Informatyka dla gimnazjum/Teraźniejszość - komputer osobisty

Przyjrzyjmy się teraz typowemu komputerowi osobistemu, zwanemu też PC (ang. personal computer - komputer osobisty) lub z polska - "pecetem". Jeśli jego budowę poznałeś w szkole podstawowej, możesz opuścić ten rozdział. A jeśli nie, to dowiesz się, że składa on się z:

Monitor LCD

Monitor CRT

* monitora, czyli urządzenia wyświetlającego działania programów. Może mieć postać podobną do telewizora (CRT) lub być bardzo cienki i płaski (monitory LCD). Cechy monitora to:

• • rozmiar - najczęściej podawana jest długość przekątnej w calach (np. 15", 17", 19", 20,1"),
  • rozdzielczość - ilość pikseli mieszczących się w poziomie i w pionie (np. 1024x768, 1280x800, 1280x1024, 1440x900, 1920x1080, 1920x1200). Im wyższa, tym lepiej. Rozdzielczość zależy od proporcji ekranu (ang. ratio). Do niedawna przeważał format 4:3 (np. 800x600, 1024x768, 1280x960), lecz razem z monitorami LCD pojawiły się formaty: 16:9 (panoramiczny, używany w telewizorach LCD i plazmowych, np. 1920x1080), 16:10 (panoramiczny, używany w monitorach komputerowych, np. 1280x800, 1440x900, 1920x1200) oraz 5:4 (używany przy monitorach 17- i 19-calowych LCD, tylko rozdzielczość 1280x1024). Format 16:9 wg badań Amerykanów jest bardziej naturalny dla człowieka niż 4:3,
  • odświeżanie obrazu - oznacza, ile razy w ciągu sekundy obraz na monitorze jest rysowany od nowa. W przypadku monitorów CRT Przy 60 Hz (1 Hz to jeden raz na sekundę) widzimy dokuczliwe "miganie" obrazu. Przy 85 Hz oko nie dostrzega już tego - mówimy, że obraz jest stabilny. W niektórych monitorach występuje zjawisko smużenia - przy szybko zmieniających się obrazach ekran nie nadąża z wygaszaniem lub zapalaniem pikseli.
  • liczba kolorów - im wyższa, tym barwy są naturalniejsze, bardziej wyraziste, a przejścia jednego koloru w drugi płynniejsze.
• jednostki centralnej, przeważnie w postaci dużej skrzynki. W tej dużej skrzynce mieści się:

Spodnia część procesora Intel Pentium

Pomieszczenie do produkcji procesorów

• • procesor - mózg komputera zajmujący się wykonywaniem programów, obliczaniem wszelkich operacji. Ilość operacji na sekundę procesora podaje się w MHz (milionach operacji na sekundę), bądź w GHz (miliardach operacji na sekundę), np. 2,3 GHz (2300 MHz). Te liczby nie muszą bezpośrednio przekładać się na moc obliczeniową. Niedawno na rynku pojawiły się procesory wielordzeniowe - jakby kilka procesorów w jednym. Uwaga! Częstotliwość pracy procesora nie przekłada się bezpośrednio na prędkość działania. Liczy się architektura procesora. Wiele procesorów działa w różnej prędkości mimo ustawienia tych samych częstotliwości. Procesor posiada też wbudowaną pamięć tzw pamięć cache. Procesor wykonuje obliczenia dużo szybciej niż jest w stanie zapisywać pamięć RAM, więc posiada własną, wiele razy szybszą pamięć, i dopiero z niej dane są kopiowane do RAM-u. Jednak pamięć cache jest droższa, więc procesory mają nie więcej niż kilka MB cache.
  • pamięć RAM (tzw. operacyjna, Random Access Memory - pamięć swobodnego dostępu), używana do przechowywania aktualnie wykonywanych przez procesor programów. Jest ona bardzo szybka, ma krótki czas dostępu do danych, lecz jest to pamięć nietrwała - po każdym wyłączeniu komputera wszystkie dane w niej zapisane ulegają skasowaniu. Ilość pamięci podaje się w megabajtach bądź w gigabajtach (np. 1024 MB, 4 GB).
  • karta graficzna, służąca do wyświetlania na monitorze obrazu (może mieć też wbudowany tzw. akcelerator 3D, układ wyspecjalizowany w operacjach trójwymiarowych, często używany w grach komputerowych). Niegdyś karta graficzna służyła tylko do podłączania monitora. Dzisiaj karta graficzna ma własny procesor, pamięć RAM oraz inne podzespoły, dzięki którym jest w stanie bardzo szybko generować grafikę trójwymiarową.
  • karta dźwiękowa, służąca do przetwarzania dźwięku i przekazywania go do głośników, które go odtwarzają. To do niej podłączamy mikrofon, głośniki lub wzmacniacz.
  • modem, czyli urządzenie, dzięki któremu za pomocą linii telefonicznych możemy nawiązać kontakt z innym komputerem lub całą siecią komputerów (np. Internetem) lub karta sieciowa łącząca nas bezpośrednio specjalnym kablem z siecią komputerową. O sieciach komputerowych i największej z nich - Internecie - w rozdziale trzecim.
  • Wyżej wymienione podzespoły znajdują na tzw.płycie głównej lub, coraz częściej są w nią wbudowane - wtedy mówimy o nich "zintegrowane". Najczęściej spotykamy zintegrowaną kartę sieciową, dźwiękową, rzadziej graficzną i, najrzadziej, procesor. Nie spotyka się zintegrowanej pamięci RAM.

Dysk twardy HDD po odkręceniu obudowy.

• • dysk twardy, na którym trzymamy nasze programy i pliki. Zostaną one tam nawet po wyłączeniu komputera, dlatego dysk twardy nazywamy pamięcią trwałą.Znajduje się on wewnątrz komputera. Dysk twardy jest jednak o wiele wolniejszy od pamięci RAM, za to o wiele bardziej pojemny, i dodatkowo można podłączyć ich kilka w 1 komputerze.
    • HDD - mechaniczny rodzaj dysków, najbardziej powszechne. Obecnie dyski twarde HDD mają pojemność nawet do 2 terabajtów (2199023255552 bajty). Jest dosyć delikatny, więc nie nadaje się do przenoszenia. Składa się z kilku talerzy, które wirują z dużą prędkością, a po nich porusza się głowica. Mają duże opóźnienia (kilkanaście milisekund) związane z wymogiem poruszania się głowicy. Dyski są najszybsze na początku, a najwolniejsze na końcu dysku.
    • SSD - Zbudowane z kości pamięci flash (tej samej co w pendrivach). Mają lekko większą prędkość odczytu, i lekko wolniejszą prędkość zapisu niż dyski HDD. Posiadają małe opóźnienia (około 100 razy mniejsze niż HDD), równą prędkość na całym dysku i mniejszą awaryjność. Są jednak mniej pojemne i droższe.
  • stację dyskietek, której używamy do zapisu i odczytu dyskietek, obecnie coraz rzadziej używana i montowana w komputerach, obecnie wyparta przez pendrive'y, podłączane przez port USB i karty pamięci.
  • napęd optyczny umożliwiający obsługę noślników optycznych (płyt CD, DVD, HD DVD i BluRay). Wyróżnia się urządzenia tylko odczytujące, lub odczytująco-nagrywające.
• urządzeń peryferyjnych:
  • myszki, której używamy do poruszania się w graficznych interfejsach użytkownika (więcej o nich w następnych rozdziałach). Posiada ona dwa przyciski oraz często rolkę służącą do przewijania dokumentów. Często spotykamy myszki z większą ilością przycisków (np. do przełączania okien w systemie operacyjnym),
  • tablety, czyli podstawka wraz z "pisakiem" (działa jak kartka papieru z długopisem, ale rysunek powstaje w komputerze). Używają ich zawodowi graficy,
  • klawiatury, którą wpisujemy tekst, wydajemy komendy. Spośród klawiszy znajdujących się tam wyróżniamy klawisze specjalne/sterujące. Należą do nich:
    • ALT, którym na polskich klawiaturach uzyskujemy polskie literki (poprzez kombinację prawy ALT + a/z/s/x/e/o/l/n),
    • SHIFT, którym uzyskujemy wielkie litery,
    • CTRL, który służy najczęściej do wydawania komend (także poprzez odpowiednią kombinację),
    • strzałki - służące do przemieszczania kursora,
    • CapsLock, którego naciśnięcie spowoduje, że wszystkie litery przez nas wpisywane będą wielkie (aż do następnego naciśnięcia CapsLocka),
    • klawisze od F1 do F12 (tzw. klawisze funkcyjne), którym przypisuje się konkretne zadania w różnych programach (np.: kopiowanie pliku),
    • klawisze BackSpace oraz Delete służące do kasowania (BS do kasowania znaku przed kursorem, Delete za),
    • INSERT zmienia tryb pisania pomiędzy wstawianiem tekstu a jego zastępowaniem.
    • Home i End służące do przeskoku na początek lub koniec dokumentu lub linii tekstu, na której się znajdujemy,
    • PageUp i PageDown służące do przeskoczenia o jedną stronę do góry lub do dołu w tekście,
    • klawisz ENTER (zwany też RETURN), służący do zatwierdzenia i wprowadzenia komend oraz rozpoczynania nowej linii w tekście,
  • skanera, służącego do przenoszenia tekstu i zdjęć z papieru do komputera,
  • drukarki, służącej do drukowania - przenoszenia treści utworzonych na komputerze na papier.

Zobacz też

• Podstawowe komponenty komputera