Ekoogrodnictwo/Rośliny użytkowe/Marchew
| Marchew | |
| |
| Wymagania środowiskowe | |
| Wymagania glebowe: | małe |
| Wymagania cieplne: | umiarkowane, optimum 15-18°C |
| Wrażliwość na temperaturę: | wytrzymała na mróz |
| Wymagania wodne: | średnie wymagania |
| Nazwa systematyczna | |
| Daucus carota ssp. sativus | |
| Inne nazwy | |
| marchew siewna, marchew ogrodowa | |
 Systematyka Wikispecies
| |
 Galeria Wikimedia Commons
| |
Uprawa[edytuj]
Marchew uprawia się w drugim roku po stosowaniu obornika, nigdy natomiast bezpośrednio po nawożeniu nim, gdyż mogą w nim przebywać larwy owadów niebezpiecznych dla marchwi - z tego samego względu nie powinno się rozsypywać między roślinami świeżego kompostu. Uprawia się ją jako poplon lub plon główny. Marchew preferuje żyzne, próchniczne gleby i udaje się lepiej na ciepłych, pulchniejszych glebach piaszczystych niż na ciężkich gliniastych. W drugim przypadku dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie przed siewem nawozu zielonego, poprawiającego strukturę gleby. Można uprawiać także odmiany marchwi o długim korzeniu, stosuje się wtedy redliny formowane co 45 cm.
Jesienią przygotowuje się zagony zasilając je kompostem i przykrywając ściółką, wiosną przed siewem można dodać do rowków dojrzały, przesiany kompost i trochę popiołu drzewnego. Po siewie można rozsypać jeszcze trochę wapna z glonów czy mączki skalnej.
Ponieważ korzenie mają tendencję do pękania, należy dbać o stałą wilgotność gleby, aby temu zapobiec. Zachowaniu wilgotności sprzyja cienka warstwa ściółki, np. ze ściętej trawy.
Podczas wegetacji można na słabszych glebach zasilić dodatkowo marchew gnojówką np. z pokrzyw. Chwasty trzeba regularnie usuwać jeszcze przed wchodami, dobrze jest tutaj wzruszać międzyrzędzia nie czekając na pojawienie się niepożądanych roślin.
Uprawa biologiczna jest tutaj o tyle korzystna, że nać marchwi stanowi pokarm dla pazia królowej, rzadkiego przedstawiciela motyli.
Miejsce uprawy[edytuj]
Marchew lubi miejsca słoneczne i dużą ilość próchnicy w glebie, która musi być głęboko spulchniona, od lekkiej do średnio ciężkiej.
Siew/sadzenie[edytuj]
Nasiona marchwi odporne na mróz można siać już od marca do rowków o głębokości około 3 cm. Kiełkują one relatywnie długo, na wschody można oczekiwać około 3-4 tygodni, dlatego dobrze jest dodać do nasion kilka nasion rzodkiewki, która szybko wschodząc oznacza rzędy. Po przysypaniu nasion ziemię ugniata się np. tylną częścią grabi i podlewa obficie, ale na tyle ostrożnie, aby nie wypłukać nasion. Aby rośliny wytworzyły silne i zdrowe korzenie, należy przerwać siewki tak, ale można także użyć specjalnych taśm, tzw. siewników.
Niektóre okrągłe odmiany (czasem nazywane karotkami) wysiewa się wraz z początkiem marca lub nawet wcześniej, przy sprzyjających warunkach, w rzędach oddalonych o 20 cm, dobrze jest przykryć je folią perforowaną czy włókniną. Dają plon już po około 75 dniach.
Wczesne odmiany, przeznaczona na zbiór pęczkowy, wysiewa się od około 20 marca do początku kwietnia lub w końcu listopada (zbiór w następnym roku) w rzędy oddalone od siebie o 30 cm. Po obowiązkowej przerywce rośliny powinny być od siebie oddalone o około 1,5-2,5 cm. Okres wegetacji roślin wynosi 90-110 dni.
Odmiany średnio wczesne, o okresie wegetacji 110-130 dni, wysiewa się w kwietniu lub w maju, nadają się one do bezpośredniego spożycia i krótkiego przechowywania.
Średnio późne i późne odmiany wysiewa się od końca kwietnia do końca maja/początku czerwca na zbiór w październiku, rośliny należy przerwać tak, by były od siebie oddalone o około 4-5 cm. Okres wegetacji tych odmian wynosi 130-150 dla średnio późnych i ponad 150 dla późnych. Nadają się one doskonale do przechowywania.
Można jeszcze siać marchew jesienną i zimową zbieraną wiosną następnego roku - sieje się ją od sierpnia do października w rzędach co 30 cm.
Uprawa pod szkłem[edytuj]
Pod szkłem nie może być za gorąca, gdyż marchew źle znosi wysokie temperatury. Pod osłonami wysiewa się marchew na przełomie stycznia/lutego w rzędach co 15-20 cm i zbiera w maju.
Wskazówki biologiczne[edytuj]
Marchew pochodząca z ekologicznej uprawy ma wyjątkowy, słodki smak i aromat. Smak marchwi może być dobrym testem jakości ziemi uprawnej: jej aromat świadczy o zasobności gleby w próchnicę. Jest rośliną o średnich wymaganiach pokarmowych, a na zasobniejszych w próchnicę glebach, można ją traktować jako roślinę o wymaganiach małych.
Przewiewne miejsce oraz odpowiednia rozstawa może częściowo ochronić przed połyśnicą marchwianką, podobnie jak wczesny (marzec) lub późny (czerwiec) wysiew, gdyż omijamy wtedy okres składania jaj przez motyle. Bardzo skuteczną metodą jest także uprawa współrzędna z cebulą i/lub porem.
Dobry efekt daje dodanie do nasion kilku nasion kopru, który pomimo faktu, iż należy do tej samej rodziny baldaszkowatych co marchew, przyspiesza jednak nieco wschody roślin.
Jako przedplony dla marchwi dobre są: szpinak, sałata, kalarepa lub groch.
Możliwe do wypróbowania rośliny w uprawie współrzędnej to np.: czosnek, buraki, groch (wpływający korzystnie na strukturę gleby), boćwina, rzodkiewka, sałata listkowa, pomidory, cykoria endywia.
Nie powinno się siać marchwi po roślinach z rodziny baldaszkowatych (pietruszka, seler, koper włoski), nie można jej także uprawiać ciągle w tym samym miejscu - optymalny okres powrotu na stanowisko to około 3 lat.
Zbiór[edytuj]
Marchew zbiera się przed dłuższy czas na bieżąco w miarę potrzeb, można stosować odmiany od bardzo wczesnych do późnych aby przedłużyć okres zbioru. Łatwo poznać, że już dojrzała, po czerwono-żółtym zabarwieniu końcówek naci. Zdrowe korzenie pozostawia się w gruncie jak najdłużej, gdyż nabierają wtedy aromatu i smaku. Gruba warstwa słomy, czy liści może długo chronić zagon przed zamarznięciem. Przed nadejściem poważnych chłodów marchew umieszcza się w kopcu, a mniejsze ilości można też przykryć słomą w inspekcie lub zadołować w piwnicy w piasku. Można ją także zamrozić, zawekować ewentualnie przeznaczyć na sok.
Zbiera się ją ścinając nać i podważając korzenie np. widłami amerykańskimi.
Odmiany wczesne zbiera się gdy korzenie mają średnicę około 1,5 cm (koniec maja), odmiany średnio wczesne w zależności od siewu zbiera się latem lub w październiku, odmiany późne tylko w październiku.
Odmiany[edytuj]
- wczesne:
- Amsterdamska
- Kalina F1
- Kamila F1
- Karo F1
- Minicor
- Nandra F1
- Nansen F1
- Pierwszy zbiór
- Primo F1
- średnio wczesne:
- Atol F1
- Bolero F1
- Fantazja
- Jawa
- Lenka
- Nantejska
- średnio późne:
- Flacoro
- Joba
- Kazan F1
- Nerac F1
- Perfekcja REW
- Regulska
- późne:
- Dolanka
- Flacoro POL
- Koral