Historia dla gimnazjum/Ekspansja Rzymian
Podbój Italii[edytuj]
Podbój większości ziem w Italii, do której w starożytności nie zaliczano położonej na północy doliny rzeki Pad przyszedł Rzymianom stosunkowo łatwo: trudność sprawiło jedynie zajęcie krainy Kampania na południu. Po jej zaborze jedynymi niezależnymi od Rzymu rejonami były już tylko położone na południu kolonie greckie, spośród których najbogatszy był Tarent. Konflikt z nim był pretekstem dla Rzymian do zbrojnej napaści, która doprowadziła do krwawej i wyniszczającej wojny, do której włączył się także po stronie Tarentu król położonego w zachodniej Grecji Epiru, Pyrrus. Początkowo siły Greków zdobywały przewagę, jednak okupowali ją ogromnymi stratami. Stąd wziął się związek frazeologiczny "pyrrusowe zwycięstwo". W końcu wojska Epiru odpłynęły do Grecji, a Tarent skapitulował. W końcu cały Rzym roztoczył władzę nad całym Półwyspem Apenińskim i wkrótce zaatakował Sycylię, która znajdowała się w strefie wpływów Kartaginy.
Ekspansją Rzymu zainteresowane były wszystkie grupy społeczne, które widziały w niej źródło zysku, dzięki niej szybciej rozwijało się całe państwo: chłopi zajmowali podbite tereny, zwiększając ilość uzyskiwanych plonów, podporządkowana ludność płaciła natomiast podatki, które umożliwiały prowadzenie dalszych podbojów. Postępowanie Rzymian wobec zwyciężonych ludów było różne: większości pozwalano żyć i pracować na ich terenach, jednak wobec buntowników stosowano siłę, nie uciekając się od eksterminacji całych osad i plemion, których ziemie dzielono pomiędzy obywateli Rzymu. Ludy, które podporządkowały się Wiecznemu Miastu stawały się jego sprzymierzeńcami: musiały dostarczać wojska i składać daniny, w zamian za namiastkę samodzielności. Często na zajętych obszarach zakładano kolonie, na których zamieszkiwali Rzymianie. Najbiedniejsi mieszkańcy państwa zrzekali się obywatelstwa w zamian za ziemię.
Kartagina[edytuj]
Kartagina położona była w Północnej Afryce. Założyli ją w II połowie IX wieku p.n.e. feniccy kolonizatorzy. Kartagina bardzo szybko bogaciła się i rosła w siłę, kolonizując obszary w basenie Morza Śródziemnego, m.in. na terenie Półwyspu Iberyjskiego. Fundusze pozyskiwała głównie z handlu morskiego. Mimo tego, że w przeszłości wielokrotnie zawierała z Rzymem sojusze w III wieku p.n.e. ich stosunki stały się bardzo kiepskie, czego skutkiem była ekspansywna polityka Wiecznego Miasta.
Wojny punickie[edytuj]
Po podboju Italii Rzym stał się imperium, kontrolującym basen Morza Śródziemnego. Równocześnie na wybrzeżach Afryki istniała potężna Kartagina - dawna kolonia fenicka, która dążyła do kontrolowania całego Morza. Próba zagarnięcia przez Rzymian Sycylii doprowadziła do konfliktu z Kartaginą, nazywanego I wojną punicką, rozpoczynającą okres wojen punickich. Podczas I wojny (264 - 241 p.n.e.) Kartagińczycy ponieśli klęskę, Rzym podporządkował sobie zaś Sycylię, Sardynię i Korsykę. W 221 r. p.n.e. do władzy w Kartaginie doszedł Hannibal. Tenże genialny wódz trzy lata późneij, w 218 r. p.n.e. wdał się w konflikt z Rzymianami. Chcąc zaskoczyć przeciwnika od północy wyruszył z wojskami przez Hiszpanię, Pireneje, południową Galię, Alpy i wreszcie dotarł do Italii, gdzie odniósł serię zwycięstw, m.in. pod Kannami w 215 r. p.n.e. Mimo tego osłabione wojska kartagińskie nie były w stanie zdobyć Rzymu i zostały zmuszone do odwrotu. Kilkanaście lat późnej wojska rzymskie przeszły do kontrataku i pod wodzą Scypiona Afrykańskiego dotarły do Afryki, gdzie odniosły zwycięstwo pod Zamą (202 p.n.e.). Po II wojnie punickiej do Rzymu prócz Italii, Sycylii, Sardynii i Korsyki należała południowa Iberia. III wojna (149 - 146 p.n.e.) przyniosła całkowitą porażkę Kartaginy. Jej stolica została zrównana z ziemią, państwo stało się częścią Rzymu, kultura zaś zanikła.
Podbój Hellady[edytuj]
Po zakończeniu II wojny punickiej i podboju Iberii wojska rzymskie wyruszyły na wschód, przeciwko królestwu Macedonii. Rzym ogłosił się "opiekunem" Grecji i ogłosił jej niezależność od Macedończyków, co doprowadziło do wojny z Macedonią. W 167 r. p.n.e. królestwo, którym rządził niegdyś Aleksander Macedoński zostało pokonane, co zbiegło się w czasie z inną wiktorią Rzymian: zniszczeniem Kartaginy. Za udzielenie pomocy Macedonii wojska republiki zniszczyły greckie miasto Korynt. Po klęsce królestwa zarówno ono jak i cała Grecja dostała się pod panowanie Wiecznego Miasta.