Historia dla gimnazjum/Polska w komunizmie

Zmiana granic po 1945 roku

Zadanie rekonstrukcji ruin komunizmu przypadło w udziale Polakom przebywającym w Moskwie - tak zwanej grupie inicjatywnej, na której czele stanęli: Marceli Nowotko (1893-1942), Paweł Finder (1904-1944), Bolesław Mołojec (1909-1942).

Wobec przerażających wydarzeń niedawnej przeszłości i w obliczu grozy, jaką niosła za sobą teraźniejszość, trzeba było niemało odwagi i poświęcenia, aby wytłumaczyć radzieckim towarzyszom, że należy na nowo stworzyć niezależną polską partię, a następnie organizować ją pod samym nosem gestapo w okupowanej przez Niemców Warszawie. A jednak się udało, 5 stycznia 1942 roku aktyw nowej partii odbył swoje pierwsze konspiracyjne zebranie. Przyjęto nazwę Polska Partia Robotnicza (PPR).

Pod koniec 1943 roku po tajemniczym zabójstwie Nowotki i aresztowaniu Findera przez gestapo, jako jej pierwszy sekretarz wyłonił się Władysław Gomułka (1905-1982). Do walki przeciwko hitlerowskiemu okupantowi obok Armii Krajowej stanęła Gwardia Ludowa.

Władysław Gomułka

Nominacja Gomułki zbiegła się w czasie z wydaniem pełnego tekstu manifestu PPR «O co walczymy?», gdzie za 2 równoważne cele uznano niepodległość narodową i rewolucję społeczną. Mimo marksistowsko-leninowskiej frazeologii takie przesunięcie punktu ciężkości oznaczało skierowanie szeroko pojętej strategii ruchu komunistycznego bardziej w stronę dawnej PPS niż KPP oraz stwarzało partii realne szanse znacznego powiększenia liczebności swych szeregów. W większości innych kwestii Gomułka zachowywał postawę ortodoksyjnego, zdyscyplinowanego i przyziemnego komunisty. Nie miał czasu na intelektualne teoretyzowanie ani na zajmowanie się sztuką, zupełnie też nie interesowały go żadne liberalne idee. Upór, zahartowany w więziennej celi (w latach 1938-1939, jako pracownik związku robotników przemysłu chemicznego, miał szczęście być aresztowany przez polską policję pod zarzutem uprawiania nielegalnej działalności politycznej - w ten sposób udało mu się przeżyć sowiecką czystkę w KPP, która pozbawiła życia większość jego towarzyszy) i w podziemiu, miał się okazać przeszkodą nie tylko w realizowaniu sowieckich planów manipulowania Polską dla własnych celów, ale także hamulcem dla złudnych nadziei na «liberalizację» w późniejszym okresie. Gomułka stał na czele grupy ludzi przekonanych, że jedyną gwarancją obrony Polski przed radzieckim imperializmem jest bezwzględnie przestrzegający swoich zasad polski komunizm.

Przez następne dwadzieścia siedem lat, do 1970 r., pogląd ten odciskał swoje piętno na podstawowych dążeniach ruchu, który dopiero w 1956 roku zdobył sobie prawo kierowania własnym losem.

Galeria

• 
  Mapa Polski komunistycznej po II wojnie światowej
• 
  Godło PRL
• 
  Władysław Gomułka