Historia powszechna/Neolit

Rewolucja neolityczna – termin określający przechodzenie skupisk ludzkich od wędrownego trybu życia związanego ze zbieractwem, myślistwem i łowieniem ryb do trybu osiadłego, w którym źródłem utrzymania stało się rolnictwo i hodowla. Rewolucja neolityczna rozpoczęła się około 10 000 lat temu (około 7 000 lat przed naszą erą) wśród ludów Bliskiego Wschodu zamieszkujących obszary Mezopotamii, Syrii i Egiptu. Jednocześnie rozpoczęła się epoka kamienia gładzonego – w:neolit. Do około 4 000 r. p.n.e. proces osiedlania się objął już większość Europy, w tym Polskę. W czasie rewolucji neolitycznej powstawały osady, a następnie miasta niekiedy otaczane murami. Wynaleziono także sposób wykonywania naczyń z gliny, innym wynalazkiem było tkactwo

Pierwsze rolnicze wspólnoty powstały w Anatolii, Syrii i Palestynie. Do najstarszych zaliczają się: Çatal Höyük (czyt. czatal hijik), Jerycho i Mujerbat.

Obok nich wiodły życie grupy pasterzy, które czasowo zmieniały miejsca zamieszkania, wędrując w poszukiwaniu odpowiednich pastwisk dla udomowionego bydła i innych gatunków zwierząt.

Na podstawie ostatnich badań, powoli odchodzi się od używania tego terminu, przyjmując nastanie neolitu jako procesu bardziej złożonego i dłuższego w czasie.

Centra neolityzacji

Obszary gdzie po raz pierwszy doszło do udomowienia zwierząt i zajęcia się rolnictwem.
Głównym centrem jest żyzny półksiężyc (pszenica, jęczmień, soczewica, groch, kozy, owce) oraz strefa Sahel na południu Sahary (proso, sorgo, bydło), następnie wyżyna irańska oraz dorzecze "Żółtej rzeki" w Chinach (proso, ber, świnia, kura), południe Chin (dorzecze "Niebieskiej rzeki" - ryż, świnia, kura), środkowa Ameryka oraz rejon Andów (kukurydza, ziemniaki, pieski preriowe, indyk, lama, alpaka)

Podział neolitu

Neolit praceramiczny - 8000-6500 p.n.e.

Wyrób naczyń z gliny

1. faza A - pełna domestykacja roślin
2. faza B - udomowienie zwierząt - kozy i owcy.

Zmienia się charakter zabudowy. Powstają pierwsze zwarte osiedla, domy prostokątne ceglane. Telle - wzgórza powstałe po budowaniu nowych domów na starych. Pierwsza ceramika w Palestynie, Syrii i Sudanie. Pojawienie się ceramiki prowadzi do:

Neolit ceramiczny - 6500-4000 p.n.e.

1. kultura Hassuna (Irak) - 6300-5700
2. kultura Samarra (środkowy Irak i Syria) - 6100-5500 p.n.e.
3. kultura Halaf (od Iraku az do morza śródziemnego) - 5600-5000 p.n.e.
4. kultura Ubajd (Mezopotamia) - rozpoczyna ją tzw. poziom 0 (6000 p.n.e.), kolejne poziomy trwają do 4000 p.n.e. Od 4500 rozpoczyna się ekspansja na północ, miasta są otoczone wsiami.
5. kultura Uruk (Mezopotamia) - 4000-3000 - wykształcają się miasta na planie owalnym z świątyniami i spichlerzami.

Skutki rewolucji neolitycznej:

• osiadły tryb życia (z gęstą zabudową)
• uprawa roli i hodowla
• wytwarzanie tzw. produktów wtórnych hodowli
• wytwarzanie narzędzi
• handel i usługi
• podział zadań – zawody, specjalizacje
• naczynia z gliny i tkactwo
• początki metalurgii
• wzrost liczby ludności
• stworzenie społecznej hierarchii
• wytworzenie instytucji władzy i organizacji państwowej
• eksploatacja zasobów Ziemi na nie spotykaną wcześniej skalę
• wyniszczenie lasów na skutek pozyskiwania drewna na budulec i opał oraz terenu pod uprawę i pastwiska