Astronomiczne podstawy geografii/Noc polarna
Białe noce[edytuj]
Białe noce występują w strefie polarnej oraz w strefie umiarkowanej. Mają miejsce wtedy kiedy świt zlewa się ze zmierzchem nie dopuszczając do powstania zwyczajnej nocy.
Wyróżniamy 3 rodzaje białych nocy (podobnie jak świtów i zmierzchów):
- cywilne (słońce mniej niż -6°),
- żeglarskie (-12°),
- astronomiczne (-18°).
Aby sprawdzić, czy występują na danym terenie w danym czasie biała noc, podstawiamy ją do wzoru:
gdzie, to rodzaj białej nocy (6° - cywilna, 12° żeglarska, 18° astronomiczna),
– szerokość geograficzna,
– deklinacja słońca
Aby sprawdzić kiedy na danej szerokości geograficznej występują białe noce wykorzystujemy taki wzór:
Aby sprawdzić gdzie w danym czasie występują białe noce wykorzystujemy ten wzór:
Przykład[edytuj]
Sprawdzamy czy i kiedy w Gdańsku 54°22' występują białe noce.
- cywilne 6°:
nie należy do zakresu (-23°27',23°27'), czyli w Gdańsku nie występują białe noce cywilne.
- żeglarskie 12°:
nie należy do zakresu (-23°27',23°27'). Ale uwaga! Już w punktach znajdujących się 11' na północ od Gdańska białe noce żeglarskie występują (np. Puck, Wejherowo).
- astronomiczne 18°
należy do zakresu (-23°27',23°27'), więc w Gdańsku występują białe noce astronomiczne. Z tabeli możemy zobaczyć kiedy dokładnie one są. Białe noce astronomiczne w Gdańsku występują od 10 maja do 2 sierpnia.
Ćwiczenia[edytuj]
Sprawdzamy gdzie występują białe noce 1 lipca
- cywilne
- żeglarskie
- astronomiczne
Zwróć uwagę na to że górna granica jest niezmienna. (Powyżej tej granicy następuje dzień polarny.)
Noce i dnie polarne[edytuj]
Noce i dni polarne mają miejsce w strefie polarnej powyżej koła podbiegunowego. Noc (dzień) polarna jest wtedy kiedy noc (dzień) trwa przynajmniej 24h. Słońce wówczas nie chowa się za horyzont tylko "zatacza obrót na niebie"
Przykład[edytuj]
Obliczamy granice występowania dnia polarnego na półkuli północnej.
dodajemy obustronnie +90° i odejmujemy
Ten wzór będzie stosowany w celu znalezienia gdzie (na jakiej szerokości geograficznej) będzie dzień polarny w danym dniu.
(Uwaga w astronomii przyjmuje się, że tarcza słońca nie jest punktem lecz kołem oraz to że w atmosferze następuje rozproszenie światła, natomiast w geografii jako takiej przyjmuje się że tarcze słońca jako punkt, który zachodzi kiedy środek tarczy słonecznej styka się z ziemią, stąd koło podbiegunowe ma 66°33'39)