Przed naszą erą

ok. 4 mln lat temu - w Afryce Wschodniej powstaje rodzaj człowiekowatych australopitek.

ok. 2,5 mln lat temu - z australopiteków wyodrębnia się w Afryce gatunek hominida, jako pierwszy zaliczany do rodzaju ludzkiego - Homo habilis (człowiek zręczny)

ok. 2 mln lat temu - z afrykańskich gatunków praludzi wyodrębnia się Homo erectus (człowiek wyprostowany), który jako pierwszy kolonizuje Stary Świat i opanowuje ogień.

ok. 400 tysięcy lat temu - wyodrębnia się Homo neanderthalensis (neandertalczyk - jeden z najbardziej, jeśli nie najbardziej inteligentnych gatunków ludzi w historii.

ok. 200 tysięcy lat temu - w Afryce pojawia się Homo sapiens (człowiek rozumny).

130 tysięcy - 90 tysięcy lat temu - pierwsze plemiona Homo sapiens opuszczają Afrykę.

70 tysięcy - 50 tysięcy lat temu - kolejne szczepy opuszczają Afrykę i kolonizują Bliski Wschód.

70 tysięcy - 30 tysięcy lat temu - Homo sapiens zasiedla Azję.

ok. 50 tysięcy lat temu - człowiek rozumny dociera do Australii i kolonizuje ją.

ok. 40 tysięcy lat temu - ludzie rozumni pojawiają się w Europie, gdzie żyją liczne grupy neandertalczyków. Wkrótce człowiek neandertalski wymiera

30 tysięcy - 15 tysięcy lat temu - człowiek współczesny przez pomost łączący Azję i Alaskę po raz pierwszy dociera do Ameryki.

ok. 9000 p.n.e. - następuje ocieplenie klimatu i zanik lądolodu w Europie. Na Bliskim Wschodzie, w rejonie tzw. Żyznego Półksiężyca koczownicze plemiona zaczynają żyć ze zbierania nasion zbóż.

ok. 8000 p.n.e. - rewolucja neolityczna: ludność Żyznego Półksiężyca rozpoczyna uprawę roli i hodowlę udomowionych zwierząt; rozwój ceramiki i tkactwa.

IX - II tysiąclecie p.n.e. - rozprzestrzenianie się rolnictwa w Europie, Indiach i na Dalekim Wschodzie.

V tysiąclecie p.n.e. - początek epoki brązu, z którego powstają nowe rodzaje broni i narzędzi.

IV tysiąclecie p.n.e. - rewolucja urbanistyczna: powstanie pierwszych miast na Bliskim Wschodzie. Do Mezopotamii przybywają Sumerowie - lud nieznanego pochodzenia, którzy tworzą na jej terenie pierwsze znane w historii świata państwo.

ok. 3000 p.n.e. - zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu pod berłem Narmera, pierwszego faraona.

2340 p.n.e. - Sargon Wielki, król Akadu - semickiego miasta niszczy państwo sumeryjskie i na jego terenach tworzy imperium akadyjskie.

XVIII w. p.n.e. - król Hammurabi tworzy potężne imperium Babilonu. Jego dokonaniem było m.in. spisanie prawa, którego główna zasada brzmiała "Oko za oko, ząb za ząb". Wkrótce potem w Górnej Mezopotamii powstało imperium asyryjskie ze stolicą w Assur.

XVI w. p.n.e. - następuje upadek Asyrii oraz Babilonu.

1020 p.n.e. - dwanaście plemion żydowskich jednoczy się, tworząc monarchię.

X w p.n.e. - kolejno Dawid i jego syn Salomon panują w Izraelu. Złoty wiek państwa żydowskiego. Po śmierci Salomona następuje podział na Królestwo Judy ze stolicą w Jerozolimie i Królestwo Izraela ze stolicą w Samarii.

VIII w. p.n.e. - rozpoczyna się wielka kolonizacja. Grecy wyprawiają się coraz dalej i na brzegach Morza Śródziemnego oraz Morza Czarnego zakładają kolonie.

VIII - VII w. p.n.e. - następuje odbudowanie i rozkwit Asyrii, która uzależnia od siebie odradzający się Babilon. Asyryjczycy podbijają Fenicję, Izrael, Dolny Egipt, tereny na północ i północny-wschód od Mezopotamii, narzucili zwierzchnictwo Judzie. Pod koniec VII w. p.n.e. sprzymierzeni z irańskim ludem Medów Babilończycy zniszczyli Asyrię i na jej gruzach odbudowali Babilonię.

776 p.n.e. - pierwsze w dziejach igrzyska.

753 p.n.e. - według legendy Romulus po zabiciu brata Remusa zakłada nad rzeką Tyber miasto Rzym.

ok. 730 p.n.e. - powstanie Rzymu według badań archeologicznych. Data zbieżna jest z datą legendarnego założenia miasta.

VII w. p.n.e. - Spartanie podbijają sąsiednią Mesenię tworzą największe greckie polis. Tymczasem Ateny przeżywają kryzys, spowodowany konfliktem między arystokratami a chłopstwem. Świetność polis próbuje przywrócić Solon, który znosi niewolę za długi i sprowadza do państwa sprzedanych za granicę Ateńczyków.

625 p.n.e. - powstanie Forum Romanum, na miejscu osuszonego bagna, czego dowiedziano się dzięki archeologii.

VI w. p.n.e. - Nabuchodonozor, król Babilonu podbija Królestwo Judy i bierze w niewolę Żydów.

539 p.n.e. - Cyrus, król Persji podbija Babilon i niszczy państwo babilońskie. Przebywającym w niewoli w Babilonie Żydom pozwala powrócić do Izraela. Izraelici odbudowali zniszczoną przez Babilończyków Świątynię Jerozolimską.

525 p.n.e. - Persowie podbijają Egipt.

509 p.n.e. - obalenie władzy królewskiej w Rzymie i ustanowienie republiki. 508/507 p.n.e. - Klejstenes reformuje ustrój ateński, rozszerzając prawa polityczne na wszystkich Ateńczyków, niezależnie od ich stanu majątkowego.

490 p.n.e. - król perski Dariusz Wielki chcąc ukarać Greków za pomoc udzieloną wrogom Persji - Jonom najeżdża Helladę, jednak Grecy pod wodzą Militiades pod Maratonem rozbijają jego wojska.

480 p.n.e. - syn władcy Persów Dariusza Wielkiego Kserkses napada na Grecję, której mieszkańcy jednoczą się i zwyciężają wroga w bitwie morskiej pod Salaminą pod wodzą Temistoklesa.

II poł. V w. p.n.e. - szczyt potęgi Aten.

448 p.n.e. - pokój Greków z królem perskim kończy wieloletnie wojny grecko-perskie.

431 p.n.e. - rozpoczyna się wojna peloponeska pomiędzy Atenami a Spartą. Spartanie wzywają na pomoc Persów, czym przechylają na swoją stronę szalę zwycięstwa.

338 p.n.e. - w bitwie pod Ceroneą król macedoński Filip II zwycięża Greków i podporządkowuje sobie Helladę.

334 p.n.e. - syn monarchy Macedonii Filipa II Aleksander wyrusza przeciw Persom. Wojska grecko-macedońskie zwyciężają ich nad rzeką Granik i wkrótce podporządkowują Macedonii zachodnią Turcję.

333 p.n.e. - Aleksander Macedoński zajmuje należącą do Persów Fenicję i zwycięża króla perskiego pod Issos.

331 p.n.e. - po zajęciu Egiptu Aleksander wyrusza przez Mezopotamię wgłąb Azji. Bitwa pod Gaugamelą i kolejna klęska Persów.

323 p.n.e - śmierć Aleksandra Wielkiego. Podczas swego życia ten macedoński król zdołał pokonać Persów i wcielić do swojego państwa tereny Turcji, Fenicji, Izraela, Egiptu, Mezopotamii, Iranu, Armenii oraz Azji Środkowej.

264 p.n.e. - zakończenie podboju Italii przez Rzym. W tamtych czasach do Italii nie zaliczano Sycylii oraz doliny rzeki Pad na północy.

264 - 241 p.n.e. - I wojna punicka pomiędzy Rzymem a Kartaginą, zakończona zwycięstwem Rzymu, któremu udało się zagarnąć Sycylię. W ciągu kolejnych lat Wieczne Miasto podbiło Sardynię i Korsykę.

218 - 201 p.n.e. - II wojna punicka, rozpoczęta atakiem wodza kartagińskiego Hannibala na Rzym od strony Alp, a zakończona kolejnym zwycięstwem Rzymu, po decydującej bitwie pod Zamą. W wyniku klęski Kartaginy republika zagarnęła ziemie kartagińskie w Hiszpanii i Afryce Północnej.

202 p.n.e. - bitwa pod Zamą - decydujące starcie II wojny punickiej, podczas którego Rzymianie pod wodzą Publiusza Korneliusza Scypiona pokonali wojska Hannibala.

167 p.n.e. - pokonanie Macedonii przez Rzymian. Rzymianie stworzyli na jej miejscu cztery związane z imperium republiki.

149 - 146 p.n.e. - trzecia wojna punicka, zakończona trzecią klęską Kartaginy. Po swoim zwycięstwie Rzymianie doszczętnie zniszczyli miasto Kartaginę, zaś należące do niej ziemie przejęli.

146 p.n.e. - zniszczenie greckiego miasta Korynt przez wojska rzymskie, co skutkowało włączeniem Grecji i Macedonii do imperium rzymskiego.

73 - 71 p.n.e. - powstanie Spartakusa, podczas którego przeciwko Rzymowi zbuntowały się rzesze niewolników i gladiatorów. Stworzona przez Spartakusa armia została po kilku latach walk z Rzymianami rozbita, on sam zaś zginął.

58 - 49 p.n.e. - wojna Rzymian z Galami. Wojska rzymskie pod wodzą Juliusza Cezara przez kilka lat zmagały się z plemionami galijskimi, jednak ostatecznie udało się zająć ich tereny.

49 p.n.e. - powracający z Galii Juliusz Cezar przekracza rzekę Rubikon w północnej Italii, rozpoczynając wojnę domową. Wkrótce, po pokonaniu innego wybitnego wodza, Pompejusza udaje mu się objąć rządy jako dożywotni dyktator.

44 p.n.e.

15 marca - zamordowanie Juliusza Cezara przez obawiających się obalenia republiki jej obrońców pod wodzą współpracownika Cezara - Brutusa. Władzę udało się objąć Oktawianowi Augustowi - wnukowi siostry zamordowanego Juliusza Cezara.

31 p.n.e. - w bitwie pod Akcjum Rzymianie Oktawiana Augusta rozbijają wojska egipskie królowej Kleopatry VII, wspierane przez opozycjonistę rzymskiego Antoniusza. Klęska Kleopatry doprowadziła do przyłączenia Egiptu do Rzymu. Wkrótce Oktawian August nadał sobie przydomek Cezar, którego polskie tłumaczenie brzmi: "cesarz".

27 p.n.e. - 14 n.e. - rządy cesarza Oktawiana Augusta, podczas których Rzym powiększył się o północno-zachodnią Hiszpanię oraz ziemię Austrii, zachodnich Węgier, części Bałkanów, Bułgarii i środkowej Azji Mniejszej. Przed przyjęciem tytułu cesarza August dokonał także podboju Egipu.

ok. 8 p.n.e. - 4 p.n.e. - narodziny Jezusa z Nazaretu, uznawanego przez chrześcijan za Syna Bożego i Mesjasza. Podczas swojego życia Chrystus głosił, że Jego Ojciec jest bezgranicznie miłosierny, lecz również bezgranicznie sprawiedliwy, przez co niewierzący weń i źli ludzie trafiają po śmierci do piekła. Dla sprawiedliwych przewidziany jest zaś Raj, wszyscy zaś którzy tam trafią zmartwychwstaną w czasie końca świata, kiedy Jezus zstąpi na ziemię ponownie, zniszczy wszelakie zło, diabła oraz służących mu ludzi oraz ustanowi Nowe Jeruzalem - królestwo miłosierdzia.

Nasza era

1 n.e. - początek nowej ery, która rozpoczyna się wraz z narodzinami Jezusa Chrystusa, czego datę ustalił pewien średniowieczny mnich, jednak podczas obliczeń pomylił się o kilka lat, Jezus bowiem urodził się między 8 a 4 r. p.n.e.

ok. 30 - 33 - pozostający w konflikcie z faryzeuszami, którzy zarzucali mu bluźnierstwa Jezus zostaje wydany przez swego ucznia Judasza Iskariotę, schwytany i zaprowadzony przez rzymskiego namiestnika Poncjusza Piłata, który z powodu brak dowodów chce go uwolnić, jednak pod naporem ludu żydowskiego wydaje go w ręce Izraela. Izraelici krzyżują Chrystusa po uprzedniej straszliwej kaźni. Według uczniów Jezusa Chrystus po trzech dniach zmartwychwstał, objawiał się im, a po 40 dniach wstąpił do Nieba.

64 - wielki pożar Rzymu, o którego wywołanie cesarz Neron oskarżył chrześcijan. W rzeczywistości prawdopodobnie pożar wywołał Neron.

70 - Rzymianie niszczą odbudowaną Świątynię Jerozolimską.

303 - cesarz rzymski Dioklecjan wydaje edykt, w którym nakazuje niszczenie świętych ksiąg chrześcijaństwa oraz zakazuje wszelkich zebrań kulturowych chrześcijan.

313 - zaprzestanie prześladowań chrześcijan, związane z wydaniem edyktu mediolańskiego przez cesarza Konstantyna, przyznającego chrześcijanom takie same prawa jak wyznawcom innych religii/

375 - na stepach naddunajskich pojawia się wojowniczy lud koczowniczych Hunów, przybyły z Dalekiego Wschodu. Okrutni Hunowie doprowadzają do opuszczenia tamtejszych terenów przez lokalne plemiona germańskie, które szukając schronienia przekraczają granice Rzymu. Rozpoczynają się wędrówki ludów.

392 - cesarz Teodozjusz Wielki ogłasza chrześcijaństwo religią państwową Rzymu, inne zaś uznaje za nielegalne.

395 - śmierć cesarza Teodozjusza, po której utrwalił się podział imperium na część wschodnią (bizantyńską) i zachodnią.

410 - germańskie plemię Wizygotów buntuje się przeciwko Rzymowi, dociera do Wiecznego Miasta i plądruje je.

476 - barbarzyńcy pod wodzą Germanina Odoakera pozbawiają władzy cesarza zachodniorzymskiego Romulusa Augustulusa, kładąc kres zachodniemu cesarstwu rzymskiemu. Odoaker mianuje się królem Italii, a insygnia cesarskie odsyła do Bizancjum.

koniec V w. - narodziny silnych, barbarzyńskich państw Wandalów (płn Afryka), Wizygotów (Hiszpania i część Galii), Ostrogotów (Italia, gdzie wcześniej istniało pokonane przez nich państwo Odoakera), Franków (Galia).

ok. 481 - 751 - panowanie rodu Merowingów w państwie Franków w Galii, zakończone obaleniem ostatniego króla z tegoż rodu przez majordomusa Franków Pepina Krótkiego.

496 - wódz plemienia Franków Chlodwig przyjmuje chrzest z Rzymu i koronuje się na króla. Od Chlodwiga wywodzi się ród Merowingów.

527 - 565 - panowanie Justyniana I Wielkiego w Bizancjum. Za jego czasów do cesarstwa przyłączono ziemie Wandalów w Afryce, Ostrogotów w Italii oraz część kraju Wizygotów w Hiszpanii. Ponadto rozwijała się kultura oraz spisano Kodeks Justyniana - zbiór praw, oparty na prawie rzymskim.

Początek VII w. - nauki rozpoczyna głosić w Arabii Mahomet, żyjący w Mekkce. Mówi, iż istnieje jedyny Bóg - Allah, nawołuje do sprawiedliwości, dawania jałmużny i pobożności, twierdząc, że dla dobrych po śmierci czeka raj, dla ludzi odrzucających wiarę lub niesprawiedliwych - piekło. Powstałą wiarę nazywa się islamem.

622 - prorok Mahomet w obawie o swoje życie ucieka z Mekki do Medyny, gdzie ma wielu zwolenników. Muzułmanie nazywają to wydarzenie hidżrą i uważają je za początek nowej ery.

632 - 661 - panowanie następców Mahometa - kalifów prawowiernych. Za ich czasów islam rozprzestrzenia się na Półwyspie Arabskim. Wkrótce powstałe państwo arabskie obejmuje ziemie Arabii, Izraela, Persji, Armenii i Egiptu.

661 - 750 - panowanie dynastii Ommajadów w państwie arabskim, którzy obalili ostatniego kalifa prawowiernego Alego. Ommajadzi wcielili doń ziemie płn Afryki, większość Hiszpanii. część Indii oraz część Azji Środkowej.

732 - Arabowie wyprawiają się z podległej im Hiszpanii do Galii Franków, którzy stają im na przeciw pod Poitiers (czyt.: Puatje). Pod wodzą Karola Młota Frankowie zadają Arabom klęskę, zapobiegając podbojowi Galii, a być może całej Europy.

750 - obalenie dynastii Ommajadów przez zwolenników obalonego kalifa Alego. Władzę w państwie arabskim przejmuje ród Abbasydów.

750 - 1258 - panowanie rodu Abbasydów wśród Arabów.

751 - obalenie ostatniego króla Franków z rodu Merowingów przez majordomusa Pepina Krótkiego, zwanego także Małym, syna Karola Młota.

754 - legalizacja władzy Pepina Małego w państwie Franków poprzez namaszczenie go poświęconym olejem.

'754 - na prośbę papieża Pepin Mały wyprawia się do Włoch i zwycięża zagrażające Rzymowi plemię Longobardów. Wydarte im ziemie przekazuje Stolicy Apostolskiej, która tworzy na otrzymanych terenach Państwo Kościelne.

800 - koronacja króla Franków Karola Wielkiego (syn Pepina Krótkiego) na cesarza odnowionego cesarstwa zachodniorzymskiego.

843 - po śmierci syna Karola Wielkiego Ludwika Pobożnego jego synowie, nie mogąc dojść do porozumienia dzielą kraj na mocy traktatu w Verdun (czyt.: Werdę) na trzy części: zachodnią, którą obejmuje Karol Łysy (przyszła Francja), wschodnią Ludwika Niemieckiego (przyszłe Niemcy) oraz środkową Lotara, o którą będą rywalizować kolejni władcy niemieccy i francuscy.

Początek X w. - królem wschodniowfrankijskim zostaje Henryk I z saskiej dynastii Ludolfingów. Wschodnią Frankonię zaczyna się nazywać Niemcami.

I poł. X w. - po śmierci Henryka I władzę w Niemczech obejmuje jego syn Otton I.

955 - wojska niemieckie rozbijają oddziały węgierskie na polach Lech, kładąc kres ich niszczycielskim najazdom na Europę.

ok. 960 - władzę w państwie Polan obejmuje Mieszko I, syn wymienionego przez kronikarza Galla Anonima księcia Siemomysła.

962 - Otton Wielkie zostaje koronowany na cesarza w Rzymie po uprzednim podboju części Włoch.

963 - 965 - pogańscy Wieleci pod wodzą niemieckiego wygnańca Wichmana napadają na Polskę. Polanom nie udaje się odeprzeć ataków.

965 - książę Mieszko zawiera wymierzony przeciwko Wieletom sojusz z chrześcijańskimi Czechami. Władca czeski wydaje za Mieszka swą córkę Dobrawę i jednocześnie wymaga od niego przyjęcia chrztu.

966 - Mieszko I przyjmuje chrzest, włączając Polskę do chrześcijańskiej Europy. Symboliczna data powstania Polski.

967 - Wieleci po raz kolejni napadają na Polskę, jednak dzięki wsparciu Czechów udaje się odeprzeć ich atak.

968 - do Polski przybywa biskup misyjny Jordan, podlegający bezpośrednio papieżowi. Powstaje biskupstwo misyjne w Poznaniu.

972 - margrabia niemiecki Hodon wyrusza w kierunku prawdopodobnie zależnego od Polski Pomorza Zachodniego. Na drodze stają mu wojska Mieszka i jego brata Czcibora. Podczas starcia pod Cedynią nad Odrą Niemcy wpadają w zasadzkę i otoczeni przez Polan zostają zdziesiątkowani. Przynależność Pomorza Zachodniego do Polski zostaje potwierdzona.

Lata 80. i 90. X w. - zerwanie sojuszu polsko-czeskiego. Mieszko I napada na Czechy i podbija należące do nich ziemie śląskie oraz małopolskie.

991 - Mieszko wraz z drugą żoną Niemką Odą wydaje dokument Dagome iudex, w którym powierza kraj pod opiekę papieża oraz dzieli go pomiędzy synów: Bolesława z małżeństwa z Dobrawą oraz Mieszka i Lamberta, potomstwo Ody. Mieszko liczy na to, iż pierworodny syn Bolesław nie odważy się wygnać braci, którzy przecież pozostawali pod opieką Państwa Kościelnego.

992 - śmierć Mieszka I. Wbrew jego woli oraz papieżowi najstarszy jego syn Bolesław, zwany Chrobrym wypędza braci oraz ich matkę Odę, doprowadzając do ponownego zjednoczenia kraju.

996 - cesarzem rzymsko-niemieckim zostaje wnuk Ottona Wielkiego Otton III.

997 - do Polski przybywa biskup praski Wojciech, którego ród w wyniku konfliktu z rządzącym Czechami rodem Przemyślidów został wymordowany. Wojciech pragnie udać się jako misjonarz do pogańskich Prus, co postanawia wykorzystać Chrobry i po schrystianizowaniu Prusów włączyć ich ziemie do Polski. Wojciech jednak zostaje przez pogan zamordowany, jego ciało zaś wykupione i złożone w katedrze w Gnieźnie.

999 - papież Sylwester II uznaje biskupa Wojciecha za świętego, co pozwala na utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie.

1000 - cesarz Otton III przybywa do Gniezna z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha oraz chcąc spotkać się z księciem Polski Bolesławem Chrobrym. Przedstawia mu ideę uniwersalnego cesarstwa chrześcijańskiego, w którego skład weszłyby na równych prawach Germania (Niemcy), Italia (Włochy), Galia (Francja) i zachodnia Słowiańszczyzna, rządzona przez Chrobrego. Podczas zjazdu Otton III przywozi także do Polski bullę (dokument) papieską, na mocy której powołane zostaje arcybiskupstwo w Gnieźnie (pierwszym arcybiskupem został brat św. Wojciecha Radzym-Gaudenty) oraz trzy biskupstwa: w Kołobrzegu, Krakowie i we Wrocławiu. Biskupstwo misyjne w Poznaniu zostaje zaś przekształcono w pełnoprawną diecezję.

1002 - śmierć cesarza Ottona III, uniemożliwia urzeczywistnienie koncepcji uniwersalnego cesarstwa chrześcijańskiego. Cesarzem zostaje krewny Ottona Henryk IV, którego dziadek był bratem Ottona I. Tymczasem Bolesław Chrobry wykorzystując osłabienie cesarstwa najeżdża je, przyłączając do swego państwa Łużyce, Milsko oraz Miśnie, która jednak wkrótce ponownie przyłącza się do Niemiec.

1003 - Chrobry atakuje zależne od Niemiec Czechy i zdobywa Pragę, przyłączając do Polski prócz centralnej części państwa czeskiego Morawy oraz Słowację.

1004 - Czesi buntują się przeciwko Bolesławowi Chrobremu, który zostaje zmuszony do wycofania się do Polski, jego władze jednak w dalszym ciągu rozciąga się na Morawy i Słowację.

1005 - wojska niemieckie wyruszają przeciw Polsce i dochodzą aż pod Poznań. Po bezskutecznym oblężeniu grodu cesarz Henryk IV zawiera z Chrobrym rozejm, w którym książę Polski zrzeka się na korzyść cesarstwa Milska i Łużyc.

1007 - 1013 - druga wojna polsko-niemiecka, w wyniku której Łużyce i Milsko stały się lennem polskim.

1015 - wybucha trzecia wojna polsko-niemiecka.

1017 - sprzymierzone wojska niemiecko-czesko-wieleckie docierają na Śląsk i próbują zdobyć gród Niemczę, jednak bez skutku. Cesarz w końcu wydaje rozkaz odwrotu, jednak drogę do Niemiec zajmuje Chrobry na czele swoich wojsk. Upokorzone armie cesarskie udają się do ojczyzny przez Czechy.

1018 - pokój w Budziszynie, kończący trzecią wojnę polsko-niemiecką, na mocy którego Milsko i Łużyce stały się częścią Polski, ponadto Henryk IV oraz Bolesław Chrobry zobowiązali się do udzielenia sobie pomocy zbrojnej. Wkrótce z pomocą niemiecką Chrobry wyprawia się na Ruś Kijowską i zajmuje Kijów, pokonawszy księcia Jarosława Mądrego. Wkrótce mieszkańcy miasta buntują się, Bolesław więc łupi je i wraca do Polski, przyłączając doń Grody Czerwieńskie na wschodzie.

1025 - koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski. W tym samym roku następuje zgon króla. Władzę po nim obejmuje jego syn Mieszko II Lambert, co jest zerwaniem z tradycją wyboru na władcę pierworodnego potomka, Mieszko bowiem nie był takowym. Mieszko Lambert jeszcze w tym samym roku koronuje się na króla

1028 - Mieszko II wspiera prawie już pokonaną przez cesarza opozycję, co jest przyczyną wybuchu kolejnej wojny polsko-niemieckiej.

1029 - zajęty wojną z Niemcami Mieszko nie reaguje, kiedy Czesi zajmują podbite przez Bolesława Chrobrego Morawy i Słowację.

1030 - korzystając z walk Polaków z Niemcami książę ruski Jarosław Mądry wkracza do przyłączonego do Polski przez Chrobrego grodu Bełz na wschodzie i atakuje Grody Czerwieńskie.

1031 - Niemcy i Rusini równocześnie atakują Polskę. Mieszko nie mając szans w walce na dwóch frontach zawiera z sąsiadami rozejm, w którym oddaje Cesarstwu Milsko oraz Łużyce i Grody Czerwieńskie Rusi. Wkrótce wykorzystując osłabienie króla do kraju przybywa jego odsunięty przez ojca od władzy starszy brat Bezprym, który popierany przez część możnych zasiada na tronie, odsyła jednak cesarzowi insygnia królewskie, zrzeka się tytułu króla oraz potwierdza przynależność do Niemiec Milska i Łużyc. Wszystko to jest ceną poparcia przez zachodniego sąsiada.

1032 - podczas swoich rządów Bezprym rozprawia się krwawo z przeciwnikami politycznymi oraz przeprowadza masowe mordy na duchownych chrześcijańskich, co doprowadza do zamordowania go prawdopodobnie z rozkazu możnych. Do kraju powraca z wygnania król Mieszko II. Pozbawionej armii Polsce zagraża najazd cesarski, który doprowadziłby do jej upadku, dlatego też Mieszko zrzeka się tytułu królewskiego i uznaje zwierzchność Niemiec.

1034 - śmierć Mieszka II. Jego następcą zostaje jego jedyny syn, Kazimierz.

1034 - 1039 - wysokie opłaty na rzecz państwa i Kościoła doprowadzają do buntów poddanych oraz możnowładców, które przeradzają się w tzw. reakcję pogańską, związaną ze zwalczaniem chrześcijaństwa, niszczeniem kościołów oraz mordowaniem duchownych. W wyniku powstania zniszczona zostaje organizacja państwowa i kościelna, książę Kazimierz zaś ucieka z kraju. W poszczególnych częściach zniszczonej Polski rodzą się niezależne, pogańskie organizmy państwowe, takie jak Mazowsze, władane przez możnowładcę Miecława.

1038 - wykorzystując upadek Polski książę czeski Brzetysław najeżdża na jej ziemie, pustoszy je i rabuje bogactwa. Zniszczeniu ulegają m.in. Poznań i Gniezno oraz wykradzione zostają relikwie św. Wojciecha.

1039/1040 - władcy niemieccy i ruscy wspomagają wygnanego z Polski księcia Kazimierza, obawiając się ogarnięcia buntami ich państw. Również możni przekonują się, że jedynie władza centralne może zaprowadzić ład w kraju. Popierany przez nich Kazimierz powraca do Polski, rozpoczynając jej odbudowę. Jego państwo obejmuje Wielkopolskę, Małopolskę oraz łączące je tereny.

1047 - Kazimierz wspierany przez Rusinów rozbija wojska uzurpatora mazowieckiego Miecława. W bitwie zostają także pokonani sprzymierzeni z Miecławem Pomorzanie. Zarówno Pomorze jak i Mazowsze zostają przyłączone do Polski.

1050 - Kazimierz Odnowiciel zajmuje Śląsk. Jego zdobycz akceptuje cesarz, jednak wymaga od księcia płacenia Czechom za dzielnicę tą trybutu. Monarcha zgadza się.

1058 - umiera polski włada Kazimierz I Odnowiciel, władzę po nim obejmuje jego najstarszy syn Bolesław II Szczodry, zwany także Śmiałym.

1076 - koronacja Szczodrego zwieńczeniem jego panowania. Monarcha okazał się władcą nader dumnym i pysznym, udało mu się jednak wzmocnić wpływy na Węgrzech i na Rusi oraz zyskać przychylność papieża.

1079 - konflikt Szczodrego z możnymi na czele z biskupem krakowskim Stanisławem. Król skazuje duchownego na poćwiartowanie, co jest jedną z przyczyn jego wygnania z kraju. Władzę po nim obejmuje jego młodszy brat Władysław I Herman - polityk nieumiejętny i pozbawiony ambicji. Podczas jego długiego panowania rzeczywistym władcą był wszechwładny wojewoda Sieciech.

1093 - 1102 - wojna pomiędzy synami Hermana: Bolesław III Krzywoustym i Zbigniewem a ich ojcem oraz Sieciechem. W jej wyniku wojewoda zostaje wygnany, a państwo podzielone pomiędzy Hermana, Krzywoustego i Zbigniewa.

1102 - śmierć Władysława Hermana. Państwo zostaje podzielone pomiędzy synów: Bolesława Krzywoustego i Zbigniewa.

1108 - po kilku latach walk i sporów Bolesław Krzywousty wypędza starszego brata, Zbigniewa, z kraju. Ten ucieka do Niemiec.

1109 - na prośbę Zbigniewa cesarz niemiecki Henryk V nakazuje Bolesławowi Krzywoustemu wydzielenie bratu dzielnicy i coroczny trybut na rzecz cesarstwa. Wobec odmowy wojska niemieckie atakują Polskę i oblegają Głogów nad Odrą. Po nieudanej próbie zdobycia grodu osłabione oddziały Henryka V ruszają pod Wrocław, gdzie ponoszą kolejną klęskę. Wyprawa nie udaje się.

1111 - Bolesław Krzywousty zawiera pokój z bratem, zaprasza go do Polski, gdzie podstępnie bierze do niewoli i oślepia, w wyniku czego Zbigniew umiera.

1119 - Bolesław Krzywousty włącza do Polski ziemie nad Notecią oraz Pomorze Gdańskie.

1122- Pomorze Zachodnie zostaje uzależnione od Polski.

1135 - Bolesław Krzywousty składa z Pomorza Zachodniego hołd lenny cesarstwu.

1138 - śmierć Bolesława III Krzywoustego. Przed zgonem wydaje on dokument, w którym dzieli kraj pomiędzy czterech synów: najstarszy Władysław obejmuje Śląsk, Bolesław - Mazowsze, Mieszko - Wielkopolskę, Henryk natomiast - ziemię sandomierską. Wydzielona zostaje jeszcze tzw. dzielnica senioralna, składająca się z Małopolski, Polski Centralnej, Kujaw i Pomorza Gdańskiego, której władca ma być najstarszy przedstawiciel dynastii. Ma on sprawować władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami. Pierwszym seniorem zostaje Władysław.

1146 - Władysław zostaje wygnany z Polski po nieudanej próbie przejęcia dzielnic braci. Władzę przejmuje jego brat Bolesław IV Kędzierzawy.

1157 - wyprawa cesarza Fryderyka Barbarossy na Polskę, zakończona hołdem lennym Kędzierzawego.

1173 - śmierć Kędzierzawego. Tron obejmuje jego brat Mieszko III Stary, który jednak z powodu okrutnych rządów zostaje wkrótce obalony, a władcy zostaje najmłodszy brat - Kazimierz Sprawiedliwy (Henryk, czwarty w kolejności zginął, podczas wyprawy do Prus).

1180 - zjazd w Łęczycy. Książę Kazimierz Sprawiedliwy zgadza się na uwolnienie dóbr kościelnych od posług należnych jemu i jego urzędnikom oraz rezygnuje z praw dziedziczenia majątku po zmarłych biskupach.

1194 - po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego władzę zwierzchnią obejmuje jego syn Leszek Biały

1127 - w wyniku zamachu zorganizowanego prawdopodobnie przez księcia pomorskiego Świętopełka w Gąsawie ginie Leszek Biały. Był on ostatnim dzielnicowym władcą, który sprawował jakąkolwiek władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami.

1128 - utworzenie zakonu rycerskiego w Dobrzyniu (bracia dobrzyńscy) w celu wsparcia Polaków w walkach z Prusami. Zakon nie odegrał jednak większej roli w wojnach z nimi.

...

1202 - przybycie rycerskiego zakonu kawalerów mieczowych do Inflant w celu nawracania i walki z poganami.

1226 - sprowadzenie Krzyżaków do Polski przez Konrada Mazowieckiego

1241 - bitwa pod Legnicą Mongołów z wojskami księcia Henryka Pobożnego, wspieranymi przez innych książąt polskich. Podczas starcia Polacy ponieśli klęskę, sam Pobożny zaś zginął. W wyniku przegranej państwo Henryków śląskich rozpadło się, a proces jednoczenia został na kilkadziesiąt lat zahamowany.

1410 - bitwa pod Grunwaldem.

1530 - wstąpienie na tron moskiewski Iwana IV Groźnego. Podczas swojego długiego panowania Iwan znacznie rozszerzył ziemie moskiewskie, podporządkowując sobie tatarskie chanaty kazański, astrachański i zachodniosyberyjski.

1547 - przyjęcie przez Iwana Groźnego tytułu cara, odpowiadającego tytułowi królewskiego w Europie Zachodniej.

1565 - 1572 - okres tzw. opriczniny w Rosji, kiedy to car Iwan IV Groźny bezwzględnie rozprawił się z bojarami - przedstawicielami najwyższego stanu społecznego. Władca usunąwszy rody bojarskie przejął ich ziemie. Utworzył także specjalne, elitarne oddziały, zwane opricznikami.

1584 - śmierć cara Iwana IV Groźnego, początek tzw. "wielkiej smuty" w Rosji - okresu załamania gospodarczego i zamętu politycznego.

1586 - śmierć Stefana Batorego. Rozpoczyna się trzecie bezkrólewie.

1587 - podwójna elekcja. Część szlachty (w tym potężny Jan Zamoyski) wybiera Zygmunta III Wazę, królewicza szwedzkiego, potomka Jagiellonów, część Maksymiliana Habsburga, arcyksięcia austriackiego. Ostatecznie władcą zostaje Waza.

1592 - umiera król Szwecji Jan Waza, władcą zostaje jego syn, król Polski Zygmunt III Waza, w jego imieniu rządzi regent, jego stryj Karol Sudermański.

1599 - niezadowoleni z ciągłych nieobecności Wazy Szwedzi pod wodzą regenta Karola Sudermańskiego detronizują go i rozbijają jego wojska. Królem zostaje Sudermański, Zygmunt jednak dalej tytułuje się władcą Szwecji.

1600 - w odpowiedzi na detronizację Zygmunt III Waza przyłącza do Polski szwedzką Estonię. W tym samym roku Szwedzi, dążąc do uczynienia z Bałtyku wewnętrznego jeziora swego kraju wkraczają od północy do Estonii i na Inflanty.

1605 - zwycięstwo Polaków pod wodza hetmana Jana Karola Chodkiewicza pod Kircholmem. Mimo tego Inflanty i Estonia pozostają przy Szwecji.

1626 - atak Szwedów pod wodzą króla Gustawa II Adolfa na Pomorze i Prusy. Wrogie wojska zajmują polskie i pruskie porty (z wyjątkiem Gdańska).

1629 - rozejm polsko-szwedzki, na mocy którego Szwedzi uzyskali prawo pobierania ceł od zboża transportowanego Wisłą do Gdańska.

1632 - elekcja na władcę, po śmierci Zygmunta Wazy jego syna Władysława IV.

1635 - rozejm polsko-szwedzki w Sztumskiej Wsi, na mocy którego Szwedzi musieli opuścić polskie i pruskie nadbałtyckie miasta i porty, co przywróciło Polsce kontrolę nad ujściem Wisły.

1689 - wstąpienie na tron rosyjski Piotra I z dynastii Romanowów. Podczas odbytej w młodości podróży po Europie Zachodniej Piotr poznał jej kulturę, zwyczaje tam panujące, języki. Po wstąpieniu na tron przeprowadził liczne reformy, m.in. stworzył stałą armię i flotę, wprowadził pobór rekrutów spośród chłopstwa i mieszczaństwa, bezterminową służbę w wojsku, podzielił kraj na gubernie, rozwiązał Dumę Bojarską, zastępując ją Senatem Rządzącym, całkowicie od niego uzależnionym. Piotr ustanowił także nowoczesne ministerstwa, zwane kolegiami oraz powołał całkowicie mu podległy Najświętszy Synod, który stanął na czele Kościoła prawosławnego w Rosji. Wprowadzono także tzw. tabelę rang, zgodnie z którą każdy szlachcic, jeżeli wstąpił do wojska lub administracji, musiał piąć się po szczeblach kariery od najniższego stopnia. Piotr wprowadził także podatek pogłówny - podstawę dochodów państwa przez kolejne 150 lat, obowiązek nauki dla szlacheckich synów, uczył bojarów europejskich języków, zwyczajów, tańców, nakazał nawet mężczyznom ściąć brody - symbol ich męskości.

1700 - 1721 - tzw. wojna północna, w której Rosja, wspierana przez Danię, Norwegię, Saksonię, a później także Rzeczpospolitą, Prusy i Hanower pokonała Szwecję oraz jej sojuszników: Turcję i tzw. Hetmańszczyznę - kozacką autonomię na Ukrainie. Dzięki pokonaniu Szwedów Rosjanie uzyskali dostęp do Bałtyku. Nad Zatoką Fińską car rozkazał zbudować nową stolicę - Sankt Petersburg.

1721 - przyjęcie przez cara Piotra Wielkiego tytułu imperatora (cesarza) Wszechrusi.

1725 - śmierć Piotra Wielkiego.

1762 - początek rządów Katarzyny II w Rosji. Caryca uważana na Zachodzie za rządzącą zgodnie z ideami oświeceniowymi, dbającą o poddanych władczynię. W rzeczywistości była to bezwzględna despotka, niemniej jednak przeprowadziła wiele reform. Katarzyna znacznie rozszerzyła terytorium Rosji, włączając doń m.in. ziemie chanatu krymskiego, dalekowschodniej Azji (Kamczatka), Alaski oraz znaczną część Rzeczypospolitej.

1796 - śmierć carycy Katarzyny II Wielkiej.

1914 - wybuch I wojny światowej, czego bezpośrednią przyczyną było zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda przez Serbów w Sarajewie. Austriacy zażądali od Serbów przeprowadzenia śledztwa w sprawie zamachu, a wobec odmowy wypowiedzieli im wojnę. Wtedy Rosja, opiekunka Serbii wypowiedziała Austro-Węgrom wojnę, co pociągnęło za sobą wypowiedzenie jej wojny przez Niemcy. Wkrótce potem w konflikt zaangażowały się także po stronie Rosji Francja i Anglia, a po stronie Niemiec i Austro-Węgier - Turcja. Całą Europę ogarnął konflikt.