Dyskusja wikipedysty:Pilot Pirx/Początek epoki hellenistycznej

Gimnazjony istniały na długo przed epoką hellenistyczną (datowaną gdzieś od połowy IV BC). Wspomina o nich jako powszechnie dostępnych dla wolnych Ateńczyków dzieło "Ustrój Aten" anonimowego autora zwanego Starym Oligarchą albo Pseudo-Ksenofontem, datowane na 430-424 BC, na sto lat przed epoką hellenistyczną. Ów Oligarcha (op. cit. II,10) pisał o tym z przyganą, uważając że sport winien być rozrywką dla elit. Bogaci mieli własne gimnazjony aby się nie mieszać z "pospólstwem" (tamże). Miasto mogło nałożyć na kogoś zamożnego "liturgię" (leitourgía 'służba publiczna'; leit- z leōs, laós 'lud; naród'; -ourgia z érgon 'praca' wg Słownika Wyrazów Obcych W. Kopalińskiego) polegającą np. na pokryciu kosztów utrzymania gimnazjonu, dostępnego "dla ludu" jak nazwa wskazuje (Jerzy Łanowski "500 zagadek antycznych" rdz 3). Efebowie w Atenach byli w czasach przed epoką hellenistyczną instytucją powszechnej służby młodzieży męskiej (vide "Ustrój Aten" Arystotelesa ze Stagiry napisane ok. 324 BC; gdyby była tylko dla bogatych byłby o tym wspomniał) po ukończeniu której zyskiwali pełnię praw obywatelskich. Miasto płaciło nauczycielom na utrzymanie po drachmie i samym efebom 4 obole dziennie. (1 drachma = 6 oboli). Broń efeb otrzymywał od miasta ("Ustrój" Arystotelesa rozdział 42). Efebowie i ich nauczyciele byli zatem na utrzymaniu miasta. (Arystoteles pomija dane kiedy ustanowiono w Atenach instytucję Efebii, ale przypis do wydania "Ustroju" z 2002 r uznaje za możliwe że istniała już w 403 BC, na którym to roku kończy się historyczna część tego dzieła.) Dopiero po śmierci Aleksandra Wielkiego i upadku demokarcji w Atenach - jak podaje "Słownik kultury antycznej" pod red. Lidii Winniczuk - efebia stała się nadobowiązkowa i w praktyce dla bogatych. Gimnazonem kierował gimnazjarcha (γυμνασίαρχος, od archo - być na czele). Sofronista (σωφρονιστής) był opiekunem efebów, dbał o ich "dobre prowadzenie". Ta nazwa pochodzi od sōphrōn 'roztropny; umiarkowany' (sōs 'zdrów' i phrēn 'kilka znaczeń m.in. rozum').