Historia powszechna/Polska a Napoleon

Rozdział Polska a Napoleon Powstanie Legionów Polskich we Włoszech Polacy po upadku państwa zaczęli opuszczać masowo ojczyznę i ruszać na zachód, do Niemiec, Włoch czy Francji, gdzie zaczęto tworzyć plany walki z zaborcami, Francja bowiem była wrogiem Prus i Austrii. Jesienią 1796 r. przyjechał do państwa nad Sekwaną gen. Jan Henryk Dąbrowski, który poprosił rządzący republiką Dyrektoriat o zgodę na utworzenie Legionów Polskich przy armii francuskiej. Francuzi zgodzili się, Polacy wsparliby ich bowiem w walkach z Austriakami, jednakże nie byli zbyt zdecydowani, nie chcieli bowiem Polakom zbyt wiele obiecywać. Wkrótce Dąbrowski ruszył do Włoch, gdzie francuski gen. Napoleon Bonaparte toczył wojną z Austrią. Bonaparte obiecał, iż zakończywszy walki w Italii ruszy do Polski w celu przywrócenia jej niepodległości. Wkrótce Napoleonowi udało się wyprzeć Austriaków z Włoch i utworzyć weń Republikę Lombardzką. Niebawem w Lombardii zaczęto tworzyć Legiony Polaków pod wodzą Jana Dąbrowskiego. W końcu stycznia 1796 r. Legiony liczyły ponad 1000 żołnierzy, dwa miesiące później zaś 3600 i stale dołączali do nich nowi ochotnicy. Mazurek Dąbrowskiego W tym czasie przyjechał do Mediolanu poeta, działacz obozu patriotycznego z czasów Stanisława Augusta, który wzruszony widokiem wojska polskiego i niespotykanym patriotyzmem żołnierzy, ułożył pieść na czele Legionistów i Jana Dąbrowskiego. Pieśń ta była mazurkiem Jeszcze Polska nie zginęła, tym samym, który wiele lat później stał się hymnem Polski. W tamtym czasie pierwsze słowa pieśni brzmiały nieco inaczej. Jeszcze Polska nie umarła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca moc wydarła, szablą odbierzemy […] Wybicki nazwał tenże mazurek Mazurkiem Dąbrowskiego, a w refrenie powtarzały się słowa: „Marsz, marsz Dąbrowski z ziemi włoskiej do Polski”. Wszyscy wyobrażali sobie, że ten marsz triumfalny wkrótce nastąpi, jednakże marsz oddalał się coraz bardziej, Francuzi bowiem potrzebowali pokoju. Upadek Legionów Do 1800 r. Legiony, których punkt koncentracji mieścił się w Bolonii brały udział w ciężkich bojach z Neapolem na południu Italii i Austrią, wspomaganej przez Rosjan na północy. W czasie podboju Egiptu w 1798 r. pokonane włoskie państwa feudalne zaczęły buntować się i dochodziło do walk ze szczupłymi oddziałami francuskimi, którym na pomoc przyszły Legiony Polskie. W międzyczasie na północy Italii pokonani Austriacy zaatakowali Francuzów i Polaków i w bitwie nad Adygą rozbili większość drugiej legii Legionów, spośród której ocaleli ruszyli na pomoc obleganej twierdzy Mantui, jednak po kapitulacji zostali wydani przez Francuzów w ręce wroga. Oto była zapłata za krew przelaną dla Francji. Druga legia przestała istnieć. Pierwsza legia tymczasem pod dowództwem Dąbrowskiego stoczyła wiele zwycięskich potyczek, podczas których zginęło jednak wielu Polaków, sam generał zaś został ranny. Odnowienie Legionów - powstanie Legii Naddunajskiej Francja ciągle prowadziła wojny i potrzebowała żołnierzy. Postanowiono więc utworzyć kolejne oddziały polskie, tym razem należące do armii francuskiej nad Renem. Pod koniec sierpnia 1799 r. powstała Legia Naddunajska, podległa Dąbrowskiemu, której żołnierze otrzymali obywatelstwo francuskie. Niebawem Napoleon Bonaparte zdobył władze w swoim kraju, co sprawiło, iż nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości odżyły. Dąbrowski przygotował wkrótce projekt odbudowy Legionów, który uzyskał poparcie Napoleona. Coraz więcej ochotników wcielano do armii, co pozwoliło wkrótce odbudować Legiony, które już pod koniec 1800 r. przyczyniły się do zwycięstwa pod Hohenlinden i pobicia Austrii. Myślano, że wkrótce Bonaparte ruszy do Galicji, w celu odnowienia Polski, jednak cesarz nie zważając na losy i nadzieje Polaków zawarł pokój z Austrią, następnie z Rosją i wysłał większość legionistów na wyspę Santo Domingo (Haiti) na Karaibach, gdzie Polacy mieli walczyć z buntownikami w kolonii francuskiej. Gorący klimat, trudne górzyste tereny oraz tropikalne choroby stały się przyczyną śmierci wielu legionistów. Reszta, której nie wysłano na Haiti wcielono do armii francuskiej. Był to koniec istnienia Legionów. Zwycięstwo Napoleona nad Austrią i wyparcie wojsk pruskich z ziem polskich W 1805 r. Napoleon ponownie wypowiedział wojnę Austrii i wkrótce rozgromił armię austriacką oraz wspierające je oddziały rosyjskie w bitwie pod Austerlitz, w 1806 r. zaś rozpoczął wojnę z Prusami a następnie wypowiedział ją Rosji. Ponownie odżyły nadzieje na odbudowę Polski. Po zwycięstwach nad Prusami wezwał do siebie Dąbrowskiego oraz Wybickiego i poprosił ich o wsparcie dla armii francuskiej. Wkrótce Polacy, przekonani, iż po pokonaniu zaborców Bonaparte utworzy Polskę chętnie wstępowali do wojska, w Wielkopolsce zaś powstali przeciw Prusom, których król uciekł do Prus Wschodnich. Wspierani przez Polaków Francuzi przekroczyli Wisłę i zajęli Warszawę, na oswobodzonych ziemiach zaś utworzyli Komisję Rządzącą – tymczasowy rząd polski, następnie zaś rozpoczęli budowę polskiej armii, którą podzielili na trzy legie. Dowódcami zostali generałowie: Józef Zajączek, Jan Henryk Dąbrowski i brat Stanisława Augusta Poniatowskiego książę Józef. Utworzenie Księstwa Warszawskiego Latem 1807 r. armia Napoleona rozbiła pod Frydlandem w Prusach Wschodnich wojska pruskie i wkrótce wyparła za Niemen oddziały rosyjskie. W Tylży nad Niemnem rozpoczęto rokowania pokojowe, w których udziału nie wziął król pruski, chociaż decydowano o ziemiach należących do jego państwa. Bonaparte oraz car Aleksander I Romanow ustalili, iż na ziemiach drugiego i trzeciego rozbioru utworzone zostanie Księstwo Warszawskie, w którym władcą miał zostać król saski Fryderyk August. Do terytorium państwa nie przyłączono Gdańska, który stał się wolnym miastem pod opieką Francji, ponadto stacjonowała w nim polsku-francuska armia. Cesarz udał się następnie do Drezna, gdzie wezwał polskich polityków i w ich obecności nadał Księstwu Warszawskiemu konstytucję. Było to 22 lipca 1807 r. Bonaparte ustanowił władzę dziedziczną, podobnie jak w Konstytucji 3 Maja, sejm złożony z senatu i izby poselskiej miał zbierać się co dwa lata na piętnaście dni, ponadto wszyscy obywatele byli wobec prawa równi, jednak nie otrzymali ziemi, jak im to obiecywano w czasach Legionów. Cóż chłopom po tym, iż odzyskali wolność, skoro nie mieli z czego żyć? Powiadano, iż „zdjęto im z nóg kajdany razem z butami”. W Księstwie powołano liczącą 30 tysięcy żołnierzy armię, która jednak musiała walczyć wraz z Francuzami poza granicami Polski. Wojna Księstwa Warszawskiego z Austrią W 1809 r. Francja która toczyła wojnę z Hiszpanią została zaatakowana przez Austrię. Wojska austriackie wkroczyły do Księstwa Warszawskiego i ruszyły w kierunku Warszawy. Książę Józef Poniatowski, mający dwa razy mniej żołnierzy aniżeli Austriacy postanowił stawić opór wrogom i 19 kwietnia 1809 r. przeciwstawił im się pod Raszynem niedaleko Warszawy. Po całodziennych, krwawych walkach bitwa zakończyła się. Wśród Polaków zginęło 450 ludzi, ok. 900 zaś zostało rannych, wśród Austriaków – dwa razy więcej. Nazajutrz wojska nieprzyjaciela, choć osłabione, lecz wciąż znacznie bardziej liczne zaczęły szturmować Warszawę, niebawem dowódca Austriaków zaproponował księciu Poniatowskiemu rozmowy. Józef zgodził się i ku wielkiemu oburzeniu Polaków oddał Austriakom Warszawę. Był to część jego planu, którego nie mógł ujawnić. Kiedy Austriacy zajęli Warszawę Poniatowski wraz z wojskami pomaszerował na południe i wtargnął do Galicji i zajął Lublin, Zamość, Sandomierz oraz Lwów, należące do Austrii. Wrogi dowódca musiał opuścić Warszawę i ruszyć na południe, gdzie jednak został pokonany przez Polaków, którzy zajęli Kraków. Z kraju nie nadeszły dla pokonanych żadne posiłki, Austria bowiem została pokonana ponownie przez Napoleona, który podpisał z nią rozejm i przekazał Księstwu Warszawskiemu ziemie zabrane przez południowego sąsiada w trzecim rozbiorze. Wojna z Rosją i klęska Napoleona W czasie wojny z Austrią popsuły się stosunki Francji z Imperium Rosyjskim cara Aleksandra Romanowa. Napoleon wkrótce wypowiedział Rosji wojnę i rozpoczął przygotowania do ataku, pokładając duże nadzieje w pomocy Polaków, którym obiecał utworzenie Królestwa Polskiego. Latem 1812 r. wielka armia złożona z Francuzów i ich sojuszników (aż 100 tysięcy Polaków) ruszyła na wojnę, na Litwie zaś wybuchło antyrosyjskie powstanie. Bonaparte wkrótce przekroczył granice Imperium, którego wojska uciekły w głąb kraju, generałowie rosyjscy wszyscy bowiem dobrze wiedzieli, że Rosja z Napoleonem równać się nie może. Car zamierzał prowadzić taktykę spalonej ziemi, tj. wycofywać się i pustoszyć wszystkie tereny aż po Moskwę, by pozbawić maszerujących wrogów możliwości noclegów i pożywienia. Wycofujące się do stolicy wojska rosyjskie pod wsią Borodino zostały zaatakowane przez Wielką Armię Bonapartego, której zadali olbrzymie straty. Wkrótce zwycięskie armie ruszyły do Moskwy, która została spalona i opuszczona i kiedy dotarli tam Francuzi zastali spustoszone miasto ruin. Nastały tęgie mrozy, armie cesarskie zaczęły się wycofywać. Wędrowali przez spalone wsie i opustoszałe miasteczka, gdzie nie było ani pożywienia ani dachu nad głową. Mrozy doprowadziły do śmierci wielu żołnierzy i na zachód wróciła jedynie resztka półmilionowej armii w poszarpanych mundurach, często bez butów, wielu było chorych, rannych, z odmrożeniami. Ze 100 tysięcy Polaków przeżył 24 tysiące. Kres Księstwa Warszawskiego i utworzenie Królestwa Kongresowego Za wycofującą się Wielką Armią na ziemie Księstwa Warszawskiego wkraczali Rosjanie. W 1815 r. odbył się kongres wiedeński, podczas którego władcy państw europejskich podjęli decyzje o likwidacji bardzo krótko istniejącego Księstwa, które miało zostać podzielone pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. Tereny Poznańskiego i Bydgoskiego wcielono do Prus, jako tzw. Wielkie Księstwo Poznańskie, Austrii zaś przydzielono Wieliczkę i Podgórze. O Kraków i jego okolcie spierały się wszystkie trzy państwa, utworzono więc Rzeczpospolitą Krakowską, pozostającą pod kontrolą zarówno Austrii, jak i Prus i Rosji, podobnie też było z Gdańskiem. Imperium cara dostało tereny pozostałej części Księstwa Warszawskiego, którym nadano nazwę Królestwo Polskie. W Królestwie miał rządzić jako król Polski car rosyjski, jednak nie oznaczało to odbudowy państwa, lecz po prostu powiększenie Rosji o nowe ziemie, wchodzące dawniej w skład zaboru rosyjskiego. Car Aleksander obiecał, iż nada Królestwu konstytucję. Utworzoną prowincję Polacy nazywali Królestwem Kongresowym, od kongresu wiedeńskiego, utworzone ją bowiem właśnie na mocy jego decyzji.