Śląski/Wstymp a steuerowy szrajbůnek
Witaj w pierwszym kursie składającym się na podręcznik do nauki śląskiej godki.
Szteuerowy szrajbůnek[edytuj]
Naukę rozpoczniemy od alfabetu śląskiego. Będziemy otóż pisać będziemy używając szteurowygo szrajbůnka. Wymyślił go dyrektor jednego z katowickich liceów, Feliks Steuer. Pisał on w nim wiersze i literaturę piękną, ale zostawimy to sobie na później.
Litery w nim występujące to:
Posiada on też kilka dyftongów i dwuznaków:
Wymowa[edytuj]
Tu znajduje się wymowa znaków i dwuznaków, których wymowa jest inna niż w języku polskim. Proponuję też odsłuchać przykłady wymowy znaków.
| Znak | IPA | Opis | Odsłuchaj |
|---|---|---|---|
| au | [aw] | Jak polskie ał | (autobana) |
| ou | [ɔw] | Jak polskie oł | (ou) |
| rz | [rʒ͡], [ʐ] | Jak polskie rz | (rzykańy) |
| uo | [wɔ] | Jak polskie ło, zazwyczaj na początkach wyrazów | (Uopole) |
| uů | [wo] | Połączenie ł i ů (opisanego poniżej) | (bůuo) |
| ů | [o] | Dźwięk typowo śląski, bardziej zaokrąglone polskie o | (Ślůnsk) |
Kilka ważnych reguł:
- akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę,
- połączenia ke, ge (znajdujące się zazwyczaj tam gdzie polskie kie, gie) i inne wymawiamy z większym rozciągnięciem, prawie jak kie i gie, jednak nie tak samo.
- dwuznaki au oraz ou na Śląsku Zachodnim często znajdują się tam, gdzie reszta Śląska wymawia o - śl. ptok = zach. śl. = ptouk, ptauk = pol. ptak.
Zapis zmiękczeń[edytuj]
Alfabet Steuera w wielu przypadkach bierze swe reguły zapisu z polskiego, jednak charakterystyczny jest sposób zmiękczania:
- funkcję zmiękczania poprzedniej spółgłoski posiada j, nie i, stąd bjoły zamiast
bioły, - spółgłoski miękkie zapisujemy zawsze tak samo - śl. śa, śo, śe - pol. sia, sio, sie.
Czytanka[edytuj]
Mała czytanka związana z zapisem zmiękczeń. Spróbuj przeczytać ją bez zająknięcia i nie przejmuj się jeżeli za pierwszym razem nie zrozumiesz. W następnych lekcjach znajdziesz słownik dla tej czytanki.
  | |
|