Lawiny/Metoda "Stop or Go"
Kontrola 1[edytuj]
Kluczowym czynnikiem wpływającym na prawdopodobieństwo zejścia lawiny jest nachylenie stoku. To oraz fakt, że wraz ze wzrostem stopnia zagrożenia lawinowego zwiększa się prawdopodobieństwo wyzwolenia lawiny na mniej stromych stokach jest podstawą pierwszej kontroli. I tak:
- przy 1°: można poruszać się bez ograniczeń;
- przy 2°: rezygnuje się ze stoków stromszych od 40°;
- przy 3°: ze stoków stromszych od 35°;
- przy 4°: ze stoków stromszych od 30°;
- przy 5°: rezygnuje się z wycieczek w ogóle.
Kontrola 2[edytuj]
Kontrola 1, mimo że uwzględnia tylko dwa czynniki pozwala uniknąć bardzo wielu wypadków. Jednak każdy stok ma swoją tajemnicę i wymaga indywidualnej oceny. Kontrola 2 uzupełnia metodę o listę oznak niebezpieczeństwa na których należy skoncentrować się w terenie:
Świeży śnieg?[edytuj]
Generalnie opad śniegu oznacza zwiększenie prawdopodobieństwa lawin. Jednak wzrost zagrożenia bardzo zależy od warunków w jakich śnieg padał: przy bezwietrznym opadzie, dopiero 30-50centymetrowy przyrost pokrywy śnieżnej może naruszyć jej stabilność. Przy niekorzystnych warunkach już 10-20 cm świeżego śniegu przenoszonego wiatrem może stanowić zagrożenie. Płynnie przechodzimy, w ten sposób, do następnego punktu.
Nawiany śnieg?[edytuj]
Większość wypadków lawinowych jest powodowanych obsunięciem się śniegu nawianego przez wiatr. Kryształy śniegu przemieszczane, rozdrabniane i ubijane przez wiatr łączą się ze sobą tworząc warstwy śniegu słabo związane z podłożem - deski śnieżne. Pod wpływem dodatkowego obciążenia deski pękają i osuwają się na znacznej powierzchni. Planując wycieczkę należy dowiedzieć się z jakich kierunków i z jaką siłą wiał w poprzednich dniach wiatr. W terenie oznakami przemieszczanego śniegu są: śnieżne pióropusze na graniach, nawisy śnieżne, zaspy. Istnienie deski śnieżnej sygnalizuje odpękanie trójkątnych bloków śniegu podczas robienia zwrotów, pęknięcia obok śladu nart, ostre krawędzie śladu, matowy szary śnieg o konsystencji sprasowanego gipsu. W miarę upływu czasu, w wyniku cyklicznych zmian temperatury dochodzi do osiadania śniegu i wiązania się warstw pokrywy śnieżnej. Zjawisko to zachodzi szybciej na stokach południowych tam gdzie są większe dobowe wahania temperatur. W środku zimy, na zacienionych stokach północnych zagrożenie może utrzymywać się przez tygodnie!
Świeże lawiny[edytuj]
Lawiny wyzwolone samoistnie, bez dodatkowego obciążenia to oczywista oznaka niestabilności pokrywy śnieżnej. Im bardziej świeże, tym bardziej poważnie trzeba brać je pod uwagę.
Odgłosy osiadania pokrywy śnieżnej[edytuj]
Powstają wtedy kiedy w pokrywie śnieżnej występuje tzw. "słaba warstwa". Dodatkowy nacisk wywierany przez narciarza powoduje jej ściśnięcie i osiadanie warstw które są powyżej. Uciekające powietrze wydaje wtedy odgłos "wuuuu", trudny do przegapienia. Słabe warstwy pełnią rolę płaszczyzny poślizgowej po której poruszają się lawiny. Istnienie słabej warstwy należy uznać za wystarczający powód zaniechania stoku.
Mokry śnieg[edytuj]
Lawiny wyzwalane przez narciarzy to w 99% lawiny suchego zmrożonego śniegu. Nie należy jednak zapominać, że więcej niż połowa lawin wyzwalanych samoistnie to lawiny śniegu wilgotnego lub mokrego. Kiedy woda z roztopionego na powierzchni śniegu przenika w głąb pokrywy, stabilne wcześniej warstwy tracą spójność i nie są w stanie sprostać obciążeniom. W warunkach wiosennych należy uważać czy trasa wycieczki nie przebiega przez lub poniżej stoków eksponowanych na słońce.
Podejmowanie decyzji[edytuj]
Biorąc powyższe oznaki niebezpieczeństwa pod uwagę należy zadać sobie pytanie jak duże zagrożenie stanowi dany stok i czy chce się to ryzyko podjąć.
Zabiegi standardowe[edytuj]
Niezależnie od warunków wykonujemy czynności które albo mają zmniejszyć prawdopodobieństwo wypadku albo ograniczyć jego ewentualne skutki.
Studiowanie mapy[edytuj]
Już na etapie planowania można wiele wywnioskować na podstawie odczytanego z mapy topograficznej: przebiegu trasy, nachylenia i wystaw stoków, położenia miejsc kluczowych. W trakcie tury należy sprawdzać czy wnioski wyciągnięte na podstawie mapy zgadzają się z rzeczywistością.
Sprzęt do ratownictwa lawinowego[edytuj]
Po zejściu lawiny pozostaje kilkanaście minut na dotarcie do zasypanego, potem szanse przeżycia gwałtownie maleją. Tylko kompletny zestaw: łopata, pieps, sonda i sprawność w posługiwaniu się nimi daje taką możliwość.
Kontrola piepsów[edytuj]
Zawsze należy upewnić się, że piepsy wszystkich uczestników wycieczki działają:
- kontrola odbioru - w grupie każdy kolejno przechodzi na chwilę na odbiór i upewnia się, że jego pieps odbiera sygnały partnerów.
- kontrola nadawania - jedna osoba oddala się od grupy, nastawia swojego piepsa na odbiór, redukuje zasięg i tworzy "bramkę kontrolną". Wszyscy pojedynczo przechodzą przez bramkę.
Odstępy 10m od 30° na podejściu[edytuj]
Staramy się nie obciążać punktowo pokrywy śnieżnej. Należy o tym pamiętać również przy postojach!
Odstępy 30m przy zjeździe[edytuj]
W czasie zjazdu wywiera się większe obiążenie na stok więc odstępy także zwiększamy. Większe odstępy zmniejszają też prawdopodobieństwo kolizji z partnerem.
Powyżej 35° zjeżdżamy pojedynczo[edytuj]
Powyżej 35° - zjeżdżamy pojedynczo do następnego bezpiecznego miejsca zbiórki. Ta czynność ma na celu zminimalizowanie skutków ewentualnej lawiny.
Tempo i przerwy dostosowane do możliwości grupy[edytuj]
Im większe zmęczenie tym mniejsza uwaga i większe prawdopodobieństwo wypadku.
Widoczność pozwala na weryfikację zagrożeń?[edytuj]
Ocena nachylenia stoku i obserwacja lawin, a więc i wybór najbezpieczniejszej trasy jest możliwy tylko w warunkach dobrej widoczności.
Jednoznaczne polecenia[edytuj]
W trakcie podejścia i zjazdu mniej doświadczeni mają dostawać bardzo wyraźne polecenia dotyczące kierunków, odległości i zbiórek, typu: "trzymasz się po lewej stronie mojego śladu" albo "następny jedzie po podniesieniu kijka".