Żydzi, zwani Izraelitami czy Hebrajczykami są wyznawcami najstarszej religii monoteistycznej - judaizmu, który zakłada istnienie jednego Boga - Jahwe. Starożytni Izraelici wierzyli, że Bóg zawarł z nimi przymierze, gwarantując im opiekę w zamian za podporządkowanie się jego nakazom. Podstawą religii judaistycznej jest święta księga, zwana Biblią (od greckiego słowa biblia, oznaczającego księgi). Biblia składa się z kilkudziesięciu mniejszych ksiąg, spośród których najważniejsza jest pierwsze pięć, zwane Torą, zawierające opis stworzenia świata, upadku moralnego ludzkości, najwcześniejszą historię Żydów, a przede wszystkim prawo. Chrześcijanie do Biblii zaliczają także Ewangelie, Listy Apostolskie, Dzieje Apostolskie oraz Apokalipsę św. Jana, które stanowią tzw. Nowy Testament i opierają się na wierze w Jezusa Chrystusa. Od judaizmu wywodzą się dwie najważniejsze współczesne religie: chrześcijaństwo i islam.
Według Biblii Izraelici wywodzą się od żyjącego wiele tysięcy lat temu w Mezopotamii Abrahama, noszącego pierwotnie imię Abram. Pewnego razu Abrahamowi objawić miał się Bóg i nakazać mu opuszczenie Mezopotamii. Z polecenia Pana praojciec Żydów wyruszył na zachód i osiedlił się we wskazanym przez Niego kraju Kanaan (obecny Izrael), gdzie żyły już liczne pogańskie plemiona Kananejczyków. Kiedy doczekał się syna, Izaaka, którego obrzezał, na znak przymierza z Bogiem. Syn Izaaka, Jakub, miał dwunastu synów. Najmłodszy z nich, Józef, został podstępnie sprzedany przez braci egipskim kupcom i wkrótce jako niewolnik trafił do Egiptu. Biblia mówi, że dzięki umiejętności odczytywania snów zyskał uznanie w oczach faraona. Niebawem egipski król mianował go wezyrem. Po kilku latach w wyniku suszy do Egiptu przybyli bracia Józefa wraz z ojcem, Jakubem.
Izraelici, a przynajmniej plemię Abrahama, zamieszkało w Egipcie. Z czasem faraonowie zaczęli traktować ich za niewolników, ród stawał się jednak coraz liczniejszy. Jednym z Izraelitów był Mojżesz, któremu, jak mówi Biblia objawił się Bóg i nakazał wyprowadzić lud żydowski z Egiptu. Hebrajczykom udało się uciec, mimo sprzeciwu faraona, którego Pan ukarał, zsyłając na jego kraj plagi. Na pamiątkę wyjścia z Egiptu żydzi obchodzą święto Paschy. Pod wodzą Mojżesza plemiona izraelskie ruszyły przez pustynię do Kanaanu, zwanego Palestyną. W czasie wędrówki Bóg odnowił z przywódcą na górze Synaj przymierze zawarte z Abrahamem, nadał mu Prawo, czyli Torę oraz przekazał tablicę z dziesięciorgiem przykazań, w przyszłości zamknięte w skrzyni, zwanej Arką Przymierza. Podczas trwającej aż czterdzieści lat wędrówki przez pustynię ukształtował się judaizm oraz umocniła wiara w Boga. W końcu Izraelici dotarli do Palestyny, dokąd wprowadził ich następca Mojżesza, Jozue, który zbrojnie podbił większość kananejskich miast i podzielił kraj między dwanaście plemion Izraela.
Świątynia Jerozolimska. Na ilustracji rekonstrukcja Świątyni Jerozolimskiej z czasów Heroda Wielkiego. Świątynie wybudowali Fenicjanie z Tyru na polecenie Salomona. Prostokątny budynek z drewna cedrowego składał się zapewne z trzech części: przedsionka, miejsca świętego, i miejsca najświętszego w którym podobno była umieszczona Arka Przymierza. Przy wejściu do świątyni znajdowały się dwie potężne kolumny z brązu. Pierwsza świątynia jerozolimska została zburzona przez Babilończyków, a następnie za zgodą władcy Persów odbudowana. Także ona została jednak zburzona przez Rzymian w I w. p.n.e. Obecnie ocalały mur świątyni jerozolimskiej nazywamy Ścianą płaczu jest dla Żydów najświętszym miejscem.
Wprowadzone przez Jozeugo do Kanaanu plemiona Izraela zjednoczył się w XI w. p.n.e. pod rządami króla Saula. Po jego krótkim panowaniu władcą został Dawid, któremu udało się pokonać sąsiadujące z Izraelem wojownicze plemiona Filistynów, zająć miasto Syjon. Za czasów Dawida stolicą państwa stała się Jerozolima. Po jego śmierci władzę objął jego syn Salomon, który wybudował w Jerozolimie Świątynię, gdzie umieścił Arkę Przymierza, przy której palił się siedmioramienny świecznik - menora. Po śmierci Salomona jego państwo uległo rozpadowi na dwie części: Królestwo Judy ze stolicą w Jerozolimie i Królestwo Izraela ze stolicą w Samarii, w VIII w. p.n.e. podbite przez Asyrię.
W VI w. p.n.e. król babiloński Nabuchodonozor najechał na Królestwo Judy, zdobył Jerozolimę, zniszczył Świątynię, a ludność wysiedlił do Babilonu. Trwający kilkadziesiąt lat okres niewoli babilońskiej był trudnym czasem dla Izraelitów, których wiara ostatecznie się ukształtowała. W tym czasie prawdopodobnie spisano wiele ksiąg biblijnych oraz zaczęto wierzyć w przyjście mesjasza - wysłańca Boga, który uwolni Żydów z jarzma nieprzyjaciół i odbuduje Izrael. W 539 r. p.n.e. Babilon pokonany został przez Persów króla Cyrusa, który zezwolił Hebrajczykom na powrót do ojczyzny. Odbudowali oni państwo oraz Świątynię Jerozolimską, jednak niebawem Izrael stał się częścią Rzymu. w 70 r. n.e. Rzymianie zburzyli Świątynię, której już nigdy nie odbudowano oraz zakazali Żydom przebywania w Jerozolimie. Wygnańcy rozpierzchli się po świecie, czcząc Boga w synagogach. Rozpoczęła się diaspora. Izrael został odbudowany dopiero w 1948 r. n.e.
DIASPORA - rozproszenie członków danego narodu wśród innych narodów
Prorok - określenie prorok pochodzi od greckiego słowa profetes, oznaczającego człowieka który przemawia w imieniu Boga. W Biblii Hebrajczyków prorokami są ludzie którzy są wysłannikami Boga. Zobacz też: Prorok.
Biblia - zbiór ksiąg żydowskich i chrześcijańskich, uznawanych przez wiernych za natchnione przez Boga. Słowo biblia pochodzi z języka greckiego i oznacza: księgi. Pisma z których składa się Biblia hebrajska (Stary Testament) powstawały przez prawie tysiąc lat. Dopiero w I wieku p.n.e. ustalona została ich ostateczna wersja. Zobacz też: Biblia.
Monoteizm - wiara w jednego Boga. Obecnie najważniejszymi religiami monoteistycznymi są judaizm, chrześcijaństwo i islam.
Politeizm - wiara w wielu bogów. Religiami politeistycznymi były m.in. wierzenia starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian.
