Informatyka dla gimnazjum/System operacyjny
Zdefiniowanie pojęcia systemu operacyjnego, a w szczególności tego co nim jest, a co już nie, jest trudne i wymaga doświadczenia oraz rozległej wiedzy. My na dobry początek użyjmy starej, dobrej oraz "elastycznej" definicji, mianowicie:
- system operacyjny jest to zbiór programów pośredniczących między użytkownikiem (użytkownikami), a sprzętem.
Niektórzy z Was zadadzą sobie pewnie pytanie "Po co udziwniać sprawę?", "Nie można łatwiej?", "Po co mi ten pośrednik?". "Pośrednictwo" jest potrzebne z prostego powodu: programów (i użytkowników z nich korzystających) jest wiele (wielu), sprzęt (zasoby: czas procesora, pamięć, dysk twardy itd.) tylko jeden. System operacyjny pełni rolę koordynatora, zupełnie jak policjant na skrzyżowaniu dróg, który dba żeby żaden samochód nie zderzył się z innym.
Jest też drugi powód: gdyby brakowało systemu operacyjnego, programy musiałyby same "rozmawiać" ze sprzętem (a nie jest to rzecz prosta!). Dlatego twórcy systemów komputerowych uznali, że wygodniej byłoby stworzyć program (programy), który odwaliłby "brudną robotę" (czyli kontakt bezpośrednio ze sprzętem) przyjmując tylko "zlecenia" od zwykłych programów.
Po tym krótkim wstępie możemy spróbować wymienić podstawowe zadania systemu operacyjnego. Są to:
- przydzielanie zasobów systemowych wg priorytetów wielu procesom (czyli uruchomionym programom),
- ochrona danych/pamięci (aby jeden program nie mógł przeszkodzić drugiemu),
- obsługa przerwań (sygnałów od różnych urządzeń),
- automatyzacja najczęściej używanych funkcji.
Możemy więc wnioskować, że funkcje dzielą się na takie, które mają dostęp bezpośrednio do sprzętu oraz takie, które "proszą" system o wykonanie pewnych czynności (który wykonuje je za pomocą tych pierwszych). Oprócz tego system operacyjny zawiera wiele programów w niego wbudowanych.
Oto najpopularniejsze rodzaje systemów operacyjnych: