Astronomiczne podstawy geografii/Noc polarna

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Spis treści

Białe noce[edytuj]

Białe noce występują w strefie polarnej oraz w strefie umiarkowanej. Mają miejsce wtedy kiedy świt zlewa się ze zmierzchem nie dopuszczając do powstania zwyczajnej nocy.

Wyróżniamy 3 rodzaje białych nocy (podobnie jak świtów i zmierzchów):

  • cywilne (słońce mniej niż -6°),
  • żeglarskie (-12°),
  • astronomiczne (-18°).

Aby sprawdzić, czy występują na danym terenie w danym czasie biała noc, podstawiamy ją do wzoru:

Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle x < \phi -90^\circ + \delta < -0^\circ 51' \,}

gdzie, Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle x} to rodzaj białej nocy (6° - cywilna, 12° żeglarska, 18° astronomiczna), Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi} – szerokość geograficzna, Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \delta} – deklinacja słońca

Aby sprawdzić kiedy na danej szerokości geograficznej występują białe noce wykorzystujemy taki wzór:

Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ - x - \phi < \delta < 89^\circ 09' - \phi \,}

Aby sprawdzić gdzie w danym czasie występują białe noce wykorzystujemy ten wzór:

Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ - x - \delta < \phi < 89^\circ 09' - \delta \,}

Przykład[edytuj]

Sprawdzamy czy i kiedy w Gdańsku 54°22' występują białe noce.

  1. cywilne 6°:
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ - 6^\circ -54^\circ 22' < \delta < 89^\circ 09'-54^\circ 22'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 29^\circ 38' < \delta < 34^\circ 47'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \delta} nie należy do zakresu (-23°27',23°27'), czyli w Gdańsku nie występują białe noce cywilne.
  2. żeglarskie 12°:
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ -12^\circ -54^\circ 22' < \delta < 89^\circ 09'-54^\circ 22'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 23^\circ 38' < \delta < 34^\circ 47'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \delta} nie należy do zakresu (-23°27',23°27'). Ale uwaga! Już w punktach znajdujących się 11' na północ od Gdańska białe noce żeglarskie występują (np. Puck, Wejherowo).
  3. astronomiczne 18°
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ-18^\circ-54^\circ 22' < \delta < 89^\circ 09'-54^\circ 22'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 17^\circ 38' < \delta < 34^\circ 47'}
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \delta} należy do zakresu (-23°27',23°27'), więc w Gdańsku występują białe noce astronomiczne. Z tabeli możemy zobaczyć kiedy dokładnie one są. Białe noce astronomiczne w Gdańsku występują od 10 maja do 2 sierpnia.

Ćwiczenia[edytuj]

Sprawdzamy gdzie występują białe noce 1 lipca

  1. cywilne
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ-x- \delta < \phi < 89^\circ 09' - \delta }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ -6^\circ -23^\circ 05' < \phi < 89^\circ 09'-23^\circ 05' }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 60^\circ 55' < \phi < 66^\circ 04' }
  2. żeglarskie
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ -x- \delta < \phi < 89^\circ 09' - \delta }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ-12^\circ-23^\circ 05' < \phi < 89^\circ 09'-23^\circ 05' }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 54^\circ 55' < \phi < 66^\circ 04'}
  3. astronomiczne
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ -x- \delta < \phi < 89^\circ 09' - \delta }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 90^\circ -18^\circ -23^\circ 05' < \phi < 89^\circ 09'-23^\circ 05' }
    Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle 48^\circ 55' < \phi < 66^\circ 04' }

Zwróć uwagę na to że górna granica jest niezmienna. (Powyżej tej granicy następuje dzień polarny.)

Noce i dnie polarne[edytuj]

Noce i dni polarne mają miejsce w strefie polarnej powyżej koła podbiegunowego. Noc (dzień) polarna jest wtedy kiedy noc (dzień) trwa przynajmniej 24h. Słońce wówczas nie chowa się za horyzont tylko "zatacza obrót na niebie"

Przykład[edytuj]

Obliczamy granice występowania dnia polarnego na półkuli północnej.

Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi -90^\circ - \delta > -0^\circ 51'}

dodajemy obustronnie +90° i odejmujemy Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi}

Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi > 89^\circ 09' - \delta } Ten wzór będzie stosowany w celu znalezienia gdzie (na jakiej szerokości geograficznej) będzie dzień polarny w danym dniu.
Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi > 89^\circ 09'-23^\circ 27'}
Parser nie mógł rozpoznać (SVG (MathML może zostać włączone przez wtyczkę w przeglądarce): Nieprawidłowa odpowiedź („Math extension cannot connect to Restbase.”) z serwera „http://localhost:6011/pl.wikibooks.org/v1/v1/”:): {\displaystyle \phi > 65^\circ 42'}

(Uwaga w astronomii przyjmuje się, że tarcza słońca nie jest punktem lecz kołem oraz to że w atmosferze następuje rozproszenie światła, natomiast w geografii jako takiej przyjmuje się że tarcze słońca jako punkt, który zachodzi kiedy środek tarczy słonecznej styka się z ziemią, stąd koło podbiegunowe ma 66°33'39)

Powrót do spisu treści
Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Astronomiczne_podstawy_geografii/Noc_polarna&oldid=394279”