinic (solar) keratosis, diffuse (bowenoid) subtype} Rogowacenie przedrakowe, postać rozlana (bowenoidalna) _{Nieznaczna atypizacja keratynocytów obejmuje wszystkie warstwy naskórka na znacznych obszarach. Brak cech rozrostu endofitycznego.}	^{Keratosis praecancerosa (actinica, solaris), varietas acantholytica (10×) Actinic (solar) keratosis, acantholytic subtype} Rogowacenie przedrakowe, postać akantolityczna _{Atypowo zmieniony naskórek ulega ogniskowemu rozwarstwieniu. W powstałej jamistej przestrzeni widoczne są liczne komórki akantolityczne.}

Raki śródnaskórkowe (in situ) albo choroba Bowena

^{Carcinoma planoepitheliale intraepidermale (in situ) vel morbus Bowen (2×) Squamous cell carcinoma in situ or Bowen disease} Rak płaskonabłonkowy śródnaskórkowy (in situ) albo choroba Bowena _{Atypowy rozrost keratynocytów powoduje zgrubienie całego nabłonka pokrywnego.}	^{Carcinoma planoepitheliale intraepidermale (in situ) vel morbus Bowen (10×) Squamous cell carcinoma in situ or Bowen disease} Rak płaskonabłonkowy śródnaskórkowy (in situ) albo choroba Bowena _{Komórki rakowe charakteryzują się różnorodnoscia kształtu i wielkości. Jądra tych komórek są nadbarwliwe.}
^{Carcinoma planoepitheliale intraepidermale (in situ) vel morbus Bowen (4×) Squamous cell carcinoma in situ or Bowen disease} Rak płaskonabłonkowy śródnaskórkowy (in situ) albo choroba Bowena _{Atypowe komórki tworzą wydłużone wpuklenia międzybrodawkowe (ang. rete ridges), które zlewają się ze sobą (ang. bridging). Komórki warstwy powierzchownej ulegają wakuolizacji.}	^{Carcinoma planoepitheliale intraepidermale (in situ) vel morbus Bowen (10×) Squamous cell carcinoma in situ or Bowen disease} Rak płaskonabłonkowy śródnaskórkowy (in situ) albo choroba Bowena _{Atypia dotyczy wszystkich warstw naskórka, wskutek czego nie wyodrębnia się warstwa podstawna.}
^{Carcinoma intraepidermale (in situ) clarocellulare (4×) Clear cell intraepidermal carcinoma (in situ)} Rak śródnaskórkowy (in situ) jasnokomórkowy _{Nieregularnie rozrośnięte ogniska atypowego naskórka zbudowane głównie z jasnych komórek.}	^{Carcinoma intraepidermale clarocellulare (in situ) (10×) Clear cell intraepidermal carcinoma (in situ)} Rak śródnaskórkowy (in situ) jasnokomórkowy _{Atypowe komórki jasne (zawierające glikogen) są otoczone przez typowe keratynocyty ulegające rogowaceniu z wytworzeniem warstwy ziarnistej.}
^{Carcinoma intraepidermale (in situ) fusocellulare (4×) Spindle-cell intraepidermal carcinoma (in situ)} Rak śródnaskórkowy (in situ) wrzecionowatokomórkowy _{Wrzecionowatokomórkowy rozrost nowotworowy toczy się wyłącznie w zgrubiałym naskórku, nie naciekąjąc podłoża.}	^{Carcinoma intraepidermale (in situ) fusocellulare (10×) Spindle-cell intraepidermal carcinoma (in situ)} Rak śródnaskórkowy (in situ) wrzecionowatokomórkowy _{Wrzecionowate komórki nabłonkowe rozrastają się wyłacznie w obrębie naskórka i są otoczone cienką, lecz bardzo wyraźną warstwą podstawną. Widoczne są liczne atypowe mitozy}
^{Papullosis bowenoidalis (10x) Bowenoid papullosis} Brodawczakowatość bowenoidalna _{Zmiana o typie raka przedinwazyjnego rozwijająca sie na zewnętrznych narządach płciowych (w tym wypadku na sromie).}	^{Papullosis bowenoidalis (20x) Bowenoid papullosis} Brodawczakowatość bowenoidalna _{Zmiana o typie raka przedinwazyjnego rozwijająca sie na zewnętrznych narządach płciowych (w tym wypadku na sromie).}

Raki płaskonabłonkowe naciekające

^{Carcinoma planoepitheliale epidermoidale (G1) (10×) Squamous cell carcinoma, epidermoid type (G1)} Rak płaskonabłonkowy epidermoidalny (G1) _{Komórki guza są dobrze zróżnicowane i tworzą wyraźne "perły rakowe", o koncentrycznym układzie łusek.}	^{Carcinoma planoepitheliale epidermoidale (G2) (10×) Carcinoma planoepitheliale epidermoidale (G2)} Rak płaskonabłonkowy epidermoidalny (G2) _{Mimo dużej atypii zróżnicowanie keratynocytarne komórek jest wyraźne. Niemal w każdym ognisku rakowym można wyróżnić kilka dojrzałych keratynocytów, choć brak "pereł rakowych".}
^{Carcinoma planoepitheliale epidermoidale (G3) (10×) Squamous cell carcinoma, epidermoid type (G3)} Rak płaskonabłonkowy epidermoidalny (G3 ) _{Nowotwór niskozróżnicowany, nacieka podłoże małymi ogniskami i wywołuje desmoplazję. Atypia komórkowa jest wyraźna.}	^{Carcinoma planoepitheliale epidermoidale (G1+G3) (10×) Squamous cell carcinoma, epidermoid type (G1+G3)} Rak płaskonabłonkowy epidermoidalny (G1+G3) _{Ogniska o krańcowo różnym stopniu zróżnicowania komórek sąsiadują ze sobą.}
^{Carcinoma planoepitheliale anaplasticum (G3) (10x) Anaplastic squamous-cell carcinoma (G3)} Rak płaskonabłonkowy anaplastyczny _{Brak cech zróżnicowania, duża atypia komórkowa, liczne figury mitotyczne i inwazyjne naciekanie tkanki tłuszczowej.}	^{Carcinoma planoepitheliale anaplasticum (G3) (10x) Anaplastic squamous-cell carcinoma (G3)} Rak płaskonabłonkowy anaplastyczny _{Brak cech zróżnicowania, duża atypia komórkowa, liczne figury mitotyczne i inwazyjne naciekanie tkanki tłuszczowej.}
^{Carcinoma planoepitheliale clarocellulare (10×) Clear-cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy jasnokomórkowy (paraepidermoidalny) _{Ogniska nowotworowe w przeważającej części zbudowane są z jasnych, zawierających glikogen komórek, nie ulegających rogowaceniu. Gdzie niegdzie komórki rakowe wykazują cechy keratynocytów.}	^{Carcinoma planoepitheliale clarocellulare (20×) Clear-cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy jasnokomórkowy (paraepidermoidalny) _{Komórki rakowe charakteryzują się dużą atypią. Nadbarwliwość jąder i różnokształtność komórek są bardzo wyraźne. Liczne figury podzałowe.}
^{Carcinoma planoepitheliale fusocellulare (20×) Spindle-cell squamous carcinoma} Rak płaskonabłonkowy wrzecionowatokomórkowy _{Rozrost nowotworowy rozpoczyna się od naskórka, lecz wrzecionowate komórki raka nie mają cech keratynocytów.}	^{Carcinoma planoepitheliale fusocellulare (40×) Spindle-cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy wrzecionowatokomórkowy _{Wrzecionowate komórki rakowe wyraźnie ujawniają dodatni odczyn immunohistochemiczny na pancytokeratocytarne przeciwciało MNF-116.}
^{Carcinoma planoepitheliale acantholyticum (4×) Acantholytic squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy akantolityczny _{We wszystkich endofitycznie rosnących ogniskach raka zachodzi zjawisko akantolizy, co w następstwie prowadzi do rozwarstwień nabłonka i obumierania złuszczonych komórek.}	^{Carcinoma planoepitheliale acantholyticum (10×) Acantholytic squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy akantolityczny _{Rozluźniona struktura komórkowa raka powstaje w następstwie zniszczenia połączeń międzykomórkowych. Złuszczone komórki wykazują cechy akantolizy: brak mostków międzykomórkowych, piknotyczne jądra, jasne "halo" wokół jąder. Większość z nich obumiera.}
^{Carcinoma planoepitheliale pseudoadenoides (10×) Pseudoadenoid squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy rzekomogruczołowy _{Ogniska raka kolczystokomórkowego ulegają rozwarstwieniom, co naśladuje struktury gruczołowe.}	^{Carcinoma planoepitheliale pseudoadenoides (20×) Pseudoadenoid squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy rzekomogruczołowy _{Komórki raka charakteryzują się atypią, wolne przestrzenie są następstwem rozwarstwienia się atypowych keratynocytów.}
^{Carcinoma planoepitheliale dyskeratoticum (20×) Dyskeratotic squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy dyskeratotyczny _{Ogniska rakowe, utworzone przez duże keratynocyty, otoczone są strefą małych komórek podstawnych.}	^{Carcinoma planoepitheliale dyskeratoticum (40×) Dyskeratotic squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy dyskeratotyczny _{Komórki rakowe mają obfitą, kwasochłonną cytoplazmę, ulegają indywidualnemu rogowaceniu (dyskeratosis) z wakuolizacją okołojądrową. Różnokształtność jąder (dyskariosis) jest bardzo wyraźna.}
^{Carcinoma planoepitheliale basaloides ("carcinoma metatypicum") (10×) Basaloid (metatypic) squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy bazaloidny ("rak metatypowy") _{Nieregularne ogniska rakowe utworzone są przez gęsto ułożone, ciemno barwiące się, małe komórki. W podścielisku cechy desmoplazji.}	^{Carcinoma planoepitheliale basaloides ("carcinoma metatypicum") (20×) Basaloid (metatypic) squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy bazaloidalny ("rak metatypowy") _{Ognisko rakowe tworzą małe, przeważnie wrzecionowate komórki o ciemno wybarwionych jądrach. Palisadowata warstwa podstawna widoczna jedynie na niewielkim odcinku.}
^{Carcinoma planoepitheliale verrucosum (2×) Verrucous squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy brodawkowaty _{Egzofityczny rozrost rakowego nabłonka pokrytego grubą, nieregularną warstwą rogową.}	^{Carcinoma planoepitheliale verrucosum (4×) Verrucous squamous cell carcinoma} Rak płaskonabłonkowy brodawkowaty _{Komórki rakowe są wysoko zróżnicowane w kierunku epidermoidalnym. Wrastają w podłoże bez wyraźnych cech destrukcji. Rogowacenie nie przybiera form "pereł rakowych".}

ROZROSTY I NOWOTWORY PRZYDATKÓW SKÓRY (ANDEKSALNE)

Guzy wywodzące się z komórek warstwy podstawnej naskórka

Niezłośliwe

_{Proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (2×) Pseudoadnexoblastic basaloid proliferation} Rozrost podstawnokomórkowy rzekomoadneksoblastyczny _{Zmiany tego typu często pojawiają sie nad włókniakami skóry i są utworzone z rozrostów silnie wydłużonych, cienkich pasm nabłonka.}	_{Proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (4×) Pseudoadnexoblastic basaloid proliferation} Rozrost podstawnokomórkowy rzekomoadneksoblastyczny _{Podstawnokomórkowe (bazaloidne) rozrosty odnaskórkowe przypominają płodowe zawiązki przydatków skóry.}
_{Proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (2×) Pseudoadnexoblastic basaloid proliferation} Rozrost podstawnokomórkowy rzekomo adneksoblastyczny _{Wąskie, łączące się ze sobą pasma komórek bazaloidnych tworzą sieć w skórze właściwej. Zmiana ma charakter zaburzenia rozwojowego o typie hamartoma.}	_{Proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (10×) Pseudoadnexoblastic basaloid proliferation} Rozrost podstawnokomórkowy rzekomoadneksoblastyczny _{Pod większym powiększeniem charakterystyczny obraz zrębu łącznotkankowego, który otacza bulwiaste zakończenia rozrośniętych pasm bazaloidnych i przypomina zawiązki płodowe przydatków skóry oraz mezenchymalną osłonkę tych zawiązków (łac. capsula perifollicularis).}
_{Proliferatio pseudoadnexoblastica basaloides (4×) Pseudoadnexoblastic basaloid proliferation} Rozrost podstawnokomórkowy rzekomoadneksoblastyczny _{Wąskie łączace się ze sobą pasma komórek bazaloidnych tworzą obraz przypominający włókniakonabłoniaka podstawnokomórkowego Pinkusa.}	_{Hamartoma basaloides (2×) Basaloid hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy _{Nabłonkowe ogniska bazaloidne bez cech różnicowania są połaczone z naskórkiem i otoczone własnym zrębem.}
_{Hamartoma basaloides (2×) Basaloid hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy _{Dobrze okonturowane ognisko komórek bazaloidnych jest otoczone harmonijnie ukształtowanym zrębem łącznotkankowym.}	_{Hamartoma basaloides (4×) Basaloid hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy _{Ogniska bazaloidne otoczone własnym zrębem tworzą niezłośliwy guz płodowy o charakterze odpryskowca (hamartoma).}
_{Hamartoma basaloides (10×) Basaloid hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy _{Ognisko guza jest zbudowane z małych, niezróżnicowanych komórek otoczonych warstwą podstawną. Wraz ze swoim zrębem tworzy zespół nowotworowy. Brak cech wzrostu naciekającego.}	_{Hamartoma adnexoblasticum basaloides (2×) Basaloid adnexoblastic hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy adneksoblastyczny _{Rozrosty adneksoblastyczne są otoczone zrębem łacznotkankowym. Brak cech destrukcji podłoża.}
_{Hamartoma adnexoblasticum basaloides (4×) Basaloid adnexoblastic hamartoma} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy adneksoblastyczny _{Bazaloidne komórki rozwijające się od strony naskórka przypominają patologiczne zawiązki przydatków.}	_{Hamartoma adnexoblasticum basaloides compositum (4×) Basaloid adnexoblastic hamartoma biphasic} Hamartoma (odpryskowiec) podstawnokomórkowy adneksoblastyczny złożony _{Guz złożony z dwóch składników: po stronie lewej nabłoniak włosowy siatkowaty (łac. trichoblastoma reticulare), po stronie prawej włókniakonabłoniak (łac. fibroepithelioma).}
_{Fibroepithelioma basocellulare (Pinkus) (2×) Basal-cell fibroepithelioma (Pinkus)} Włókniakonabłoniak podstawnokomórkowy (Pinkusa) _{Rozrost dwóch elementów: nabłonkowego (bazaloidnego) oraz łacznotkankowego.}	_{Fibroepithelioma basocellulare (Pinkus) (2×) Basal-cell fibroepithelioma (Pinkus)} Włókniakonabłoniak podstawnokomórkowy (Pinkusa) _{Rozrost dwóch elementów: nabłonkowego (bazaloidnego) oraz łacznotkankowego.}
_{Fibroepithelioma basocellulare (Pinkus) (10×) Basal-cell fibroepithelioma (Pinkus)} Włókniakonabłoniak podstawnokomórkowy (Pinkusa) _{Proporcje składników nabłonkowego i łącznotkankowego mogą być różne. Na mikrofotografii ognisko zawierające więcej komórek bazaloidnych z wyraźnym obramowaniem warstwą palisadowatą, natomisat gniazda łącznotkankowe są stosunkowo nieduże.}	_{Fibroepithelioma basocellulare (Pinkus) (10×) Basal-cell fibroepithelioma (Pinkus)} Włókniakonabłoniak podstawnokomórkowy (Pinkusa) _{Proporcje składników nabłonkowego i łącznotkankowego mogą być różne. Na mikrofotografii ognisko z mało rozwiniętymi i wąskimi pasmami nabłonkowymi, które otaczają rozbudowane gniazda łącznotkankowe, w których widnieją przekroje naczyń krwionośnych.}

Miejscowo złośliwe

Guzy wywodzące się z komórek mieszka włosowego

Niezłośliwe

Złośliwe

_{Carcinoma tricholemmale (trichilemmaale) (10 ×) Tricholemmal (trichilemmal) carcinoma} Rak włosowy osłonkowy albo rak tricholemmalny _{Nowotwór rozrasta się w sposób naciekający, często w małych ogniskach. Komórki tego raka są jasne, gdyż zawierają dużo glikogenu.}	_{Carcinoma tricholemmale (trichilemmale) (20 ×) Tricholemmal (trichilemmal) carcinoma} Rak włosowy osłonkowy albo rak tricholemmalny _{W ognisku po stronie prawej widoczna jest brzeżna wakuolizacja komórek podstawnych (odsunięcie jader ku górze) co jest typowe dla obwodowej warstwy pochewki zewnętrznej włosa. W środku ogniska gniazdo keratynocytów.}
_{Carcinoma tricholemmale (trichilemmale) (10 ×) Tricholemmal (trichilemmal)carcinoma} Rak włosowy osłonkowy albo rak tricholemmalny _{W tym miejscu ogniska nowotworowe mają kształt kulisty i zbudowane są z silnie zwakuolizowanych komórek zawierających glikogen. W środku ognisk widoczne są oznaki różnicowania się komórek w kierunku pochewki wewnętrznej z trichohialiną.}	_{Carcinoma tricholemmale (trichilemmale) (20 ×) Tricholemmal (trichilemmal) carcinoma} Rak włosowy osłonkowy albo rak tricholemmalny _{Ogniska raka zbudowane z komórek o zwakuolizowanej cytoplazmie, rozdzielone są włokniejącym zrębem.}
_{Pilomatrixoma malignum seu pilomatricoma malignum (10 ×) Pilomatrical carcinoma} Złośliwy nabłoniak wapniejący Mahlerbe _{W ognisku raka widoczne jest obumieranie (mumifikacja) komórek.}	_{Pilomatrixoma malignum seu pilomatricoma malignum (40 ×) Pilomatrical carcinoma} Złośliwy nabłoniak wapniejący Mahlerbe _{Duże ogniska nowotworowe zbudowane są z małych komórek o ciemnych jadrach i bardzo skapej cytoplazmie. Figury mitotyczne są liczne.}
_{Pilomatrixoma malignum seu pilomatricoma malignum (10 ×) Pilomatrical carcinoma} Złośliwy nabłoniak wapniejący Mahlerbe _{Obumarłe (zmumifikowane) ogniska nowotworowe są otoczone przez komórki rakowe i ziarniniaki resorbcyjne.}	_{Pilomatrixoma malignum seu pilomatricoma malignum (20 ×) Pilomatrical carcinoma} Złośliwy nabłoniak wapniejący Mahlerbe _{Obumarłe (zmumifikowane) ogniska nowotworowe są otoczone przez komórki rakowe i ziarniniaki resorbcyjne.}
_{Carcinoma trichoides (acrotrichoma malignum) (10 ×) Malignant acrotrichoid tumour} Rak o budowie przypominającej akrotrichoma _{Wśród komórek bazaloidnych widnieją liczne zwijki płaskonabłonkowe (ang. squamous eddies) z cechami dużej atypii.}	_{Carcinoma trichoides (acrotrichoma malignum) (40 ×) Malignant acrotrichoid tumour} Rak o budowie przypominającej akrotrichoma _{Wśród komórek bazaloidnych widnieją liczne zwijki płaskonabłonkowe (ang. squamous eddies) z cechami dużej atypii.}
_{Tumor pilaris cysticus proliferans (4×) Proliferating tricholemmal (pilar) cyst} Torbiel włosowa proliferująca _{Brzeg torbieli jest dobrze odgraniczony od skóry. Rozrosty nabłonka są skierowane ku światłu torbieli.}	_{Tumor pilaris cysticus proliferans (10×) Proliferating tricholemmal (pilar) cyst} Torbiel włosowa proliferująca _{Komórki guza są keratynocytami, które obumierają bez etapu komórek ziarnistych zawierających keratohialinę (tzw. rogowacenie tricholemmalne). rozrastają się one wokół przeciętych poprzecznie brodawek.}
_{Tumor pilaris cysticus proliferans (4×) Proliferating tricholemmal (pilar) cyst} Torbiel włosowa proliferująca _{Pomiędzy pasmami rozrastającego się nabłonka znajdują się bezpostaciowe masy powstające wskutek "tricholemmalnego" obumierania komórek. W dolnej części mikrofotografii widoczne są małe obszary zwapnień.}	_{Tumor pilaris cysticus proliferans (10×) Proliferating tricholemmal (pilar) cyst} Torbiel włosowa proliferująca _{Dookoła rozrośniętych ognisk nabłonkowych widoczne są ziarniniaki typu ciała obcego.}
_{Tumor pilaris malignus (2×) Malignant pilar tumour} Złośliwy guz włosowy _{Ten rzadko występujacy nowotwór rozwija się z nabłonka pokrywnego (często brodawkowato rozrośniętego i rogowaciejącego) i nacieka skórę właściwą.}	_{Tumor pilaris malignus (4×) Malignant pilar tumour} Ogniska guza mają naciekający destruktywny rozrost w obrębie skóry właściwej.
_{Tumor pilaris malignus (10×) Malignant pilar tumour} Złośliwy guz włosowy _{Ogniska guza, utworzone przez keratynocyty, obumierają bez etapu komórek ziarnistych. Naciekają podłoże, w którym obserwuje się odczyn zapalny.}	_{Tumor pilaris malignus (10×) Malignant pilar tumour} Złośliwy guz włosowy _{Komórki guza (tj. atypowe keratynocyty) obumierają bez etapu komórek ziarnistych (tzw. rogowacenie tricholemmalne). Atypowe komórki w mniejszych ogniskach naciekają podścielisko.}

Guzy z komórek gruczołów łojowych

Niezłośliwe

_{Steatocystoma (2×) Steatocystoma} Torbiel łojowa _{Rozrośnięte gruczoły łojowe otaczają jamiste przestrzenie.}	_{Steatocystoma (4×) Steatocystoma} Torbiel łojowa _{Gruczoły łojowe uchodzą wąskimi kanałami do jamistej przestrzeni, wysłanej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym.}
_{Naevus sebaceus (2×) Naevus sebaceous} Znamię łojowe. _{Chaotyczne rozrosty gruczołów łojowych, częściowo połączonych z patologicznie zmienionymi mieszkami włosowymi.}	_{Naevus sebaceus (2×) Naevus sebaceous} Znamię łojowe. _{Chaotyczne rozrosty gruczołów łojowych wraz z brodawkowatymi rozrostami naskórka (lewa górna część obrazu) oraz z rozszerzeniem mieszków włosowych}
_{Naevus sebaceus (2×) Naevus sebaceous} Znamię łojowe. _{W obrębie znamienia łojowego widoczne jest duże ognisko komórek bazaloidnych (centralna część obrazu), łaczących się z naskórkiem i mieszkami włosowo-łojowymi. W ognisku widoczna jest duża ilość melaniny.}	_{'Naevus sebaceus (2×) Naevus sebaceous} Znamię łojowe. _{Obok znamienia łojowego (w lewej górnej części) widoczne duże ognisko komórek bazaloidnych, łączących się w wielu miejscach z patologicznie ukształtowanym naskórkiem. W środkowej dolnej części widoczne są torbiele, będące prawdopodobnie rozszerzonymi przewodami łojowymi.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{Guz zbudowany z dużych, ściśle do siebie przylegających ognisk nabłonkowych, w których wyraźnie rysują się kuliste, puste przestrzenie, będące przejawem różnicowania się w kierunku przewodów łojowych.}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (4×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{W ogniskach utworzonych przez komórki bazaloidne widoczne są ogniska dobrze zróżnicowanych sebocytów i puste przestrzenie odpowiadające przewodom łojowym.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{Duże ognisko nabłoniaka jest otoczone wyraźnym zrębem łacznotkankowym. Struktura nabłoniaka jest niejednolita - przewaźnie drobnopłacikowa.}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (4×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{Zasadniczym składnikiem tego nabłoniaka są komórki bazaloidne, wśród których widnieją liczne torbielki o budowie przewodów łojowych.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{Pod małym powiekszeniem widać, że nawet w niewielkich ogniskach nowotworu naciekających podłoże wytwarzają się struktury odpowiadające rozszerzonym przewodom łojowym.}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (4×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{W drobnopłacikowym guzie, wśród komórk bazaloidnych, widoczne są liczne sebocyty.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{W drobnopłacikowej strukturze guza można wyodrębnić sebocyty o rozmaitym stopniu zróżnicowania oraz twory naśladujące małe przewody łojowe.}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) (10×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma)} Nabłoniak łojowy. _{Po lewej stronie przekrój dużego przewodu łojowego zawierającego wydzieline holokrynową, a obok znajdują się grupy sebocytów rozmieszczonych wśród komórek bazaloidnych oraz przewody łojowe.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) et verruca seborrhoica (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma) and seborrhoeic wart} Nabłoniak łojowy i brodawka łojotokowa. _{Gniazda nabłoniaka łojowego sąsiadują z nabłonkiem brodawki łojotokowej.}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) et verruca seborrhoica (10×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma) and seborrhoeic wart} Nabłoniak łojowy i brodawka łojotokowa. _{Gniazda nabłoniaka z wyraźnymi cechami zróźnicowania łojowego sąsiadują z utkaniem nabłonkowym brodawki łojotokowej.}
_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) et syringoadenoma (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma) and syringoadenoma} Nabłoniak łojowy i gruczolak potowy. _{Przykład guza złożonego: ognisko nabłoniaka łojowego (lewa strona mikrofotografii) sąsiaduje z gruczolakiem potowym (łac. syringoadenoma) (środkowa część mikrofotografii)}	_{Sebaceoma (epithelioma sebaceum) et carcinoma basocellulare (2×) Sebaceoma (sebaceous epithelioma) and basal-cell carcinoma} Nabłoniak łojowy z rakiem podstawnokomórkowym _{Przykład guza złożonego: ogniska nabłoniaka łojowego (centralna i prawa część mikrofotografii) sąsiadują z z ogniskami raka podstawnokomórkowego wywodzącego się z naskórka (lewa część mikrofotografii).}
_{Adenoma sebaceum (4×) Sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy _{Dobrze odgraniczone zraziki tworzą skupisko chaotycznie rozrośniętych ognisk}	_{Adenoma sebaceum (4×) Sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy _{Zraziki gruczolaka są otoczone wąskim pasmem komórek macierzystych (bazaloidnych) oraz niedojrzałymi sebocytami.Centralne części zrazików tworzą dojrzałe sebocyty.}
_{Adenoma sebaceum (10×) Sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy _{Chaotyczny układ zrazików. Dojrzałe sebocyty wnikają do tkanki łącznej.}	_{Adenoma sebaceum (10×) Sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy _{W środku zrazika duża, pusta przestrzeń, prawdopodobnie po wydzielinie holokrynowej. Na obwodzie sebocyty o różnym stopniu dojrzałości.}
_{Adenoma sebaceum proliferans (4×) Proliferating sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy proliferujacy _{Obrysy zrazików są rozmyte lub nieobecne. Sebocyty o różnym stopniu dojrzałości naciekają podłoże.}	_{Adenoma sebaceum proliferans (10×) Proliferating sebaceous adenoma} Gruczolak łojowy proliferujacy _{Dojrzałe i niedojrzałe sebocyty są przemieszane ze sobą, co wskazuje na aktywny rozrost guza.}

Złośliwe

_{Carcinoma sebaceum (10×) Sebaceous carcinoma} Rak łojowy _{Nowotwór utworzony przez duże ogniska ulegające martwicy. Naciek nowotworowy szerzy się głęboko w skórze właściwej.}	_{Carcinoma sebaceum (40×) Sebaceous carcinoma} Rak łojowy _{Komórki guza zawierają w cytoplazmie nieduże, dość liczne wodniczki wypełnione tłuszczem. Jądra zepchnięte na obwód komórki są pęcherzykowate, polimorficzne, z dużymi jąderkami. Widoczne figury mitotyczne. Niekiedy obserwuje się komórki wielojądrowe.}
_{Carcinoma sebaceum (desmoplasticum) (10×) Sebaceous carcinoma, desmoplastic type} Rak łojowy (desmoplastyczny) _{Rzadka odmiana raka gruczołów łojowych. Gniazda atypowych sebocytów wrastają pasmami w skórę i wywołują desmoplazję.}	_{Carcinoma sebaceum (desmoplasticum) (20×) Sebaceous carcinoma, desmoplastic type} Rak łojowy (desmoplastyczny) _{Rzadka odmiana raka gruczołów łojowych. Gniazda atypowych sebocytów wrastają pasmami w skórę i wywołują desmoplazję.}
_{Carcinoma sebaceum (20×) Sebaceous carcinoma} Rak łojowy _{Odmiana raka łojowego ze szczególnie zaznaczoną atypią. W środku mikrofotografii obszar martwicy.}	_{Carcinoma sebaceum (40×) Sebaceous carcinoma} Rak łojowy _{Odmiana raka łojowego ze szczególnie zaznaczona atypią. Atypowe sebocyty cechują się obfitą, jasną cytoplazmą i dużą anizokariozą.}

Guzy z komórek gruczołów potowych

Niezłośliwe

_{Hidradenocystoma apocrinale(2×) Apocrine hidradenocystoma} Gruczolakotorbielak apokrynowy _{Guz składa się z licznych torbieli różnej wielkości.}	_{Hidradenocystoma apocrinale(10×) Apocrine hidradenocystoma} Gruczolakotorbielak apokrynowy _{W komórkach nabłonka wyścielającego torbiele widoczne cechy wydzielania.}
_{Syryngocystadenoma papilliferum apocrinale (2×) Syryngocystadenoma papilliferum, apocrine} Brodawkowaty gruczolakotorbielak apokrynowy _{Rozrost brodawek skórnych ma miejsce w przestrzeni połączonej z lejkowatymi częściami mieszków włosowych.}	_{Syryngocystadenoma papilliferum apocrinale (10×) Syryngocystadenoma papilliferum, apocrine} Brodawkowaty gruczolakotorbielak apokrynowy _{Rozrośniete brodawki pokryte są nabłonkiem z wyraźnymi cechami wydzielania apokrynowego. W obrębie brodawek widoczne są nacieki zapalne z dużą liczbą plazmocytów.}
_{Hidradenoma papilliferum apocrinale (4×) Papillary hidradenoma, apocrine} Brodawkowaty gruczolak apokrynowy _{Guz jest dobrze odgraniczony od otoczenia i nie ma związku z naskórkiem. Charakterystycznie rozwija się u kobiet w okolicy sromu.}	_{Hidradenoma papilliferum apocrinale (20×) Papillary hidradenoma, apocrine} Brodawkowaty gruczolak apokrynowy _{Nabłonek guza jest dwuwarstwowy: warstwa obwodowa utworzona jest z małych komórek o ciemnych jadrach, natomiast komórki warstwy wewnętrznej ujawniają cechy wydzielania apokrynowego (określane terminem łac. decapitatio cytoplasmatis).}
_{Hidradenoma tubulare apocrinale (4×) Tubular hidradenoma, apocrine} Cewkowy gruczolak apokrynowy _{Guz składa się z licznych, łączących się ze sobą cewek gruczołowych.}	_{Hidradenoma tubulare apocrinale (20×) Tubular hidradenoma, apocrine} Cewkowy gruczolak apokrynowy _{Wewnętrzna warstwa komórek nabłonka wykazuje wyraźne cechy wydzielania apokrynowego (oddzielanie się szczytowej części komórek, określane terminem łac. decapitatio cytoplasmatis).}
_{Hidradenocystoma multiloculare apocrinale (2×) Apocrine hidradenocystoma} Wielokomorowy gruczolakotorbielak apokrynowy _{Guz składa się z licznych torbieli o różnej wielkości z ogniskowym rozrostem gruczołów cewkowych.}	_{Hidradenocystoma multiloculare apocrinale (20×) Apocrine hidradenocystoma} Wielokomorowy gruczolakotorbielak apokrynowy _{Sąsiadujące z torbielami cewy gruczolaka o charakterze kanalikowym mają wyraźne cechy wydzielania apokrynowego (łac. decapitatio cytoplasmatis).}
_{Papillomatosis apocrinalis mamillae (2×) Apocrine papillomatous proliferation of mamilla} Brodawczakowatość nabłonka apokrynowego brodawki sutkowej _{Na powierzchni brodawki sutkowej rozrasta się brodawkowato nabłonek apokrynowy, bez naciekania podłoża. Głębiej widoczne są liczne przekroje mięśni gładkich.}	_{Papillomatosis apocrinalis mamillae (4×) Apocrine papillomatous proliferation of mamilla} Brodawczakowatość nabłonka apokrynowego brodawki sutkowej _{Na powierzchni brodawki sutkowej rozrasta się brodawkowato nabłonek apokrynowy, bez naciekania podłoża. Głębiej widoczne są liczne przekroje mięśni gładkich.}
_{Syryngocystadenoma eccrinale (2×) Eccrine syryngocystadenoma} Gruczolak ekrynowy cewkowo-jamisty _{Rozrosty gruczołowe o charakterze cewek wpuklają sie do jamistych przestrzeni. Po lewej stronie, obok mieszka włosowego, widoczne sa rozszerzone przewody gruczołu potowego.}	_{Syryngoadenoma eccrinale (10×) Eccrine syryngoadenoma} Gruczolak ekrynowy cewkowy _{Guz jest utworzony przez chaotycznie rozrastające się cewki gruczołowe, wysłane kostkowym, zwykle dwurzędowym nabłonkiem. Budowa cewek odpowiada głębszym częściom przewodów wyprowadzających gruczołów potowych.}
_{Syryngioma (eccrinale) (2×) Syryngioma (eccrine)} Gruczolak potowy syryngoidalny _{Ogniska guza rozsiane w warstwie siateczkowej skóry właściwej utworzone są przez struktury pęcherzykowe, wąskie przewody i pasma nabłonkowe. Otacza je zrąb łącznotkankowy. Zmiany nie sięgają do warstwy brodawkowatej ani do tkanki podskórnej.}	_{Syryngioma (eccrinale) (4×) Syryngioma (eccrine)} Gruczolak potowy syryngoidalny _{Ogniska pęcherzykowe wysłane są dwuwarstwowym nabłonkiem. Warstwa obwodowa jest ciemniejsza, a warstwa wewnętrzna utworzona przez komórki o jasnej cytoplazmie. Wewnątrz tworów pęcherzykowych znajduje się zwykle bezpostaciowa masa (franc. débris), czasami zaś łuski rogowe.}
_{Adenoma tubulare papilliferum (2×) Papillary tubular adenoma} Brodawkowaty gruczolak cewkowy _{Guz może mieć cechy zarówno nowotworu ekrynowego jak i apokrynowego. Rozwija się w skórze właściwej, jest zwykle dobrze ograniczony przez zbitą tkankę łączną zrębu.}	_{Adenoma tubulare papilliferum (4×) Papillary tubular adenoma} Brodawkowaty gruczolak cewkowy _{Składnikami nowotworu są torbielowato rozszerzone przewody wysłane cienkim, rozciągniętym nabłonkiem jak i przewody wypełnione nabłonkiem ulegającym brodawkowatym rozrostom.}
_{Adenoma tubulare papilliferum (10×) Papillary tubular adenoma} Brodawkowaty gruczolak cewkowy _{Nabłonek przewodów i torbieli gruczolaka rozrasta się brodawkowato, często wypełniając ich światło.}	_{Adenoma tubulare papilliferum (20×) Papillary tubular adenoma} Brodawkowaty gruczolak cewkowy _{Rozszerzone torbielowato lub wypełnione rozrośniętym brodawkowato nabłonkiem przewody gruczołowe posiadają zewnętrzną warstwę spłaszczonych komórek (podobieństwo do komórek mioepitelialnych).}
_{Poroma eccrinale (hidroacanthoma) (2×) Poroma eccrinale (hidroacanthoma)} Poroidalny gruczolak ekrynowy _{Ogniska nowotworowe łączą się z naskórkiem i rosną akantotycznie wgłąb skóry. Mogą zawierać gładkościenne torbiele.}	_{Poroma eccrinale (hidroacanthoma) (10×) Poroma eccrinale (hidroacanthoma)} Poroidalny gruczolak ekrynowy _{Ogniska nowotworowe są zbudowane z drobnych, łączących się ze sobą mostkami, wielokątnych komórek o małych kulistych jądrach (są to tzw. komórki "poroidalne"). W innych miejscach pojawiają się komórki o obfitej, kwasochłonnej cytoplazmie (komórki oskórkowe albo "kutikularne"), w których powstają wodniczki na kształt akrosyryngium.}
_{Poroma eccrinale intraepidermale (hidroacanthoma simplex) (10×) Intraepidermal eccrine poroma (hidroacanthoma simplex)} Postać śródnaskórkowa poroidalnego gruczolaka ekrynowego _{Gniazda komórek poroidalnych w naskórku wyraźnie odcinają się od wąskich pasm keratynocytów.}	_{Poroma eccrinale intraepidermale (hidroacanthoma simplex) (10×) Intraepidermal eccrine poroma (hidroacanthoma simplex)} Postać śródnaskórkowa poroidalnego gruczolaka ekrynowego _{Wśród małych komórek poroidalnych widoczne są małe grupy komórek oskórkowych, zawierajacych puste przestrzenie (naśladownictwo akrosyryngium).}
_{Poroma eccrinale proliferans (4×) Proliferating eccrine poroma} Gruczolak poroidalnego ekrynowy rozrastający się _{Nabłonek nowotworowy rozrasta się wgłąb skóry, wytwarzając liczne drobne przejaśnienia lub większe twory torbielowate.}	_{Poroma eccrinale proliferans (20×) Proliferating eccrine poroma} Gruczolak poroidalnego ekrynowy rozrastający się _{Utkanie guza składa się z różnej wielkości ognisk komórek poroidalnych, przylegających do siebie. Wśród nich tworzą się liczne, większe i mniejsze skupiska komórek oskórkowych, zawierające wakuole śródplazmatyczne lub jamki międzykomórkowe (naśladownictwo akrosyryngium).}
_{Poroma eccrinale intradermale (2x) Dermal duct tumor} Gruczolak poroidalny ekrynowy śródskórny _{Gniazda nowotworowe różnej wielkości i różnego kształtu naciekają głęboko skórę właściwą.}	_{Poroma eccrinale intradermale (10x) Dermal duct tumor} Gruczolak poroidalny ekrynowy śródskórny _{Gniazda nowotworowe, utworzone przez komórki poroidalne, nie są otaczane przez palisadowato układające się komórki podstawne (cecha różnicująca z rakami podstawnokomórkowymi). W ogniskach nowotworowych widoczne są natomiast grupy komórek oskórkowych, tworzące wakuole śródplazmatyczne i małe torbielki.}
_{Poroma eccrinale clarocellulare(4×) Eccrine clear cell poroma} Poroidalny gruczolak jasnokomórkowy ekrynowy _{Rzadka postać tego gruczolaka ma budowę mieszaną: poza ogniskami z nielicznymi wakuolami akrosyryngialnymi spotyka się obszary komórek o jasnej cytoplazmie.}	_{Poroma eccrinale clarocellulare(20×) Eccrine clear cell poroma} Poroidalny gruczolak jasnokomórkowy ekrynowy _{W górnym lewym rogu mikrofotografii widoczne są grupki komórek oskórkowych z licznymi małemi wakuolami; poniżej - pole komórek jasnych.}
_{Acrospiroma (hidradenoma) solidum (2×) Acrospiroma (hidradenoma), solid type} Gruczolak potowy lity _{Guz jest złączony z lejkiem pochewki zewnętrznej włosa. Jest on dobrze odgraniczony od otoczenia. W sąsiedztwie głównej masy guza widoczne jest mniejsze ognisko satelitarne (dolny prawy róg mikrofotografii).}	_{Acrospiroma (hidradenoma) solidum (10×) Acrospiroma (hidradenoma), solid type} Gruczolak potowy lity _{Guz jest utworzony z nisko zróżnicowanych komórek, wśród których wytwarzają się liczne cewki wysłane jednorzędowym nabłonkiem bez cech wydzielania.}
_{Acrospiroma (hidradenoma) clarocellulare (2×) Acrospiroma (hidradenoma), clear cell type} Gruczolak potowy jasnokomórkowy _{Guz w górnej części jest kulisty i nie łączy się z naskórkiem.}	_{Acrospiroma (hidradenoma) clarocellulare (10×) Acrospiroma (hidradenoma), clear cell type} Gruczolak potowy jasnokomórkowy _{Komórki guza są jasne, gdyż zawierają dużo glikogenu. W niektórych ogniskach dostrzec można tworzenie struktur cewkowych.}
_{Acrospiroma (hidradenoma) clarocellulare (4×) Acrospiroma (hidradenoma), clear cell type} Gruczolak potowy jasnokomórkowy _{Niemal wszystkie komórki guza mają obfitą, przejrzystą cytoplazmę bogatą w glikogen. Mikrofotografia przedstawia ścianę dużej torbieli.}	_{Acrospiroma (hidradenoma) clarocellulare (4×) Acrospiroma (hidradenoma), clear cell type} Gruczolak potowy jasnokomórkowy _{Nowotwór może mieć wzrost rzekomo naciekający, co jest wynikiem szkliwienia zrębu.}
_{Spiradenoma eccrinale (4×) Eccrine spiradenoma} Kłębkowy gruczolak potowy ekrynowy _{Ogniska tego nowotworu są dobrze odgraniczone. Często, głęboko w skórze występuje obok siebie kilka ognisk. Ogniska te nigdy nie łączą się z naskórkiem.}	_{Spiradenoma eccrinale (10×) Eccrine spiradenoma} Kłębkowy gruczolak potowy ekrynowy _{Strukturę guza stanowią głównie wąskie, splatające się ze sobą przewody, zbudowane z dwóch rodzajów komórek. Warstwę zewnętrzną stanowią małe komórki o ciemnych jądrach, a warstwę wewnętrzną jaśniejsze komórki o pęcherzykowatych jadrach.}
_{Spiradenoma eccrinale (2×) Eccrine spiradenoma} Kłębkowy gruczolak potowy ekrynowy _{W zrębie guza występują zwykle rozszerzone cienkościenne naczynia krwionośne, a często także wylewy krwawe.}	_{Spiradenoma eccrinale (10×) Eccrine spiradenoma} Kłębkowy gruczolak potowy ekrynowy _{Zrąb guza często ulega obrzękowi lub zwyrodnieniu śluzowemu, wskutek czego cewki gruczolaka ulegają rozsunięciu.}
_{Cylindroma dermale (2×) Dermal cylindroma} Oblak skórny _{Jest to guz wieloogniskowy, nie mający łączności z naskórkiem. Rozmieszczenie ognisk nowotworowych przypomina układankę (puzzle).}	_{Cylindroma dermale (4×) Dermal cylindroma} Oblak skórny _{Ogniska nowotworowe są otoczone grubą błoną podstawną, ujawniającą się wyraźnie w barwieniu paS (dodatni odczyn w barwieniu kawasem nadjodowym i odczynnikiem Schiffa).}
_{Cylindroma dermale (2×) Dermal cylindroma} Oblak skórny _{W małym powiększeniu widoczne są bardzo liczne krople materiału szklistego (hialiny) w zrazikach guza.}	_{Cylindroma dermale (4×) Dermal cylindroma} Oblak skórny _{W dużym powiększeniu widoczne są kuliste skupiska materiału szklistego (prawa strona mikrofotografii) oraz cewkowe struktury (po lewej stronie).}
_{Cylindroma dermale micronodulare (2×) Micronodular dermal cylindroma} Oblak skórny drobnoguzkowy _{Guz zbudowany z niewielkich kulistych ognisk i pasm nabłonkowych.}	_{Cylindroma dermale micronodulare (4×) Micronodular dermal cylindroma} Oblak skórny drobnoguzkowy _{Obok kulistych ognisk nabłonkowych widoczne są struktury cewkowe utworzone przez dwurzędowy nabłonek.}
_{Hidradenoma eccrinale atypicum (10×) Atypical eccrinal hidradenoma or "dark cell" eccrinoma} Atypowy gruczolak ekrynowy _{Jest to rzadko występujący nowotwór, zbudowany z luźno powiązanych ze sobą, ciemnych komórek o nadbarwliwych jadrach i obfitej, kwasochłonnej cytoplazmie. Figury mitotyczne mogą być liczne. Po niepełnym usunięciu guza obserwuje się nawroty.}	_{Hidradenoma eccrinale atypicum (20×) Atypical eccrinal hidradenoma or "dark cell" eccrinoma} Atypowy gruczolak ekrynowy _{Jest to rzadko występujący nowotwór, zbudowany z luźno powiązanych ze sobą, ciemnych komórek o nadbarwliwych jadrach i obfitej, kwasochłonnej cytoplazmie. Figury mitotyczne mogą być liczne. Po niepełnym usunięciu guza obserwuje się nawroty.}
_{Tumor mixtus eccrinalis (2×) Eccrine mixed tumour} Guz mieszany ekrynowy _{Rzadko występująca postać guza mieszanego skóry, który jest dobrze odgraniczony od otoczenia.}	_{Tumor mixtus eccrinalis (4×) Eccrine mixed tumour} Guz mieszany ekrynowy _{W skład tego nowotworu wchodzą drobne cewki gruczołowe, wysłane pojedynczą warstwą komórek. Prócz tego obecne są pojedyncze komórki rozsiane w obrzękniętym podścielisku, mogącym mieć charakter chondroidalny (przypominający substancję podstawową chrząstki).}
_{Tumor mixtus apocrinalis(2×) Apocrine mixed tumour} Guz mieszany apokrynowy _{W guzie można wyodrębnić struktury torbielowate, gruczołowo-przewodowe oraz obszar przemiany rzekomochrzęstnej podścieliska.}	_{Tumor mixtus apocrinalis(4×) Apocrine mixed tumour} Guz mieszany apokrynowy _{W rozrostach gruczołowych widać wyraźnie dwuwarstwowość nabłonka oraz cechy wydzielania apokrynowego (łac. decapitatio cytoplasmatis).}
_{Syringofibroadenoma eccrinale (Mascaro) (2×) Eccrine syringofibroadenoma (Mascaro)} Włókniakogruczolak ekrynowy (Mascaro) _{Guz rozwija się w powierzchownych i środkowych warstwach skóry właściwej> jest utworzony przez pasma łączących się ze sobą pasm nabłonka płaskiego, otaczających łącznotkankowy zrąb. Nowotwór nie sięga do głębokich warstw skóry.}	_{Syringofibroadenoma eccrinale (Mascaro) (4×) Eccrine syringofibroadenoma (Mascaro)} Włókniakogruczolak ekrynowy (Mascaro) _{Nabłonkową część nowotworu stanowią kostkowe komórki, nieco mniejsze od dojrzałych keratynocytów naskórka. W tym nabłonku niekiedy tworzą się struktury cewkowe. Pasma nabłonkowe otaczają kulisto uformowany zrąb łącznotkankowy, który jest dobrze unaczyniony.}
_{Fibroadenoma apocrinale (4×) Apocrine fibroadenoma} Włókniakogruczolak apokrynowy _{Tkanka łączna wpuklająca się pomiędzy przewody gruczołowe jest bogatokomórkowa i nie ulega szkliwieniu.}	_{Fibroadenoma apocrinale (4×) Apocrine fibroadenoma} Włókniakogruczolak apokrynowy _{Tkanka łączna wpuklająca się pomiędzy przewody gruczołowe jest bogatokomórkowa i nie ulega szkliwieniu.}
_{Fibroadenoma apocrinale (2×) Apocrine fibroadenoma} Włókniakogruczolak apokrynowy _{W obrębie guza widoczne jest duże ognisko metaplazji kostnej.}	_{Fibrolipoadenoma apocrinale (10×) Apocrine fibrolipoadenoma} Włókniakotłuszczakogruczolak apokrynowy _{Pomiędzy pasma nabłonkowe wrasta tkanka łączna włóknista i tkanka tłuszczowa.}

Złośliwe

ROZROSTY I NOWOTWORY MELANOCYTARNE

Niezłośliwe

Złośliwe (czerniaki)

Czerniaki szerzące się powierzchniowo (radialnie)

_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (4x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Liczne, pojedyncze melanocyty rozmieszczone są głównie w warstwie podstawnej naskórka. W skórze właściwej widoczne zmiany o typie elastosis oraz nacieki zapalne.}	_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (10x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Liczne, częściowo atypowe melanocyty gęsto ułożone w warstwie podstawnej naskórka. W skórze właściwej cechy zwyrodnienia elastoidalnego skóry.}
_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (10x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Atypowe melanocyty zajmują całą warstwę podstawną naskórka i otoczenie acrosyryngium. Mimo, że poszczególne melanocyty stykają się ze sobą, nie tworzą wyraźnych gniazd. Jasne obrzeże poszczegółnych melanocytów jest artefaktem (ang. retraction artifact).}	_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (10x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Atypowe melanocyty są nieregularnie rozsiane: pojedynczo lub w postaci małych grup (gniazd). Obejmują one całą strefę brzeżną naskórka i warstwę zewnętrzną pochewki włosa (tu o nieprawidłowej budowie łac. pilus bigeminus). W skórze właściwej widoczne nacieki zapalne. Jasne obrzeże poszczegółnych melanocytów jest artefaktem (ang. retraction artifact).}
_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (20x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Poza licznymi małymi i regularnie rozmieszczonymi melanocytami widoczne są melanocyty atypowe, o obfitej, jasnej cytoplazmie i często powiększonym, nadbarwliwym jądrze. Są one zlokalizowane głównie we wpukleniach między brodawkami naskórka.}	_{Melanoma in situ (lentigo maligna) (20x) Melanoma in situ (lentigo maligna)} Czerniak przedinwazyjny (plama soczewicowata złośliwa) _{Liczne atypowe melanocyty są zlokalizowane w strefie brzeżnej naskórka. Za rozpoznaniem czerniaka przemawia różnokształtność i różna wielkość melanocytów i ich jąder. Melanina jest widoczna w dużych ilościach w melanofagach oraz w formie pyłu w melanocytach strefy brzeżnej.}
_{Melanoma lentiginosum in situ (10x) In situ lentiginous melanoma)} Czerniak przedinwazyjny lentiginalny _{Rzadka postać czerniaka przedinwazyjnego, w której atypowe melanocyty zajmują zarówno warstwę podstawną naskórka jak i wpuklenia międzybrodawkowe (ang. rete ridges). Zwraca uwagę brak zwyrodnienia elastoidalnego w skórze właściwej.}	_{Melanoma lentiginosum in situ (10x) In situ lentiginous melanoma)} Czerniak przedinwazyjny lentiginalny _{Znacznie wydłużone wpuklenia międzybrodawkowe naskórka (ang. rete ridges) są otoczone melanocytami o dużym stopniu atypii i obwodowym przejaśnieniem (tzw. artefakty retrakcyjne).}
_{Melanoma infiltrans e lentigine maligna (10x) Lentigo maligna melanoma (LMM)} Czerniak na podłożu plamy soczewicowatej złośliwej _{Rozrosty melanocytów nie zawierających barwnika obserwuje się w naskórku (szerzenie się pagetoidalne), oraz poniżej granicy skórno-naskórkowej.}	_{Melanoma infiltrans e lentigine maligna (20x) Lentigo maligna melanoma (LMM)} Czerniak na podłożu plamy soczewicowatej złośliwej _{Początek inwazji: gniazda atypowych melanocytów w naskórku i w skórze właściwej objętej naciekiem zapalnym z limfocytów.}
_{Melanoma superficiale expandens (4x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Duże gniazda atypowych melanocytów rozrastają się w naskórku (tzw. pagetoidalny rozrost melanocytów). W podścielisku intensywny naciek zapalny, a w warstwie rogowej złogi melaniny}	_{Melanoma superficiale expandens (10x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Atypowe melanocyty są rozsiane w naskórku pojedynczo, albo skupione w postaci większych gniazd utworzonych z kilku do kilkudziesięciu komórek (tzw. rozrost pagetoidalny melanocytów).}
_{Melanoma superficiale expandens (4x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Gniazda melanocytów naciekają skórę powierzchownie. Na granicy skórno-naskórkowej skupiska melanocytów w warstwie podstawnej naskórka.}	_{Melanoma superficiale expandens (10x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Atypowe melanocyty są rozsiane pojedynczo lub w gniazdach w powierzchownych warstwach skóry właściwej oraz w naskórku.}
_{Melanoma superficiale expandens (10x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Melanocyty zawierające dużo drobnoziarnistej melaniny, rozrastają się w sposób rozproszony lub w postaci gniazd w obrębie naskórka. Pod nim, w głębszych warstwach widoczne są melanofagi zawierające zbryloną melaninę.}	_{Melanoma superficiale expandens (10x) Superficial spreading melanoma (SSM)} Czerniak o wzroście powierzchownym _{Ogniska i pojedyncze komórki czerniaka naciekają powierzchownie naskórek i skórę. Odczyn na HMB45 z użyciem fuksyny.}
_{Melanoma superficiale expandens, varietas microfusocellularis (2x) Superficial spreading melanoma(SSM)(small spindle cell variant)} Czerniak o wzroście powierzchownym, drobnowrzecionowatokomórkowy _{Czerniak o powierzchownym (radialnym) typie wzrostu, utworzony przez małe komórki wrzecionowate, rozrastające się tuż pod naskórkiem.}	_{Melanoma superficiale expandens, varietas microfusocellularis (20x) Superficial spreading melanoma(SSM)(small spindle cell variant)} Czerniak o wzroście powierzchownym, drobnowrzecionowatokomórkowy _{Czerniak o powierzchownym (radialnym) typie wzrostu, utworzony przez małe komórki wrzecionowate, rozrastające się tuż pod naskórkiem.}
_{Melanoma acrale lentiginosum (4x) Acral lentiginous melanoma (ALM)} Czerniak dystalny _{Rozrost atypowych melanocytów, głównie na granicy skórno-naskórkowej. W skórze nacieki zapalne, naskórek nadmiernie zrogowaciały. W brodawkach skóry właściwej rozszerzone naczynia krwionośne.}	_{Melanoma acrale lentiginosum (10x) Acral lentiginous melanoma (ALM)} Czerniak dystalny _{Wczesna faza rozwoju guza. Gniazda atypowych melanocytów rozrastają się w naskórku, zwłaszcza w warstwie podstawnej (ang. lentiginous proliferation). W brodawkach skóry właściwej liczne melanofagi.}

Czerniaki szerzące się wgłębnie (wertykalnie)

_{Melanoma nodulare (2x) Nodular melanoma} Czerniak, postać guzkowa _{Nowotwór rozrasta się nie tylko wgłębnie (wertykalnie), ale z jednego boku (lewa strona mikrofotografii) także powierzchniowo (radialnie). Melanina jest rozmieszczona nierównomiernie.}	_{Melanoma nodulare (2x) Nodular melanoma} Czerniak, postać guzkowa _{W tym przypadku nowotwór ma kształt dużego guza utworzonego przez splatające się ze sobą pasma melanocytów. Budowa histocytologiczna tych czerniaków może być bardzo różnorodna, co odzwierciedla się w nazewnictwie odmian czerniaków.}
_{Melanoma policlonale (4x) Policlonal melanoma} Czerniak guzowaty poliklonalny _{Lity guz utworzony przez różnokształtne komórki (rozrost poliklonalny).}	_{Melanoma policlonale (10x) Policlonal melanoma} Czerniak guzowaty poliklonalny _{W utkaniu guza widoczne są grupy atypowych melanocytów zawierających melaninę jak i komórki bezbarwnikowe, przypominające komórki A, B i C zwykłych znamion barwnikowych.}
_{Melanoma microglobocellulare (2x) Small-cell melanoma} Czerniak drobnookrągłokomórkowy _{Guz ten występuje rzadko, cechuje się dużą złośliwością, rozrasta się w nieregularnych ogniskach, często ulega owrzodzeniu.}	_{Melanoma microglobocellulare (20x) Small-cell melanoma} Czerniak drobnookrągłokomórkowy _{Komórki tego czerniaka są bardzo małe. Ich jądra są nadbarwliwe, a cytoplazma bardzo skąpa. Przeważnie są to guzy bezbarwnikowe.}
_{Melanoma desmoplasticum (4x) Desmoplastic melanoma} Czerniak desmoplastyczny _{Ten typ czerniaka jest klasycznym przykładem rozrostu wgłębnego (wertykalnego). Zdjęcie pokazuje wczesną fazę rozwoju nowotworu. Melanocyty wrastające w skórę są trudne do odróżnienia od fibroblastów. Naskórek jest zgrubiały i wrasta endofitycznie.}	_{Melanoma desmoplasticum (4x) Desmoplastic melanoma} Czerniak desmoplastyczny _{Dodatni odczyn HMB45 widoczny jest zarówno w melanocytach naskórka jak i w melanocytach wrastających w skórę właściwą. Odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB.}
_{Melanoma desmoplasticum (10x) Desmoplastic melanoma} Czerniak desmoplastyczny _{Powierzchnia guza owrzodziała. Pod strupem (górna część obrazu) widoczne są wydłużone komórki o różnokierunkowym ułożeniu.}	_{Melanoma desmoplasticum (20x) Desmoplastic melanoma} Czerniak desmoplastyczny _{Wrzecionowate melanocyty wnikają w tkankę łączną, w której grube włókna kolagenowe stykają się fibroblastami i atypowymi melanocytami.}
_{Melanoma desmoplasticum (10x) Desmoplastic melanoma} Czerniak desmoplastyczny _{Niekiedy atypowe melanocyty rosną w skórze właściwej "de novo", bez rozrostu atypowych melanocytów naskórka.}	_{Melanoma desmoplasticum et neurotropicum (40x) Desmoplastic and neurotropic melanoma} Czerniak desmoplastyczny okołonerwowy _{W głębi skóry atypowe melanocyty naciekają perineurium oraz intraneurium.}
_{Melanoma naevoides (2x) Nevoid melanoma} Czerniak znamieniopodobny _{Rozrosty melanocytów porozdzielane są pasmami nabłonka i tworzą małe skupiska komórek, przypominających melanocyty typu A lub typu B obecne w zwykłych znamionach barwnikowych.}	_{Melanoma naevoides (40x) Nevoid melanoma} Czerniak znamieniopodobny _{Atypowe komórki czerniaka dość często mogą układać się w małe gniazdka utworzone z kilku komórek, co przypomina strukturę znamienia barwinkowego. Jądra melanocytów są bardzo duże i zawierają wyraźne jąderka.}
_{Melanoma naevoides (2x) Nevoid melanoma} Czerniak znamieniopodobny _{Zmiana o charakterze guzkowym, wrastająca wgłębnie (wertkalnie). Na obrzeżu zmiana jest ograniczona wydłużonymi wypustkami naskórkowymi.}	_{Melanoma naevoides (10x) Nevoid melanoma} Czerniak znamieniopodobny _{Gniazda małych melanocytów pozbawionych barwnika, otoczone są naciekami z komórek limfoidalnych. Nie stwierdza się wyraźnego pleomorfizmu komórek. Ten typ czerniaka nazywano czasami czerniakami nieznacznie odróżnicowanymi (ang. minimal deviation melanoma)}
_{Melanoma pseudovasculare (4x) Pseudovascular melanoma} Czerniak rzekomonaczyniowy _{Po lewej stronie ryciny rozległy, wgłębny (wertykalny) rozrost melanocytów, zawierający zatokowate przestrzenie wypełnione krwią. Po prawej stronie powierzchowne (radialne) szerzenie się komórek czerniaka pod naskórkiem (tzw. "ramiona", ang. shoulders).}	_{Melanoma pseudovasculare (10x) Pseudovascular melanoma} Czerniak rzekomonaczyniowy _{Naczynia krwionośne w czerniaku są cienkościennymi naczyniami włosowatymi (zwykle rozszerzonymi) lub źle odgraniczonymi przestrzeniami zatokowatymi, wypełnionymi krwią.}
_{Melanoma pseudovasculare (4x) Pseudovascular melanoma} Czerniak rzekomonaczyniowy _{Rozlewiska krwi są otoczone melanocytami, a nie komórkami śródbłonka (stąd określenie "rzekomonaczyniowy").}	_{Melanoma pseudovasculare (10x) Pseudovascular melanoma} Czerniak rzekomonaczyniowy _{Zatokowate ognisko rozluźnienia struktury czerniaka. Melanocyty „pływają” w jamkach, tak jak komórki akantolityczne w pęcherzycy. Przypomina to naczynia wysłane śródbłonkiem.}
_{Melanoma pseudoglandulare (adenoides) (10x) Adenoid (pseudoglandular) melanoma} Czerniak rzekomogruczołowy _{Komórki czerniakowe tworzą układy rzekomogruczołowe, co jest następstwem częściowej dyskohezji.}	_{Melanoma pseudoglandulare (adenoides) (20x) Adenoid (pseudoglandular) melanoma} Czerniak rzekomogruczołowy _{Komórki czerniakowe tworzą układy rzekomogruczołowe, co jest następstwem częściowej dyskohezji.}
_{Melanoma myxoides (40x) Myxoid melanoma} Czerniak, typ śluzowaty _{Melanocyty czerniaka są porozsuwane w następstwie zwyrodnienia śluzowatego (łac. degeneratio myxoides) substancji międzykomórkowej. Zmiany śluzakowate mogą dotyczyć całego guza, bądź jego części.}	_{Melanoma myxoides (40x) Myxoid melanoma} Czerniak, typ śluzowaty _{Wielowypustkowe komórki czerniaka, chaotycznie rozmieszczone, tworzą siatkowaty układ przypominający śluzaka. Substancja międzykomórkowa jest bogata w mukopolisacharydy. Barwienie mucykarminem.}
_{Melanoma clarocellulare (20x) Clear cell melanoma} Czerniak jasnokomórkowy _{Komórki czerniaka mają obfitą, jasną, jakby „wypłukaną” cytoplazmę, co jest efektem dużej zawartości glikogenu. Granice komórek są wyraźne.}	_{Melanoma clarocellulare (20x) Clear cell melanoma} Czerniak jasnokomórkowy _{Czerniak jasnokomórkowy, podobnie jak inne postacie czerniaka, zawiera w cytoplazmie białko S100. Odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB.}
_{Melanoma aëroglobosocellularis (20x) Baloon cell melanoma} Czerniak balonowatokomórkowy _{Komórki czerniaka tego typu mają obfitą, jasną lub ziarnistą cytoplazmę i małe, centralnie położone jądra. Mogą naciekać zarówno skórę jak i naskórek.}	_{Melanoma aëroglobosocellularis (20x) Baloon cell melanoma} Czerniak balonowatokomórkowy _{Ognisko przerzutowe czerniaka balonowatokomórkowego w skórze: w tym przypadku jądra komórkowe są większe a cytoplazma zawiera melaninę rozproszoną pyłkowo.}
_{Melanoma neuroides (20x) Neuroid melanoma} Czerniak neuroidalny _{W tym typie czerniaka komórki nowotworowe układają się palisadowato, tworząc struktury neuroidalne (tj. poronne, olbrzymie rozetki).}	_{Melanoma neuroides (20x) Neuroid melanoma} Czerniak neuroidalny _{Układ melanocytów może niekiedy przypominać struktury nerwowe, takie jak np. ciałka Pacciniego.}
_{Melanoma rhabdoides (10x) Rhabdoid melanoma} Czerniak typu rabdoidalnego _{Komórki tego czerniaka cechują się całkowitą dyskohezją, obfitą, kwasochłonną cytoplazmą i atypią jądrową. Nie wytwarzają melaniny. Zmiany tego typu mogą dotyczyć całego guza lub tylko jego części.}	_{Melanoma rhabdoides (20x) Rhabdoid melanoma} Czerniak typu rabdoidalnego _{Widoczna całkowita dyskohezja, obfita, kwasochłonna cytoplazma komórek i cechy znacznej atypii jąder. W wielu jądrach widoczne są tzw. kule jądrowe, będące wgłobieniami cytoplazmy do jąder. W cytoplazmie natomiast stwierdza się kwasochłonne inkluzje (wtręty).}
_{Melanoma gigantocellulare (20x) Giant-cell melanoma} Czerniak olbrzymiokomórkowy _{Czasami komórki czerniaka charakteryzu-ją się skrajną atypią z obecnoscią komórek o „potworniastych”, dziwacznych kształtach (ang. bizzare-cells) i atypowych figurach podziałowych. Niektóre z jąder zawierają wpuklenia cytoplazmy, tzw. kule jądrowe.}	_{Melanoma gigantocellulare (40x) Giant-cell melanoma} Czerniak olbrzymiokomórkowy _{Komórki czerniaka miewają jądra kształtu rogalikowatego, odpchane na obwód przez deutoplazmę. Zjawisko to może być skutkiem łączenia się kilku, wianuszkowato ułożonych, jader i/lub etapem tworzenia się kuli jądrowej.}
_{Melanoma signetocellulare (10x) Signet-ring cell melanoma} Czerniak sygnetokomórkowy _{Atypowe melanocyty tworzą struktury przypominające gniazda naczyniakomięsaka (łac., ang. angiosarcoma).}	_{Melanoma signetocellulare (20x) Signet-ring cell melanoma} Czerniak sygnetokomórkowy _{Komórki czerniakowe przylegają do obrzeża przestrzeni naczyniopodobnej tylko jednym bokiem lub złuszczają się do jej światła, co przypomina akantolizę. Komórki te cechują się obfitą, często jasną cytoplazmą, dużym jądrem, zwykle odsuniętym ku obwodowi (podobieństwo do sygnetu).}
_{Melanoma hyperpigmentosum (40x) Hyperpigmented melanoma} Czerniak przebarwiony _{Nabłonkowate komórki czerniaka mogą gromadzić duże ilości gruboziarnistej melaniny, lokalizującej się głównie na obwodzie cytoplazmy. Obraz przypomina bardzo rzadko spotykaną postać czerniaka nazywaną ang. pigment synthesizing melanoma (equine or animal type melanoma)(PSM) oraz nabłonkowate znamię błękitne.}	_{Melanoma hyperpigmentosum (40x) Hyperpigmented melanoma} Czerniak przebarwiony _{Czerniaki te mogą być utworzone przez wrzecionowate komórki obładowane gruboziarnistą, czarno-brunatną melaniną (eumelanianę).}
_{Melanoma simile naevus Spitz (10x) Spitzoid melanoma} Czerniak podobny do znamienia Spitz _{Gniazda komórek czerniakowych są rozsiane w skórze właściwej, nie łącząc się z melanocytami naskórka. Mitozy są liczne. Stopień atypii i wielkość komórek strefy głębokiej i strefy podnaskórkowej są podobne (brak tzw. "dojrzewania", typowego dla znamienia Spitz).}	_{Melanoma simile naevus Spitz (20x) Spitzoid melanoma} Czerniak podobny do znamienia Spitz _{Komórki tego czerniaka maja obfitą, kwasochłonną cytoplazmę, kanciasty kształt i układają się luźno (dyskohezja). Jądra z cechami znacznej dyskariozy, są nadbarwliwe i niekształtne, co upodabnia je do znamienia Spitz.}
_{Melanoma simile naevus Reed(4x) Reed-naevus like melanoma} Czerniak podobny do znamienia Reeda _{Atypowe, wrzecionowate melanocyty rozrastają się w warstwie brodawkowatej skóry, wnikając do wpukleń międzybrodawkowych (ang. rete ridges). Często widoczne są mitozy.}	_{Melanoma simile naevus Reed(20x) Reed-naevus like melanoma} Czerniak podobny do znamienia Reeda _{Atypowe, wrzecionowate melanocyty rozrastają się w warstwie brodawkowatej skóry, wnikając do wpukleń międzybrodawkowych (ang. rete ridges). Często widoczne są mitozy.}
_{Melanoma fusocellulare (20x) Spindle-cell melanoma} Czerniak wrzecionowatokomórkowy _{W licznych przypadkach czerniaków obserwuje się budowę wrzecionowatokomórkową. W nowotworach tych, w przeciwieństwie do znamienia Spitz, wiązki komórek mogą układać się równolegle do naskórka.}	_{Melanoma fusocellulare (40x) Spindle-cell melanoma} Czerniak wrzecionowatokomórkowy _{Wrzecionowate komórki czerniaka mogą zawierać zróżnicowane ilości melaniny. Bywa ona delikatnie, pyłkowato rozproszona w ich cytoplazmie. Innymi komórkami z dużą ilością melaniny są melanofagi, gromadzące ją w postaci zbitych, gruboziarnistych mas.}
_{Melanoma microfusocellulare (2x) Small spindle-cell melanoma} Czerniak drobnowrzecionowatokomórkowy _{Nowotwór ma kształt guzka. Po prawej stronie, na jego obwodzie widoczne ognisko brzeżne (tzw. ramiono, ang. shoulder).}	_{Melanoma microfusocellulare (20x) Small spindle-cell melanoma} Czerniak drobnowrzecionowatokomórkowy _{Komórki mają wąskie, wrzecionowate jądra, skąpą cytoplazmę i układają się pasmowato. Rozpoznanie wymaga potwierdzenia odczynami immunohistochemicznymi i/lub histochemicznymi.}
_{Melanoma pseudosarcomatosum (10x) Pseudosarcomatous melanoma} Czerniak rzekomomięsakowy _{Wiatraczkowate (ang. propeller-like) układy komórek czerniaka przypominają histoarchitektonikę włókniakomięsaka skórnego (łac., ang. dermatofibrosarcoma). Czerniaki tego typu często rozwijają się na stopach, będąc guzowatą postacią czerniaków dystalnych (ang. acral lentiginous melanoma, ALM).}	_{Melanoma pseudosarcomatosum (40x) Pseudosarcomatous melanoma} Czerniak rzekomomięsakowy _{Drobne, wrzecionowate komórki czerniaka tworzą krótkie wiązki przeplatające się ze sobą, co stwarza podobieństwo do włókniakomięsaka skórnego (łac., ang. dermatofibrosarcoma). O rozpoznaniu decyduje dodatni odczyn immunohistochemiczny np. na HMB45. Odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB.}
_{Melanoma pseudosarcomatosum (20x) Pseudosarcomatous melanoma} Czerniak rzekomomięsakowy _{Wiązki drobnych komórek wrzecionowatych porozdzielane przez nacieki z komórek limfoidalnych przypominają włokniakomięsaka (łac., ang. fibrosarcoma).}	_{Melanoma pseudosarcomatosum (20x) Pseudosarcomatous melanoma} Czerniak rzekomomięsakowy _{Odczyn na białko S100p jest wyraźnie dodatni. Odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB.}
_{Naevus coeruleus malignus (4x) Malignant blue naevus} Czerniak na podłożu znamienia błękitnego _{"Buławowaty" kształt ognisk rozrostu melanocytów wskazuje na typ zmiany, tak jak w znamieniu błękitnym.}	_{Naevus coeruleus malignus (10x) Malignant blue naevus} Czerniak na podłożu znamienia błękitnego _{Komórki ognisk guza mają znaczny indeks proliferacyjny, w tym wypadku indeks Ki67+ wynosi ok. 10%. Odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB.}
_{Naevus coeruleus malignus (40x) Malignant blue naevus} Czerniak na podłożu znamienia błękitnego _{Wrzecionowate melanocyty o pasmowatym układzie zawieraja sporo melaniny. O rozpoznaniu zadecydował stopień atypii komórkowej, duży stosunek jądrowo-cytoplazmatyczny oraz duża liczba mitoz, obecność atypowych figur podziałowych (np. w środku ryciny).}	_{Naevus coeruleus malignus (40x) Malignant blue naevus} Czerniak na podłożu znamienia błękitnego _{Na rycinie widoczne są nabłonkowate, atypowe melanocyty z bardzo dużymi, pęcherzykowatymi jądrami i powiększonymi jąderkami. Liczne atypowe mitozy dopełniają cytologicznych kryteriów złośliwości.}
_{Melanoma in statu regressionis (20x) Regression of melanoma} Czerniak w stanie regresji _{Zwyrodniałe melanocyty są otoczone zbitym naciekiem z komórek limfoidalnych.}	_{Melanoma in statu regressionis (20x) Regression of melanoma} Czerniak w stanie regresji _{Komórki czerniaka rozpraszają się w nacieku z komórek limfoidalnych i ulegają zwyrodnieniu oraz apoptozie.}
_{Melanoma in statu regressionis (10x) Regression of melanoma} Czerniak w stanie regresji _{Gniazda czerniaka ulegają dezintegracji, a jego komórki zwyrodnieniu w następstwie naciekania przez komórki limfoidalne.}	_{Melanoma in statu regressionis (40x) Regression of melanoma} Czerniak w stanie regresji _{Czerniak w stanie regresji _{Pełna dezintegracja utkania czerniaka, którego komórki ulegają zwyrodnieniu wskutek nacieczenia przez komórki limfoidalne.}}
_{Status post regressionem melanomatis (4x) Melanoma post regressionem} Stan po regresji czerniaka _{Ujście mieszka włosowego (łac. infindibulum pili) otoczone przez komórki nacieku zapalnego z dużą liczbą melanofagów. Naskórek w stanie zaniku.}	_{Status post regressionem melanomatis (10x) Melanoma post regressionem} Stan po regresji czerniaka _{Pod większym powiększeniem nie stwierdza się komórek czerniakowych.}
_{Melanoma metastaticum (20x) Metastatic melanoma} Czerniak przerzutowy _{Gniazda atypowych melanocytów w skórze nie stykają się z nie zmienionym naskórkiem.}	_{Melanoma metastaticum (40x) Metastatic melanoma} Czerniak przerzutowy _{Czop z atypowych melanocytów czerniaka w naczyniu w otoczeniu guza. W jednym miejscu atypowe melanocyty wydostają się poza obręb naczynia.}
_{Melanoma epidermotropicum metastaticum (40x) Epidermotropic metastatic melanoma} Epidermotropowy czerniak przerzutowy _{W postaci epidermotropowej przerzutu czerniaka do skóry, atypowe komórki niszczą błonę podstawną i są obecne zarówno w skórze właściwej jak i w naskórku.}	_{Melanoma epidermotropicum metastaticum (40x) Epidermotropic metastatic melanoma} Epidermotropowy czerniak przerzutowy _{Epidermotropizm wyrażony naciekaniem naskórka przez pojedyncze, atypowe melanocyty (tzw. pagetoidalny rozrost melanocytów).}

GUZY SKÓRY WŁAŚCIWEJ I TKANKI PODSKÓRNEJ (GUZY MEZENCHYMALNE I NERWOWE)

Pierwotne chłoniaki skóry i rozrosty pokrewne

Rozrosty niezłośliwe

_{Pseudolymphoma cutis (lymphocytoma cutis; lymphadenosis cutis benigna) (4x) Cutaneous pseudolymphoma (cutaneous lymphocytoma) Chłoniak rzekomy skóry _{Grudki chłonne rozrastające chaotycznie w skórze właściwej wśród rozproszonych komórek limfoidalnych typu B i T.}}	_{Pseudolymphoma cutis (lymphocytoma cutis; lymphadenosis cutis benigna) (10x) Cutaneous pseudolymphoma (cutaneous lymphocytoma) Chłoniak rzekomy skóry _{Duża grudka odczynowa zawiera centrocyty, komórki linii T oraz makrofagi.}}
_{Pseudolymphoma cutis (lymphocytoma cutis; lymphadenosis cutis benigna) (10x) Cutaneous pseudolymphoma (cutaneous lymphocytoma) Chłoniak rzekomy skóry _{Wycinek skóry (w tym wypadku ucha) zawiera chaotycznie rozsiane limfocyty B oraz T, a także liczne makrofagi.}}	_{Pseudolymphoma cutis (lymphocytoma cutis; lymphadenosis cutis benigna) (10x) Cutaneous pseudolymphoma (cutaneous lymphocytoma) Chłoniak rzekomy skóry _{Odczynowa grudka zawiera liczne makrofagi nadające jej wygląd tzw "gwiaździstego nieba" (ang. star sky).}}

Guzy złośliwe

Rozrosty histiocytarne i z komórek tucznych

_{Histiocytosis X (Langerhans) (10x) Langerhans cell histiocytosis Histiocytoza z komórek Langerhansa _{Rozrost histiocytów o dużych, blado wybarwionych i pofałdowanych jądrach (często o nerkowatym kształcie i obojętnochłonnej cytoplazmie. U dzieci przebiega łagodnie jako choroba Hashimoto-Pritzkera (ang. Congenital Self-Healing Reticulohistiocytosis - CSHRH), natomiast u dorosłych często przebiega złośliwie.}}	_{Histiocytosis X (Langerhans) (10x) Langerhans cell histiocytosis Histiocytoza z komórek Langerhansa _{Na zdjęciu widoczny naciek w głębi skóry w przebiegu choroby Handa-Schullera-Christiana u 36-letniego chorego.}}
_{Mastocytosis cutanea maculo-papullosa ("urticaria pigmentosa") (10x) Cutaneous mastocytosis Mastocytoza skóry plamisto-grudkowa ("pokrzywka barwnikowa") _{Komórki tuczne rozsiane są w górnych warstwach skóry, zwłaszcza w otoczeniu drobnych naczyń.}}	_{Mastocytosis cutanea maculo-papullosa ("urticaria pigmentosa") (10x) Cutaneous mastocytosis Mastocytoza skóry plamisto-grudkowa ("pokrzywka barwnikowa") _{Barwienie błekitem Astra ujawnia mukopolisacharydy kwaśne w cytoplazmie komórek tucznych (barwienie kwaśnych mukopolisacharydów błękitem Astra wg Blooma i Kelly'ego).}}
_{Mastocytoma solitare (40x) Solitary mastocytoma Mastocytoma (guz tucznokomórkowy) _{Guz skóry który może osiągać duże rozmiary i jest utworzony przez gęsto ułożone komórki. Ich jądro jest duże i silnie wybarwione, a cytoplazma jest obfita, jasna i lekko kwasochłonna. Nie stwierdza się pleomorfizmu cytologicznego.}}	_{Mastocytoma solitare (40x) Solitary mastocytoma Mastocytoma (guz tucznokomórkowy) _{W barwieniu metodą Giemsy widoczne są metachromatycznie zabarwione ziarnistości w cytoplazmie komórek tucznych, otaczające niezabarwiony obszar jądra (barwienie metodą Giemsy).}}

Guzy neuroektodermalne

Guzy łagodne

_{Neuroma post traumam (pseudoneuroma) (4x) Traumatic neuroma Nerwiak pourazowy (rzekomy albo poamputacyjny) _{Rozrost nerwów otoczonych torebką łącznotkankową.}}	_{Neuroma post traumam (pseudoneuroma) (10x) Traumatic neuroma Nerwiak pourazowy (rzekomy albo poamputacyjny) _{Gęsto ułożone wiązki nerwowe nie splatające się ze sobą, są porozdzielane tkanką łączną włoknistą.}}
_{Neuroma post traumam (pseudoneuroma) (10x) Traumatic neuroma Nerwiak pourazowy (rzekomy albo poamputacyjny) _{Gęsto ułożone wiązki nerwowe, nie splatające się ze sobą są porozdzielane tkanką łączną włoknistą.}}	_{Neuroma post traumam (pseudoneuroma) (40x) Traumatic neuroma Nerwiak pourazowy (rzekomy albo poamputacyjny) _{W srebrzeniu wg Bielschowskiego uwidoczniają się włókna osiowe w obrębie nerwów.}}
_{Neuroma solitare circumscriptum (10x) Solitary circumscribed neuroma (palisaded encapsulated neuroma) Nerwiak pojedynczy odgraniczony _{Palisadowaty układ jąder komórkowych nie zawsze jest wyraźny.}}	_{Neuroma solitare circumscriptum (20x) Solitary circumscribed neuroma (palisaded encapsulated neuroma) Nerwiak pojedynczy odgraniczony _{Ciemno barwiące się jadra komórek są wydłużone i często układają się palisadowato. Guz zawiera zazwyczaj liczne włókna nerwowe widoczne w preparatach srebrzonych.}}
_{Neurilemmoma (schwannoma) (2x) Neurilemmoma (schwannoma) Osłoniak nerwowy _{Guz rozwija się w skórze właściwej i jest dobrze odgraniczony od otoczenia.}}	_{Neurilemmoma (schwannoma) (10x) Neurilemmoma (schwannoma) Osłoniak nerwowy _{Pasma wrzecionowatych komórek osłoniaka dobrze uwidoczniają się w odczynie immunohistochemicznym na białko S100p.}}
_{Neurilemmoma (schwannoma) (10x) Neurilemmoma (schwannoma) Osłoniak nerwowy _{Obszar typu Antony A zawiera charakterystyczne układy palisadowate jader komórkowych (tzw. ciałka Verrocay'a).}}	_{Neurilemmoma (schwannoma) (20x) Neurilemmoma (schwannoma) Osłoniak nerwowy _{Obszar typu Antony A zawiera charakterystyczne układy palisadowate jader komórkowych (tzw. ciałka Verrocay'a).}}
_{Neurofibroma diffusum (4x) Neurofibroma Nerwiakowłókniak _{Często występujący guz osłonek nerwowych, nie posiada torebki i jest źle odgraniczony od skóry właściwej.}}	_{Neurofibroma diffusum (20x) Neurofibroma Nerwiakowłókniak _{Komórki guza są małe, ich jądra są przecinkowate i mają zwykle układ chaotyczny.}}
_{Neurofibroma myxoides(4x) Myxoid neurofibroma Nerwiakowłókniak śluzowaty _{Jest to jedna z wielu odmian nerwiakowłókniaka. Komórki tego nowotworu są porozsuwane przez substancję śluzowatą.}}	_{Neurofibroma myxoides(20x) Myxoid neurofibroma Nerwiakowłókniak śluzowaty _{Jest to jedna z wielu odmian nerwiakowłókniaka. Komórki tego nowotworu są porozsuwane przez substancję śluzowatą.}}
_{Angioneurofibroma (4x) Angioneurofibroma Nerwiakowłokniak bogatonaczyniowy _{Jest to jedna z odmian nerwiakowłókniaka.}}	_{Angioneurofibroma (4x) Angioneurofibroma Nerwiakowłokniak bogatonaczyniowy _{Drobne, wrzecionowate komórki nerwiaka otaczają koliście małe naczynia krwionośne.}}
_{Neurotheceoma (10x) Neurotheceoma Otoczkowiak nerwowy _{Guz rozwija się śródskórnie, często w postaci mnogich zrazików.}}	_{Neurotheceoma (20x) Neurotheceoma Otoczkowiak nerwowy _{Komórki guza maja kształty wrzecionowate lub nabłonkowate, układające się w gwiazdkowate twory. Podścielisko ma charakter śluzowaty.}}
_{Tumor granulocellularis (Abrikosow) (4 x) Granular cell tumour (Abrikossoff) Guz z komórek ziarnistych (guz Abrikosowa) _{Guz neuroektodermalny utworzony przez komórki ziarniste. Może rozrastać sie w postaci litej lub w gniazdach tworzących układy przypominające pączki.}}	_{Tumor granulocellularis (Abrikosow) (40 x) Granular cell tumour (Abrikossoff) Guz z komórek ziarnistych (guz Abrikosowa) _{Komórki guza maja obfitą, eozynochłonną, ziarnistą cytoplazmę i małe, ciemno barwiące się jądra.}}

Nowotwory półzłośliwe i złośliwe

_{Tumor granulocellularis atypicus (Abrikosow) (40x) Atypical granular cell tumour (Abrikossoff) Atypowy guz z komórek ziarnistych (guz Abrikosowa) _{Jeśli guz jest zlokalizowany w pobliżu naskórka, może stymulować jego rzekomonowotworowy rozrost.}}	_{Tumor granulocellularis atypicus (Abrikosow) (40x) Atypical granular cell tumour (Abrikossoff) Atypowy guz z komórek ziarnistych (guz Abrikosowa) _{Układ komórek jest chaotyczny, komórki są polimorficzne, często w okresie mitozy. Ten guz moze mieć złosliwy przebieg.}}
_{Neurilemmoma (schwannoma) malignum (20 x) Malignant neurilemmoma (schwannoma) Złośliwy osłoniak nerwowy _{Mimo dużego zagęszczenia atypowych lemnocytów, mozna dostrzec (np. w środku fotografii) struktury przypominające zdeformowane ciałka Verocay'a.}}	_{Neurilemmoma (schwannoma) malignum (40 x) Malignant neurilemmoma (schwannoma) Złośliwy osłoniak nerwowy _{Wśród atypowych lemmocytów widoczne są mitozy.}}
_{Tumor malignus tunicae externae nervi (20x) Malignant peripherial nerve sheath tumor Nowotwór złośliwy z osłonki nerwu obwodowego _{Guz jest zbudowany z polimorficznych komórek wrzecionowatych,wśród których często występują atypowe figury podziałowe. Komórki te rozrastają się w środowisku śluzowatym.}}	_{Tumor malignus tunicae externae nervi (20x) Malignant peripherial nerve sheath tumor Nowotwór złośliwy z osłonki nerwu obwodowego _{W utkaniu guza pojawiają się często tzw. wiry okołonaczyniowe, złożone z atypowych komórek.}}
_{Tumor ex cellulibus Merkel (tumor endocrinalis cutis primitivum) (4x) Merkel cell tumor (primary neuroendocrine carcinoma of the skin) Guz z komórek Merkela (pierwotny guz neuroendokrynny skóry). _{Nowotwór rozrasta się w skórze właściwej w postaci splatających się pasm (beleczek) atypowych, małych komórek, co spowodowało stworzenie dawnej nazwy "raka beleczkowego" (łac. carcinoma trabeculare). Nowotwór nie wnika do naskórka.}}	_{Tumor ex cellulibus Merkel (tumor endocrinalis cutis primitivum) (20x) Merkel cell tumor (primary neuroendocrine carcinoma of the skin) Guz z komórek Merkela (pierwotny guz neuroendokrynny skóry). _{Atypowe komórki o nadbarwliwym jądrze i bardzo skąpej cytoplazmie mogą tworzyć zarówno beleczki jak i rozetki podobne do poronnych cew gruczołowych.}}
_{Tumor ex cellulibus Merkel (tumor endocrinalis cutis primitivum) (4x) Merkel cell tumor (primary neuroendocrine carcinoma of the skin) Guz z komórek Merkela (pierwotny guz neuroendokrynny skóry). _{Lite ogniska o różnej wielkości naciekającego guza zatopione są w zrębie z cechami zwyrodnienia śluzakowatego, które nie ulega desmoplazji.}}	_{Tumor ex cellulibus Merkel (tumor endocrinalis cutis primitivum) (40x) Merkel cell tumor (primary neuroendocrine carcinoma of the skin) Guz z komórek Merkela (pierwotny guz neuroendokrynny skóry). _{Luźno rozmieszczone komórki guza cechują się pęcherzykowatym, kulistym jądrem i bardzo skąpą cytoplazmą. Widoczne są figury mitotyczne, ciałka apoptotyczne oraz sfałdowania błony jądrowej (ang. moldings or groves)}}

Guzy naczyń krwionośnych

Guzy łagodne

_{Granuloma angioplasticum (pyogenicum) (2x) Pyogenic granuloma Ziarniniak naczyniowy _{Jest to brodawkowato uformowany rozrost naczyń włosowatych.}}	_{Granuloma angioplasticum (pyogenicum) (10x) Pyogenic granuloma Ziarniniak naczyniowy _{Pączkowanie naczyń włosowatych odbywa się wokół drobnych, cienkosciennych naczyń krwionośnych, które często ulegają znacznemu rozszerzeniu. Stąd pochodzi inna nazwa łac. granuloma teleangictaticum.}}
_{Haemangioma senile (4x) Cherry haemangioma Naczyniak starczy _{Niewielki guzek barwy czerwonej jest utworzony przez włosowate naczynia krwionośne.}}	_{Haemangioma senile (20x) Cherry haemangioma Naczyniak starczy _{Naczynia krwionośne mają szerokie światło. Ich gęstość jest zróżnicowana.}}
_{Angiomatosis cutis (4 x) Cutaneous angiomatosis Naczyniakowatość skórna _{Nieregularny, ławicowaty rozrost naczyń krwionośnych (głównie żylnych, zatokowatych i włosowatych) w głębszych warstwach skóry, któremu zwykle towarzyszą nacieki zapalne i martwica.}}	_{Angiomatosis cutis (20 x) Cutaneous angiomatosis Naczyniakowatość skórna _{Szczeliny naczyniowe bez wyraźnych granic, a miedzy nimi widoczne są nacieki zapalne.}}
_{Angiokeratoma scroti (Fordyce) (2x) Angiokeratoma of the scrotum (Fordyce type) Rogowiec krwawy moszny (Fordyce) _{Liczne guzki skóry moszny są utworzone przez rozszerzone włosowate naczynia krwionośne, pokryte akantotycznie rozrośniętym naskórkiem.}}	_{Angiokeratoma scroti (Fordyce) (10x) Angiokeratoma of the scrotum (Fordyce type) Rogowiec krwawy moszny (Fordyce) _{Utkanie guzka stanowią jamiste naczynia włosowate wypełnione krwinkami. Naskórek rozrasta się akantotycznie i nie ma cech atypii.}}
_{Angiokeratoma (Mibelli) (2x) Angiokeratoma (Mibelli type) Rogowiec krwawy typu Mibelliego _{Rozszerone naczynia krwionosne zlokalizowane są tuż pod naskórkiem, który ulega regularnemu rozrostowi akantotycznemu (bez cech atypii) i nadmiernemu rogowaceniu.}}	_{Angiokeratoma (Mibelli) (4x) Angiokeratoma (Mibelli type) Rogowiec krwawy typu Mibelliego _{Rozszerone naczynia krwionosne zlokalizowane są tuz pod naskórkiem, który ulega regularnemu rozrostowi akantotycznemu (bez cech atypii) i nadmiernemu rogowaceniu.}}
_{Haemangioma arteriovenosum ("aneurysma" cirsoides) (2x) Arteriovenous haemangioma (cirsoid "aneurysma") Naczyniak tętniczo-żylny ("tętniak" groniasty) _{Guz o charakterze zaburzenia rozwojowego (łac. ang. hamartoma) złożony z cienkościennych i grubościennych naczyń, zarówno tętniczych jak i żylnych.}}	_{Haemangioma arteriovenosum ("aneurysma" cirsoides) (4x) Arteriovenous haemangioma (cirsoid "aneurysma") Naczyniak tętniczo-żylny ("tętniak" groniasty) _{Guz o charakterze zaburzenia rozwojowego (łac. ang. hamartoma) złożony z cienkościennych i grubościennych naczyń, zarówno tętniczych jak i żylnych.}}
_{Haemangioma cavernosum (2x) Cavernous haemangioma Naczyniak krwionośny jamisty _{Guz jest utworzony przez znacznie porozszerzane, cienkościenne naczynia krwionośne, które w preparatach histologicznych nie zawsze są wypełnione krwią.}}	_{Haemangioma cavernosum (4x) Cavernous haemangioma Naczyniak krwionośny jamisty _{Jamiste przestrzenie naczyniowe są wysłane jedna warstwą śródbłonka.}}
_{Haemangioma verrucosum (2x) Verrucous haemangioma Naczyniak brodawkowaty _{Guz utworzony przez mieszaninę naczyń jamistych i włosowatych, zajmujących skórę i tkankę podskórną. Na mikrofotografii pod naskórkiem widoczne naczynia jamiste, w głębi skóry - włosowate.}}	_{Haemangioma verrucosum (4x) Verrucous haemangioma Naczyniak brodawkowaty _{Jamisto rozszerzone naczynia włosowate oraz żylne są częściowo wypełnione krwią lub zakrzepami.}}
_{Haemangioma infantum naevoides (10 x) Strawberry naevus Znamię naczyniakowe truskawkowe _{Ognisko naczyniakowate jest dobrze odgraniczone w skórze.}}	_{Haemangioma infantum naevoides (20 x) Strawberry naevus Znamię naczyniakowe truskawkowe _{Rozrastające się naczynia włosowate mają bardzo wąskie światło, co sprawia wrażenie litego guza. Mitozy mogą być liczne.}}
_{Angioblastoma foetale (4x) Tufted angioblastoma Naczyniak płodowy kępkowy _{Ogniska rozrostu naczyniaka widoczne są zarówno w skórze jak i w tkance podskórnej. Półksiężycowate naczynia limfatyczne otaczają zraziki naczyniaka krwionośnego.}}	_{Angioblastoma foetale (10x) Tufted angioblastoma Naczyniak płodowy kępkowy _{Gniazda naczyniaka rozrastają sie w tkance tłuszczowej. Światła naczyń są słabo widoczne, co sprawia wrażenie guza litego.}}
_{Haemangioma epithelioides (10 x) Epithelioid haemangioma or angiolymphoid hyperplasia with eosinophilia Naczyniak nabłonkowatokomórkowy _{Dookoła naczyń krwionośnych, w których śródbłonek przybiera wygląd komórek nabłonkowatych, obserwuje się obfite nacieki z granulocytów kwasochłonnych, obojętnochłonnych i limfocytów.}}	_{Haemangioma epithelioides (20 x) Epithelioid haemangioma or angiolymphoid hyperplasia with eosinophilia Naczyniak nabłonkowatokomórkowy _{Nacieki z limfocytów i granulocytów są rozsiane wokół komórek nabłonkowatych będących zmienionymi śródbłonkami naczyniowymi.}}
_{Angioleiomyoma (2x) Angioleiomyoma Naczyniakomięśniak gładkokomórkowy _{Guz jest wyraźnie odgraniczony od otaczającej skóry i tkanki podskórnej.}}	_{Angioleiomyoma (10x) Angioleiomyoma Naczyniakomięśniak gładkokomórkowy _{Mięśnie gładkie otaczają koliście szczelinowate naczynia krwionośne tworzące ich ścianę.}}
_{Glomangioma (4 x) Glomus tumor Kłębczak _{Komórki kłębczaka - którymi są prawdopodobnie zmodyfikowane komórki mięśniowe - otaczają cienkościenne, rozszerzone naczynia krwionośne albo tworzą wydłużone, nieregularne pasma.}}	_{Glomangioma (10 x) Glomus tumor Kłębczak _{Komórki kłębczaka otaczające naczynia są wyraźnie oddalone od ich ściany.}}

Guzy półzłośliwe i złośliwe

_{Haemangioendothelioma retiforme (4 x) Retiform haemangioendothelioma Naczyniakośródbłoniak sieciowaty _{Guz o niewielkiej złośliwości, przypomina nieco wewnątrznaczyniowego śródbłoniaka brodawkowatego (łac. angioendothelioma endovasculare papillare) (tzw. guz Dąbskiej, ang. Dabska tumor). Utworzony jest przez cienkościenne, nieregularne szczeliny naczyniowe otoczone włóknistym zrębem.}}	_{Haemangioendothelioma retiforme (20 x) Retiform haemangioendothelioma Naczyniakośródbłoniak sieciowaty _{Szczeliny naczyniowe, otoczone włoknistym zrębem, są wysłane pączkujacymi, podobnymi do hufnali, dużymi komórkami śródbłonka. Z tego powodu guz ten bywa nazywany (ang.) hobnail haemangioma. Inną nazwą ang. jest targetoid haemangioma.}}
_{Haemangiopericytoma (10 x) Haemangiopericytoma Obłoniak _{Guz o niejasnej histogenezie, gdyż istnienie nowotworów wywodzących się z przydanki (pericytów) jest sprawą kontrowersyjną. Rozrost dotyczy wrzecionowatych komórek układających się promieniście wokół szczelinowatych naczyń, których ułożenie porównywane jest do "jelenich rogów" (ang. staghorn pattern).}}	_{Haemangiopericytoma (10 x) Haemangiopericytoma Obłoniak _{Guz o niejasnej histogenezie, gdyż istnienie nowotworów wywodzących się z przydanki (pericytów) jest sprawą kontrowersyjną. Rozrost dotyczy wrzecionowatych komórek układających się promieniście wokół szczelinowatych naczyń.}}
_{Haemangiopericytoma (4 x) Haemangiopericytoma Obłoniak _{W przypadkach o mało wyraźnym obrazie przekrojów naczyń, przydatne jest srebrzenie włókien retikulinowych, ujawniające ich zarysy (impregnacja solami srebra wg Gomoriego)}}	_{Haemangiopericytoma (20 x) Haemangiopericytoma Obłoniak _{Komórki tego nowotworu rozchodzą się promieniście od świateł drobnych naczyń, ale nie łączą się ze śródbłonkami. Mają kształty wrzecionowate, duże nadbarwliwe jądra, figury mitotyczne są spotykane, ale nie są liczne.}}
_{Sarcoma Kaposi, stadium maculosum (4x) Kaposi sarcoma, patch stage Mięsak Kaposiego, okres plamisty _{Wczesny okres tego mięsaka ma obraz histologiczny mało charakterystyczny. Obserwuje się chaotyczny rozrost drobnych naczyń i okołonaczyniowych komórek łącznotkankowych w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. W obszarze nacieku widoczne ziarna hemosyderyny.}}	_{Sarcoma Kaposi, stadium maculosum (10x) Kaposi sarcoma, patch stage Mięsak Kaposiego, okres plamisty _{Wczesny okres tego mięsaka ma obraz histologiczny mało charakterystyczny. Obserwuje się chaotyczny rozrost drobnych naczyń i okołonaczyniowych komórek łącznotkankowych w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. W obszarze nacieku widoczne ziarna hemosyderyny.}}
_{Sarcoma Kaposi, stadium lammellare (4x) Kaposi sarcoma, plaque stage Mięsak Kaposiego, okres tarczkowy _{Rozrastające się naczynia i mezenchymalne komórki okołonaczyniowe tworzą stwardniały naciek w powierzchownych warstwach skóry.}}	_{Sarcoma Kaposi, stadium lammellare (4x) Kaposi sarcoma, plaque stage Mięsak Kaposiego, okres tarczkowy _{Rozrastające sie naczynia, widoczne na mikrofotografii mają chaotyczny układ i są rozdzielone łącznotkankowymi komórkami okołonaczyniowymi. Odczyn immunohistochemiczny na aktynę mięśni gładkich (SMA) ujawnia zarysy naczyń (odczyn immunohistochemiczny z użyciem DAB).}}
_{Sarcoma Kaposi, stadium nodulare (2x) Kaposi sarcoma, nodular stage Mięsak Kaposiego, okres guzkowy _{Masywny rozrost naczyń i komórek okołonaczyniowych wyraźnie odcina się od skolagenizowanej tkanki łącznej skóry.}}	_{Sarcoma Kaposi, stadium nodulare (20x) Kaposi sarcoma, nodular stage Mięsak Kaposiego, okres guzkowy _{W rozroście nowotworowym mięsaka biorą udział zarówno atypowe komórki śródbłonkowe, wpuklajace sie do światła naczyń jak i wrzecionowate komórki okołonaczyniowe typu histiocytów i fibroblastów.}}
_{Angiosarcoma endotheliale (20x) Angiosarcoma, endothelial type Mięsak naczyniowy albo śródbłoniak złośliwy _{Szczeliny naczyniowe są szerokie, wypełnione dużymi, nieforemnymi atypowymi komórkami śródbłonkowymi, które znajdują się także poza naczyniami.}}	_{Angiosarcoma endotheliale (20x) Angiosarcoma, endothelial type Mięsak naczyniowy albo śródbłoniak złośliwy _{W świetle naczyń poza złuszczającymi się komórkami śródbłonka widoczne są także składniki komórkowe krwi.}}
_{Angiosarcoma epithelioides (40x) Angiosarcoma, epithelioid type Mięsak naczyniowy nabłonkowatokomórkowy _{Szczeliny naczyniowe są szerokie, wypełnione dużymi, nieforemnymi atypowymi komórkami śródbłonkowymi, które znajdują się także poza naczyniami.}}	_{Angiosarcoma epithelioides (40x) Angiosarcoma, epithelioid type Mięsak naczyniowy nabłonkowatokomórkowy _{Na mikrofotografii widoczne są nieregularne, szczelinowate przestrzenie naczyniowe wysłane obrzmiałym śródbłonkiem, którego komórki mają jasną, obfitą cytoplazę i pęcherzykowate jądra. Widoczne są atypowe mitozy.}}

Guzy naczyń chłonnych

Guzy łagodne

_{Lymphangioma circumscriptum (4 x) Lymphangioma circumscriptum Odgraniczony naczyniak chłonny jamisty _{Rozrosty naczyń chłonnych tworzą się na ograniczonej przestrzeni, często uwypuklonej w postaci brodawki lub guzka. Mogą być one wieloogniskowe.}}	_{Lymphangioma circumscriptum (4 x) Lymphangioma circumscriptum Odgraniczony naczyniak chłonny jamisty _{Naczyniak dotyczy tylko warstwy brodawkowatej skóry, a naczynia są bardzo znacznie rozszerzone.}}
_{Lymphangioma cavernosum (2x) Cavernous lymphangioma Naczyniak chłonny jamisty _{Nieregularne, szczelinowate naczynia chłonne znajdują się w skórze właściwej.}}	_{Lymphangioma cavernosum (4x) Cavernous lymphangioma Naczyniak chłonny jamisty _{Szczeliny naczyniowe wysłane są bardzo małymi, płaskimi komórkami lub nie posiadają wcale wyściółki śródbłonkowej.}}

Guzy półzłośliwe i złośliwe

_{Lymphangioma proliferans (4x) Proliferating lymphangioma Naczyniak chłonny proliferujący _{W rzadkich przypadkach dochodzi do wyraźnej proliferacji komórek śródbłonkowych w łączących się ze sobą, porozszerzanych przestrzeniach chłonnych.}}	_{Lymphangioma proliferans (20x) Proliferating lymphangioma Naczyniak chłonny proliferujący _{W rzadkich przypadkach dochodzi do wyraźnej proliferacji komórek śródbłonkowych w łączących się ze sobą, porozszerzanych przestrzeniach chłonnych.}}
_{Angiosarcoma (20x) Angiosarcoma Mięsak naczyniowy _{Guz ten może mieć bardzo różny obraz histopatologiczny w zależności od miejsca pobrania wycinka. Na mikrofotografiach tworzy on gąszcz szczelin naczyniowych, do których wpuklają się atypowe komórki śródbłonka.}}	_{Angiosarcoma (40x) Angiosarcoma Mięsak naczyniowy _{W świetle przestrzeni naczyniowych nie ma erytrocytów. Dlatego trudne jest odróżnienie mięsaka naczyniowego krwionośnego (łac., ang. haemangiosarcoma) od miesaka naczyniowego limfatycznego (łac., ang. lymphangiosarcoma).}}

Guzy włóknisto-histiocytarne

Guzy łagodne

Nowotwory półzłośliwe i złośliwe

_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (10x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP ) Włókniakomięsak guzowaty _{Guz rozrasta się w skórze, dochodząc do naskórka.}}	_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (4x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{Guz rozrasta się w skórze, naciekając w miarę rozwoju tkankę podskórną. Mimo tego jest to nowotwór zwykle o złośliwości miejscowej, rzadko dający przerzuty odległe.}}
_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (4x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{Utkanie guza jest zwykle monotonne i utworzone przez splatające się ze sobą krótsze lub dłuższe wiązki fibroblastów (ang. plexiform structures)}}	_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (20x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{Poszczególne wiązki nowotworowych fibroblastów tworzą struktury "wiatraczkowate", których część centralną stanowią komórki z obfitą cytoplazmą.}}
_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (10x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{W wielu przypadkach utkanie mięsaka stanowią dłuższe wiązki fibroblastów, nie tworzące układu plecionki. W dolnej części mikrofotografii widoczne złogi hemosyderyny.}}	_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (20x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{PW wielu przypadkach utkanie mięsaka stanowią dłuższe wiązki fibroblastów, nie tworzące układu plecionki.}}
_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (20x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{Niektóre włókniakomięsaki o utkaniu krótkowiazkowym zbudowane są zarówno z fibroblastów jak i z histiocytów.}}	_{Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans (40x) Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP) Włókniakomięsak guzowaty _{Niektóre włókniakomięsaki o utkaniu krótkowiazkowym zbudowane są zarówno z fibroblastów jak i z histiocytów.}}
_{Myofibrosarcoma (10x) Myoid dermatofibrosarcoma Włókniakomięsak mięśniopodobny _{Guz ten może być odmianą włókniakomięsaka guzowatego, lub naciekać skórę wtórnie, wywodząc się często z tkanek otaczajacych stawy ręki.}}	_{Myofibrosarcoma (20x) Myoid dermatofibrosarcoma Włókniakomięsak mięśniopodobny _{Wiązki wrzecionowatych komórek wykazują dodatni odczyn na aktynę mięśni gładkich (ang. smooth muscle actin, SMA)}}
_{Fibrosarcoma (10x) Fibrosarcoma Włókniakomięsak _{Guz zazwyczaj rozwija się w tkankach miękkich i nacieka skórę wtórnie (na zdjęciu widać owrzodzenie).}}	_{Fibrosarcoma (20x) Fibrosarcoma Włókniakomięsak _{Rozrastające się atypowe fibroblasty tworzą nieregularne, krzyżujące się ze sobą pasma.}}
_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas fibroblasticum) (4x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (fibroblastic variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana fibroblastyczna)}	_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas fibroblasticum) (10x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (fibroblastic variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana fibroblastyczna)}
_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas myxoides) (10x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (myxoid variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana śluzakowata)}	_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas myxoides) (20x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (myxoid variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana śluzakowata)}
_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas gigantocellularis) (10x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (giant cell variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana olbrzymiokomórkowa)}	_{Fibrohistiocytoma malignum (varietas gigantocellularis) (20x) Malignant fibrohistiocytoma (MFH) (giant cell variant) Włókniakomięsak histiocytarny (odmiana olbrzymiokomórkowa)}

Guzy adipocytarne

Guzy łagodne

_{Lipoma (4 x) Lipoma Tłuszczak _{Guz najczęściej rozwija się w tkance podskórnej, jest zwykle utworzony przez zraziki adipocytów jednakowej wielkości, porozdzielane przez naczynia włosowate.}}	_{Lipoma (10 x) Lipoma Tłuszczak _{Guz najczęściej rozwija się w tkance podskórnej, jest zwykle utworzony przez zraziki adipocytów jednakowej wielkości, porozdzielane przez naczynia włosowate.}}
_{Lipomatosis dermalis (4x) Dermal lipomatosis Tłuszczakowatość skóry _{Małe, nieregularne zraziki tkanki tłuszczowej mogą występować we wszystkich warstwach skóry właściwej. Często towarzyszą im rozrosty naczyń krwionośnych.}}	_{Lipomatosis dermalis (10x) Dermal lipomatosis Tłuszczakowatość skóry _{Małe nieregularne zraziki tkanki tłuszczowej mogą występować we wszystkich warstwach skóry właściwej. Często towarzyszą im rozrosty naczyń krwionośnych.}}
_{Lipoma dermale pendulum (2x) Lipomatous dermal polyp Tłuszczak polipowaty (uszypułowany) _{Uszypułowane brodawki skóry mogą zawierać tkankę tłuszczową otoczoną włóknistą tkanką łączną.}}	_{Lipoma dermale pendulum (10x) Lipomatous dermal polyp Tłuszczak polipowaty (uszypułowany) _{Na obrzeżu brodawki są widoczne zmiany w naskórku (epidermolysis) często występujace w zaburzeniach rozwojowych skóry.}}
_{Angiolipoma (4x) Angiolipoma Naczyniakotłuszczak _{Skupiska adipocytów porozdzielane są przez małe naczynia krwionośne.}}	_{Angiolipoma (4x) Angiolipoma Naczyniakotłuszczak _{Skupiska adipocytów porozdzielane są przez małe naczynia krwionośne.}}
_{Lipoadenoma (4x) Lipoadenoma Gruczolakotłuszczak _{Jest to rzadka odmiana gruczolaka apokrynowego. Pomiędzy nabłonkowymi pasmami gruczolaka (typu guza mieszanego apokrynowego, łac. tumor mixtus apocrinalis) rozrasta się tkanka łaczna i tłuszczowa.}}	_{Lipoadenoma (10x) Lipoadenoma Gruczolakotłuszczak _{Jest to rzadka odmiana gruczolaka apokrynowego. Pomiędzy nabłonkowymi pasmami gruczolaka (typu guza mieszanego apokrynowego, łac. tumor mixtus apocrinalis) rozrasta się tkanka łaczna i tłuszczowa.}}
_{Hibernoma(10x) Hibernoma Zimowiak _{Zraziki nowotworu składają się z komórek zawierających w kwasochłonnej cytoplazmie drobne kropelki tłuszczu. Obraz mikroskopowy przypomina tkankę tłuszczową brunatną zwierząt lub płodową tkankę tłuszczową u ludzi.}}	_{Hibernoma(20x) Hibernoma Zimowiak _{Zraziki nowotworu składają się z komórek zawierających w kwasochłonnej cytoplazmie drobne kropelki tłuszczu. Obraz mikroskopowy przypomina tkankę tłuszczową brunatną zwierząt lub płodową tkankę tłuszczową u ludzi.}}
_{Lipoma pleomorphicum (vel atypicum) (10x) Pleomorphic lipoma Tłuszczak wielopostaciowy (pleomorficzny) _{Guz składa się z różnej wielkości adipocytów porozdzielanych tkanką łączną. Ze względu na obecność atypowych lipoblastów bywa niekiedy określany mianem "wysoko zróżnicowanego tłuszczakomięsaka" (ang. well differentiated lipoma-like liposarcoma).}}	_{Lipoma pleomorphicum (vel atypicum) (20x) Pleomorphic lipoma Tłuszczak wielopostaciowy (pleomorficzny) _{Obok dużych adipocytów widoczne są także lipoblasty, czasami wielojądrowe (tzw. floret giant cells).}}

Nowotwory półzłośliwe i złośliwe

_{Lipoblastoma(10x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{Jest to rzadko występujący guz u dzieci. Utworzony przez mieszaninę różnej wielkości adipocytów, wśród których rozsiane są lipoblasty (niekiedy kilkujądrowe), czasem zawierające liczne wodniczki.}}	_{Lipoblastoma(20x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{Jest to rzadko występujący guz u dzieci. Utworzony przez mieszaninę różnej wielkości adipocytów, wśród których rozsiane są lipoblasty (niekiedy kilkujądrowe), czasem zawierające liczne wodniczki.}}
_{Lipoblastoma(40x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{W niektórych obszarach zróżnicowanie części komórek w kierunku lipoblastów może być słabo zaznaczone.}}	_{Lipoblastoma(40x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{Guz wykazuje niewielką aktywność proliferacyjną, tak jak w tym miejscu w którym dwie komórki wykazują dodatni odczyn z Ki67. Odczyn immunohistochemiczny z Ki67 z użyciem DAB.}}
_{Lipoblastoma(20x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{Guz nacieka miejscowo i powoduje wznowy (naciekanie powięzi przedramienia u trzyletniego dziecka)}}	_{Lipoblastoma(20x) Lipoblastoma Lipoblastoma _{Guz nacieka miejscowo i powoduje wznowy (naciekanie mięśni przedramienia u trzyletniego dziecka)}}
_{Liposarcoma myxoides(10x) Myxoid liposarcoma Tłuszczakomięsak śluzowaty _{Guz jest utworzony przez atypowe lipoblasty, czasem wielojądrowe, nieregularnie rozsiane w śluzowato zmienionym podścielisku, w którym widać porozsuwane włókna kolagenowe.}}	_{Liposarcoma myxoides(10x) Myxoid liposarcoma Tłuszczakomięsak śluzowaty _{Guz jest utworzony przez atypowe lipoblasty, czasem wielojądrowe, nieregularnie rozsiane w śluzowato zmienionym podścielisku, w którym widać liczne, drobne naczynia krwionośne.}}
_{Liposarcoma myxoides, varietas adipocytica (4x) Myxoid liposarcoma, adipocytic type Tłuszczakomięsak śluzowaty, odmiana adipocytarna _{Wśród rozsianych, na ogół drobnych komórek mięsaka widać liczne komórki przypominające dojrzałe adipocyty.}}	_{Liposarcoma myxoides, varietas adipocytica (10x) Myxoid liposarcoma, adipocytic type Tłuszczakomięsak śluzowaty, odmiana adipocytarna _{Wśród rozsianych, na ogół drobnych komórek miesaka widać liczne komórki przypominające dojrzałe adipocyty.}}
_{Liposarcoma myxoides, varietas lipoblastica (10x) Myxoid liposarcoma, lipoblastic type Tłuszczakomięsak śluzowaty, odmiana lipoblastyczna _{Większość komórek miesaka to atypowe, często wielowodniczkowe lipoblasty z dziwacznymi jądrami, które mogą być mnogie}}	_{Liposarcoma myxoides, varietas lipoblastica (20x) Myxoid liposarcoma, lipoblastic type Tłuszczakomięsak śluzowaty, odmiana lipoblastyczna _{Większość komórek mięsaka to atypowe, często wielowodniczkowe lipoblasty z dziwacznymi jądrami, które mogą być mnogie}}
_{Liposarcoma pleomorphicum (10x) Pleomorphic liposarcoma Tłuszczakomięsak wielopostaciowy _{Lite ognisko atypowych lipoblastów. Niektóre z nich posiadają duże, silnie nadbarwliwe jądra. Cytoplazma bywa zwakuolizowana i zawiera tłuszcz.}}	_{Liposarcoma pleomorphicum (20x) Pleomorphic liposarcoma Tłuszczakomięsak wielopostaciowy _{Lite ognisko atypowych lipoblastów. Niektóre z nich posiadają duże, silnie nadbarwliwe jądra. Cytoplazma bywa zwakuolizowana i zawiera tłuszcz.}}
_{Liposarcoma pleomorphicum (20x) Pleomorphic liposarcoma Tłuszczakomięsak wielopostaciowy _{W tej odmianie tłuszczakomięsaka dominują drobne komórki wrzecionowate. Atypowe lipoblasty są mniej liczne.}}	_{Liposarcoma pleomorphicum (20x) Pleomorphic liposarcoma Tłuszczakomięsak wielopostaciowy _{Skupisko dużych, atypowych komórek z obfitą cytoplazmą zawierającą tłuszcz. Jądra tych komórek charakteryzują się dyskariozą i dużymi jąderkami.}}

PODSTAWOWA BIBLIOGRAFIA

Pascual Abenoza, A.Bernard Ackerman: Neoplasms with Eccrine Differentiation, Lippincott Williams and Wilkins, 1990, ISBN 9780812112368
A. Bernard Ackerman, Pierre A. de Viragh, Nidhi Chongchitnant: Neoplasms with Follicular Differentiation, Lea&Febiger, Philadelphia, 1993, ISBN 9780812115420
A. Bernard Ackerman, J. L. Troy, L.B. Rosen, S. Jerasutus, C.R. White jr. ,D.F. King: Differential Diagnosis in Dermatopathology vol. II, Lea&Febiger, Philadelphia, 1988
Bernard A. Cohen, Christoph U. Lehmann, Shahbaz Ahmad Janjua, Gregory Hosler, Muhammad Waseem (editors) Dermatology Image Atlas Dermatlas.org, Johns Hopkins University, 2000-2011 (http://dermatlas.med.jhmi.edu/derm/)
David E Elder: Precursors to melanoma and their mimics: nevi of special sites, Modern Pathology, 2006, 19: S4–S20 (http://www.nature.com/modpathol/journal/v19/n2s/pdf/3800515a.pdf)
Philip E LeBoit, Gunter Burg, David Weedon, Alain Sarasin (red.): Pathology and Genetics of Skin Tumours (IARC WHO Classification of Tumours Series), World Health Organization, 2006, ISBN 9789283224143.
Phillip H. McKee: Atlas patologii skóry wyd I pol, pod red. Anastazego Omuleckiego, Urban&Partner, Wrocław, 2003, ISBN 83-87944-44-0
Phillip H. McKee, Eduardo Calonje, Scott R. Granter: Pathology of the Skin with Clinical Correlations Elsevier Limited, 2008, ISBN 9780323036726
Phillip H. McKee, Eduardo Calonje: Diagnostic Atlas of Melanocytic Pathology, Elsevier Inc., 2009, ISBN 978-0-323-04813-2
Luis Requena, Hiromaro Kiryu, A. Bernard Ackerman: Neoplasms with Apocrine Differentiation, Lippincott-Raven, 1997, ISBN 978-0397587933
Charles G. Steffen, A.Bernard Ackerman: Neoplasms with Sebaceous Differentiation, Lippincott Williams and Wilkins, 1994, ISBN 9780812114591
Leszek Woźniak, Iwona Giryn: Atlas histopatologii skóry. Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 1987, ISBN 83-200-1024-1
Leszek Woźniak, Krzysztof W. Zieliński: Nowotwory melanocytarne skóry. Atlas i leksykon histopatologicznych określeń diagnostycznych. Wydawnictwo Olympus-Poland, Warszawa, 2001, ISBN 83-915159-0-7