Kaszubski/Podstawy/Lekcja 6

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Język kaszubski
Flaga Kaszub
Flaga Kaszub

Spis treści | Lekcje: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Ùczba szóstô[edytuj]

W tej lekcji poznasz odmianę przymiotników.

Gôdka[edytuj]

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Dialog
Dialog
Gôdka - Jô ùczã sã pò kaszëbskù
  • Michôł - Agnes, të fejn gôdôsz pò kaszëbskù! Òd jak dôwna ùczisz sã negò jãzëka?
  • Agnes - Ùczã sã drëdżi rok.
  • Michôł - Të sã ùczisz sama?
  • Agnes - Jo. Móm samoùczk do kaszëbsczégò jãzeka.
  • Michôł - Rozmiejesz të jesz jaczis cëzy jãzëk?
  • Agnes - Decht përznã znajã niemiecczi ë rozmiejã sã dogadac z Ruskama.
  • Michôł - Jô fejn rozmiejã anielsczi, niemcczi, szpańsczi a rusczi.
  • Agnes - Michôł, wëbôczë... Witro móm kòlokwium...
  • Michôł - Szkòda, że mùszisz ju jic. Czej znôù sã ùzdrzimë?
  • Agnes - Witro pòpôłnié?
  • Michôł - Jo, to je fejn!
  • Agnes - Tej do ùzdrzeni!
  • Michôł - Do ùzdrzeni!
Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Słownictwo
Słownictwo
Słowôrz - Do dialogu
 

samoùczk
anielsczi
szpańsczi
znôù, znowù
pòpôłnié

samouczek
angielski
hiszpański
znowu
popołudnie, po południu

<br=clear>

Gramatika[edytuj]

Znankòwniczi[edytuj]

Przymiotniki kaszubskie odmieniają się według dwóch wzorów: miękkiego (mitczé znankòwniczi) oraz twardego (cwiardé znankòwniczi). Tak samo zresztą odmieniają się zaimki i imiesłowy przymiotnikowe.

Generalną zasadą jest, że forma mianownika liczby pojedyńczej rodzaju męskiego jest taka sama jak forma mianownika liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego np. dobri człowiek - dobri lëdze. Niektóre przymiotniki, występujące w mianowniku liczby pojedyńczej rodzaju męskiego w formie krótkiej, nie przybierają odpowiednich form żeńskich, nijakich i liczbie mnogiej, np. rôd wiedzôł - rôd wiedzôła. W zdaniu typowy jest szyk: przymiotnik + rzeczownik, np. môłé dzeckò, choć w tekstach literackich spotyka się także szyk: rzeczownik + przymiotnik, np. wiodra lëchégó.

Odmiana przymiotników twardych wygląda następująco:

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - młodi, młodô, młodé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) młod-i młod-ô młod-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) młod-égò młod-i młod-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) młod-émù młod-i młod-émù
Winowôcz (kògo? co?) młod-i, -égò młod-ą młod-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) młod-im młod-ą młod-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) młod-im młod-i młod-im
Wòłiwôcz (-) młod-i młod-ô młod-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) młod-i młod-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) młod-ich, -ëch młod-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) młod-im młod-im
Winowôcz (kògo? co?) młod-ich, -ëch młod-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) młod-ima, ëma młod-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) młod-ich, -ëch młod-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) młod-i młod-é

<br=clear>

Natomiast odmiana przymiotników miękkich wygląda następująco:

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - tóni, tóniô, tónié (mitczé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) tón-i tóni-ô tóni-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) tón-égò tón-i, -é tóni-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) tón-émù tón-i tóni-émù
Winowôcz (kògo? co?) tón-i, -égò tóni-ą tóni-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) tón-im tóni-ą tón-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) tón-im tón-i tón-im
Wòłiwôcz (-) tón-i tón-ô tóni-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) tón-i tóni-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) tón-ich tón-ich
Dôwôcz (kòmù? czemù?) tón-im tón-im
Winowôcz (kògo? co?) tón-ich tóni-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) tón-ima, imë tón-ima, -imë
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) tón-ich tón-ich
Wòłiwôcz (-) tón-i tóni-é

<br=clear>

Oprócz przymiotników z końcówkami długimi: i, ô oraz é, istnieje też grupa przymiotników nieodmieniających się, takich jak fertich, wôrt oraz inna grupa, którą można odmieniać (formy długie - fejny, fejnô, fejné, gòtowi, gòtowô, gòtowé, zdrowi, zdrowô, zdrowé.) albo nie (formy krótkie - fejn, gòtów, zdrów)

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - kaszëbsczi, kaszëbskô, kaszëbsczé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) kaszëbscz-i kaszëbsk-ô kaszëbscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) kaszëbscz-égò kaszëbscz-i kaszëbscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) kaszëbscz-émù kaszëbscz-i kaszëbscz-émù
Winowôcz (kògo? co?) kaszëbscz-i, -égò kaszëbsk-ą kaszëbscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) kaszëbscz-im kaszëbsk-ą kaszëbscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) kaszëbscz-im kaszëbscz-i kaszëbscz-im
Wòłiwôcz (-) kaszëbscz-i kaszëbsk-ô kaszëbscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) kaszëbscz-i kaszëbscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) kaszëbscz-ich, -ëch kaszëbscz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) kaszëbscz-im kaszëbscz-im
Winowôcz (kògo? co?) kaszëbscz-ich, -ëch kaszëbscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) kaszëbscz-ima, ëma kaszëbscz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) kaszëbscz-ich, -ëch kaszëbscz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) kaszëbscz-i kaszëbscz-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - niemiecczi, niemieckô niemiecczé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) niemieccz-i niemieck-ô niemieccz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) niemieccz-égò niemieccz-i niemieccz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) niemieccz-émù niemieccz-i niemieccz-émù
Winowôcz (kògo? co?) niemieccz-i, -égò niemieck-ą niemieccz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) niemieccz-im niemieck-ą niemieccz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) niemieccz-im niemieccz-i niemieccz-im
Wòłiwôcz (-) niemieccz-i niemieck-ô niemieccz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) niemieccz-i niemieccz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) niemieccz-ich, -ëch niemieccz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) niemieccz-im niemieccz-im
Winowôcz (kògo? co?) niemieccz-ich, -ëch niemieccz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) niemieccz-ima, ëma niemieccz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) niemieccz-ich, -ëch niemieccz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) niemieccz-i niemieccz-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - anielsczi, anielskô, anielsczé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) anielscz-i anielsk-ô anielscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) anielscz-égò anielscz-i anielscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) anielscz-émù anielscz-i anielscz-émù
Winowôcz (kògo? co?) anielscz-i, -égò anielsk-ą anielscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) anielscz-im anielsk-ą anielscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) anielscz-im anielscz-i anielscz-im
Wòłiwôcz (-) anielscz-i anielsk-ô anielscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) anielscz-i anielscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) anielscz-ich, -ëch anielscz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) anielscz-im anielscz-im
Winowôcz (kògo? co?) anielscz-ich, -ëch anielscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) anielscz-ima, ëma anielscz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) anielscz-ich, -ëch anielscz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) anielscz-i anielscz-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - szpańsczi, szpańskô, szpańsczé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) szpańscz-i szpańsk-ô szpańscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) szpańscz-égò szpańscz-i szpańscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) szpańscz-émù szpańscz-i szpańscz-émù
Winowôcz (kògo? co?) szpańscz-i, -égò szpańsk-ą szpańscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) szpańscz-im szpańsk-ą szpańscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) szpańscz-im szpańscz-i szpańscz-im
Wòłiwôcz (-) szpańscz-i szpańsk-ô szpańscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) szpańscz-i szpańscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) szpańscz-ich, -ëch szpańscz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) szpańscz-im szpańscz-im
Winowôcz (kògo? co?) szpańscz-ich, -ëch szpańscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) szpańscz-ima, ëma szpańscz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) szpańscz-ich, -ëch szpańscz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) szpańscz-i szpańscz-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - rusczi, ruskô, rusczé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) ruscz-i rusk-ô ruscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) ruscz-égò ruscz-i ruscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) ruscz-émù ruscz-i ruscz-émù
Winowôcz (kògo? co?) ruscz-i, -égò rusk-ą ruscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) ruscz-im rusk-ą ruscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) ruscz-im ruscz-i ruscz-im
Wòłiwôcz (-) ruscz-i rusk-ô ruscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) ruscz-i ruscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) ruscz-ich, -ëch ruscz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) ruscz-im ruscz-im
Winowôcz (kògo? co?) ruscz-ich, -ëch ruscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) ruscz-ima, ëma ruscz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) ruscz-ich, -ëch ruscz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) ruscz-i ruscz-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - miészi, miészô, miészé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) miész-i miész-ô miész-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) miész-égò miész-i miész-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) miész-émù miész-i miész-émù
Winowôcz (kògo? co?) miész-i, -égò miész-ą miész-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) miész-im miész-ą miész-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) miész-im miész-i miész-im
Wòłiwôcz (-) miész-i miész-ô miész-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) miész-i miész-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) miész-ich, -ëch miész-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) miész-im miész-im
Winowôcz (kògo? co?) miész-ich, -ëch miész-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) miész-ima, ëma miész-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) miész-ich, -ëch miész-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) miész-i miész-é

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Znankòwnik - cëzy, cëzô, cëzé (cwiardé)

Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk chłopsczi ôrt białczi ôrt dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) cëz-y cëz-ô cëz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) cëz-égò cëz-i cëz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù?) cëz-émù cëz-i cëz-émù
Winowôcz (kògo? co?) cëz-y, -égò cëz-ą cëz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) cëz-im cëz-ą cëz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) cëz-im cëz-i cëz-im
Wòłiwôcz (-) cëz-y cëz-ô cëz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk chłopskòpersónowi ôrt niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co?) cëz-i cëz-é
Rodzôcz (kògò? czegò?) cëz-ich, -ëch cëz-ich, -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù?) cëz-im cëz-im
Winowôcz (kògo? co?) cëz-ich, -ëch cëz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim?) cëz-ima, ëma cëz-ima, -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim?) cëz-ich, -ëch cëz-ich, -ëch
Wòłiwôcz (-) cëz-i cëz-é

<br=clear>

Czasniczi[edytuj]

Przypomnijmy sobie jeszcze odmianę czasowników.

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - gôdac (kòniugacëjô I)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. gôdóm gôdómë / ma gôdóma
2. òs. gôdôsz wa gôdôta
3. òs. òn, òna, òno gôdô

òni, òne gôdają

 
gôdôce

<br=clear>

Czasownik ùczëc, podobnie jak w języku polskim, może być czasownikiem zwrotnym ùczëc sã, odmiana jest oczywiście podobna do poniższej.

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - ùczëc (kòniugacëjô II)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. ùczã ùczimë / ma ùczima
2. òs. ùczisz wa ùczita
3. òs. òn, òna, òno ùczi

òni, òne ùczą

 
ùczice

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - znac (kòniugacëjô I)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. znóm znómë / ma znóma
2. òs. znôsz wa znôta
3. òs. òn, òna, òno znô

òni, òne znają

 
znôce

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - rozmiôc (kòniugacëjô III)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. rozmiejã rozmiejemë / ma rozmiejema
2. òs. rozmiejesz wa rozmiejeta
3. òs. òn, òna, òno rozmieje

òni, òne rozmieją

 
rozmiejece

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - jic (kòniugacëjô III)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. jidã jidzemë / ma jidzema
2. òs. jidzesz wa jidzeta
3. òs. òn, òna, òno jidze

òni, òne jidą

 
jidzece

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - ùzdrzec (kòniugacëjô I)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. ùzdrzã ùzdrzimë / ma ùzdrzima
2. òs. ùzdrzisz wa ùzdrzita
3. òs. òn, òna, òno ùzdrzi

òni, òne ùzdrzą

 
ùzdrzoce

<br=clear>

Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Czasnik - mùszec (kòniugacëjô II)

  Pòjedinczô lëczba Wielnô lëczba
1. òs. mùszã mùszimë / ma mùszima
2. òs. mùszisz wa mùszita
3. òs. òn, òna, òno mùszi

òni, òne mùszą

 
mùszice

<br=clear>

Ćwiczenia[edytuj]

  1. Przetłumacz na kaszubski:
    1. Muszę iść do szkoły.
    2. Idziemy do tego zielonego budynku.
    3. Znasz tą piękną kobietę?
    4. Ona uczy się kaszubskiego a oni mówią po angielsku.
    5. Jak masz na imię?
    6. To jest mały pies a tam jest duży kot.
    7. Znam polski, czeski, rosyjski i angielski i uczę się japońskiego.
  2. Przetłumacz na polski:
  3. Przetłumacz dialogi rozpoczynające lekcje na język polski.
Flaga Kaszub
Flaga Kaszub
Słownictwo
Słownictwo
Słowôrz - do ćwiczeń
 

<br=clear>

Język kaszubski
Flaga Kaszub
Flaga Kaszub

Spis treści | Lekcje: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13