Esperanto/Imiesłów
Imiesłów to forma czasownika mająca cechy przymiotnika, przysłówka lub rzeczownika. W esperanto wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowów: czynny i bierny.
Imiesłów czynny
[edytuj]Imiesłów czynny tworzymy dodając do tematu czasownika końcówkę -ant, -ont albo -int oraz odpowiednią końcówkę rzeczownika (-o), przymiotnika (-a) i przysłówka (-e) np.:
- leganta - czytający
- leginta - byłem czytający
- legonta - będę czytający
Imiesłów bierny
[edytuj]Imiesłów bierny tworzymy dodając do tematu czasownika końcówkę -at, -ot albo -it oraz odpowiednią końcówkę rzeczownika (-o), przymiotnika (-a) i przysłówka (-e) np.:
- legata - czytana
- legita - była czytana
- legota - będzie czytana
Zdania z imiesłowami
[edytuj]Zdania z imiesłowami czynnymi:
- mi legas libron - ja czytam książkę.
- mi estas leganta libron - jestem czytający książkę.
Strona bierna
[edytuj]Strona bierna zawsze tworzona jest z odpowiednią formą czasownika esti, np.:
- strona czynna: mi legas libron - ja czytam książkę.
- strona bierna: libro estas legata de mi - książka jest czytana przeze mnie.
Imiesłowy w czasach
[edytuj]Imiesłowy można używać razem nie tylko w czasie teraźniejszym jak w podanych powyżej przykładach, ale również z pozostałymi czasami. Dzięki temu można się wyrazić precyzyjniej o danej czynności. Prześledźmy to na przykładzie zdania:
- ja kupuję mleko - mi aĉetas lakton
Jeżeli czynność dana odbywała się teraz to:
- mi estas aĉetanta lakton - jestem kupujący mleko
- mi estas aĉetinta lakton - kupiłem mleko
- mi estas aĉetonta lakton - jestem takim, który kupi mleko (w sensie stoję w kolejce i zaraz kupię).
Jeżeli czynność dana odbywała się wcześniej to:
- mi estis aĉetanta lakton - byłem kupujący mleko
- mi estis aĉetinta lakton - byłem takim, który kupił mleko; kupiłem był mleko
- mi estis aĉetonta lakton - byłem takim, który kupi mleko (w sensie stałem w kolejce i zaraz kupię).
Jeżeli czynność dana odbędzie się to:
- mi estos aĉetanta lakton - będę kupujący mleko
- mi estos aĉetinta lakton - będę kupiwszy mleko; kupię mleko
- mi estos aĉetonta lakton - będę takim, który kupi mleko (w sensie będę stał w kolejce i zaraz kupię).
W stronie biernej
[edytuj]Jeżeli czynność dana odbywała się teraz to:
- lakto estas aĉetata de mi - mleko jest kupowane przeze mnie
- lakto estas aĉetita de mi - mleko jest kupione przeze mnie
- lakto estas aĉetota de mi - mleko będzie kupione przeze mnie (w sensie stoję w kolejce i zaraz kupię).
Jeżeli czynność dana odbywała się wcześniej to:
- lakto estis aĉetata de mi - mleko było kupowane przeze mnie
- lakto estis aĉetita de mi - mleko było kupione przeze mnie
- lakto estis aĉetota de mi - "mleko będzie kupione przeze mnie" (w sensie stałem w kolejce i zaraz kupię).
Jeżeli czynność dana odbędzie się to:
- lakto estos aĉetata de mi - mleko będzie kupowane przeze mnie
- lakto estos aĉetita de mi - mleko będzie kupione przeze mnie
- lakto estos aĉetota de mi - "mleko będzie kupione przeze mnie" (w sensie będę stał w kolejce i zaraz kupię).
Jak widać niektóre konstrukcje dość ciężko się tłumaczy na język polski mimo, że sens zdania jest dość jasny.
Podsumowanie
[edytuj]| czas/strona | przeszły | teraźniejszy | przyszły |
|---|---|---|---|
| czynna | -int- | -ant- | -ont- |
| bierna | -it- | -at- | -ot- |