Chemia nieorganiczna/Sole

Sole – związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami bądź grupami o własnościach elektrofilowych takimi jak metale, NH₄⁺, RO- (gdzie R – dowolna grupa organiczna) itp.

Otrzymywanie soli

• metal + kwas → sól + wodór (nie dotyczy metali szlachetnych i półszlachetnych)
• tlenek metalu + kwas → sól + woda
• zasada + kwas → sól + woda
• tlenek metalu + tlenek niemetalu → sól (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych)
• wodorotlenek + tlenek niemetalu → sól + woda (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych)
• metal + niemetal → sól (dotyczy tylko soli kwasów beztlenowych)
• kwas 1 + sól 1 → kwas 2 + sól 2
• zasada 1 + sól 1 → zasada 2 + sól 2
• sól 1 + sól 2 → sól 3 + sól 4

siarczek miedzi(II) CuS

1. CuO + H₂S → CuS + H₂O
2. Cu(OH)₂ + H₂S → CuS + 2H₂O
3. Cu + S → CuS
4. H₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2HCl
5. Na₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2NaCl

fosforan(V) magnezu Mg₃(PO₄)₂

1. 3Mg + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂
2. 3MgO + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂O
3. 3Mg(OH)₂ + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 6H₂O
4. 6MgO + P₄O₁₀ → 2Mg₃(PO₄)₂
5. 6Mg(OH)₂ + P₄O₁₀ → 2Mg₃(PO₄)₂ + 6H₂O
6. 2H₃PO₄ + 3MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6HCl
7. 2Na₃PO₄ + 3MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6NaCl

• sól AB + sól CD -> sól AD + sól CB
• sól AB + wodorotlenek C-OH -> sól CB + wodorotlenek A-OH
• sól AB + kwas H-D -> sól AD + kwas H-B

Systematyka soli

Kwas	Zasada	Odczyn
mocny	mocna	obojętny
mocny	słaba	kwaśny
słaby	mocna	zasadowy
słaby	słaba	zasadowy lub kwaśny (zależnie od stężenia)

Sole dzielimy na:

• nienasycone
  • hydroksosole – zawierają jon wodorotlenowy (OH)^- (np. Zn(OH)Cl – chlorek hydroksocynku)
  • wodorosole – ich aniony zawierają atomy wodoru (np. NaHSO₃ – wodorosiarczan(IV) sodu)
• nasycone – nie występują grupy hydroksylowe, ani atomy wodoru (np. NaCl – chlorek sodu)

Nazewnictwo soli

Zasady ogólne dla soli

[reszta kwasowa] + {wartościowość lub stopień utlenienia} + [kation w dopełniaczu] + {wartościowość lub stopień utlenienia} Przykłady:

• NaCl – chlorek sodu
• FeSO₄ – siarczan(VI) żelaza(II) lub siarczan(+6) żelaza(+2)
• Fe₂(SO₃)₃ – siarczan(IV) żelaza(III) lub siarczan(+4) żelaza(+3)
• KMnO₄ – manganian(VII) potasu lub manganian(+7) potasu
• Ca[(COO)₂] – szczawian wapnia

Sole mieszane

[reszty kwasowe oddzielone znakiem – lub spacją] + [kationy oddzielone znakiem – lub literą i] Przykłady:

• NaKSO₄
  • siarczan(VI) potasu-sodu
  • siarczan(VI) potasu i sodu
  • siarczan(+6) potasu-sodu
  • siarczan(+6) potasu i sodu
• AlCl(SO₄)
  • chlorek-siarczan(VI) glinu
  • chlorek siarczan(VI) glinu
  • chlorek-siarczan(+6) glinu
  • chlorek siarczan(+6) glinu
• AlNa(SO₄)(SO₃)
  • np. siarczan(IV)-siarczan(VI) glinu i sodu

Hydroksosole

[reszta kwasowa] + {przedrostek wyrażający liczbę grup OH}hydrokso[kation] Przykłady:

• (CaOH)Cl – chlorek hydroksowapnia
• [Sn(OH)₂]Br(NO₃) – azotan(V)-bromek dihydroksocyny

Wodorosole

{przedrostek wyrażający liczbę atomów H}wodoro[reszta kwasowa] + [kation] Przykłady:

• NaH₂PO₄ – diwodoroortofosforan(V) sodu
• Fe^IICu^IISO₄(H₂PO₄)₂ – siarczan(VI)-diwodoroortofosforan(v) miedzi(II) i żelaza(II)