Język pruski dla początkujących/Lekcja1
Fonetyka języka pruskiego
[edytuj]Alfabet pruski składa się z liter:
A a - wymawiana tak samo jak polskie a.
Ā ā - jest to długie a. Wymawia się je długo, a w brzmieniu powinna być czymś między a oraz o.
B b - tak samo jak w polskim.
C c - również tak samo.
D d - jak wyżej.
Ḑ ḑ - jest to miękkie d. Wymawia się to mniej więcej jak dj
E e - na początku wyrazu brzmi jak e, na innych pozycjach litera ta zmiękcza poprzedzającą ją spółgłoskę i brzmi jak a. Przykład: ketwirts - czwarty wymawiamy jak kiatwirts.
Ē ē - długie e. W wymowie jak pośrednia forma między i oraz e.
F f - wymowa jak w języku polskim. Litera występuje w internacjonalizmach.
G g - jak w polskim
Ģ ģ - miękkie g. Wymawiamy jak gj.
H h - wymowa jak w polskim. Występuje w zapożyczeniach.
I i - wymowa jak w polskim.
Ī ī - długie i. Wymowa jak polskie i, lecz dwa razy dłużej.
J j - tak samo jak w polskim
K k - jak w polskim
Ķ ķ - wymawiamy jak ki
L l - zawsze jest miękkie.
M m - wymowa polska
N n - jak wyżej
Ņ ņ - wymawiamy jak polskie ń
O o - występuje rzadko, głównie w zapożyczeniach. Można wymawiać jak po polsku
Ō ō - Długie i głębokie o.
P p - wymowa polska
R r - wymowa jak w polskim
Ŗ ŗ - wymawiamy jak rj
S s - wymowa jak po polsku
Š š - wymowa podobna do sz, lecz nieco bardziej zmiękczona
T t - jak w polskim
Ț ț - tj
U u - wymowa jak polskie u
Ū ū - długie u
W w - jedna z trudniejszych do wymowy. Forma pośrednia między w i ł. Jest to tak zwane w wargowe. W IPA głoska ta ma symbol [ʋ]. W języku polskim dolna warga dotyka górnych zębów. Pruskie w wymawiane jest poprzez zetknięcie obu warg.
Z z - jak w polskim
Ź ź - zj
Ž ž - wymowa podobna do polskiego ż
Poza tym czasami występują w zapożyczeniach: č oraz dž. Wymawiamy kolejno jak cz i dż.
Akcent
W języku nowopruskim akcent pada na długie samogłoski (ā, ē, ī, ō, ū), np. brāti (brat). Akcent pada również na samogłoski za którymi występuje w pisowni podwojona litera (której nie wymawia się podwójnie), np. buttan (dom).
Przykłady mówionego języka pruskiego znajdują się na stronie https://sitti.vdu.lt//prussian/spoken.htm
Odmiana słowa być
[edytuj]W każdym języku podstawowym słówkiem jest słowo "być". Nauczymy się odmiany tego słowa w języku pruskim.
Būtwei - być
As asma – ja jestem
Tū assei – ty jesteś
Tāns ast – on jest
Tenā ast – ona jest
Tennan ast – ono jest
Mes asmai – my jesteśmy
Jūs astei – wy jesteście
Tenēi ast – oni są
Tennas ast – one są
Jak widać, nie jest to szczególnie skomplikowane.
Przykład:
As asma Pīteris - jestem Piotr
Tū assei zmūi - jesteś człowiekiem
Uwaga! Gdy orzeczeniem w zdaniu jest forma czasownika būtwei, dopełnienie jest wtedy w mianowniku.
Słowniki
[edytuj]Obecnie istnieją dwa najważniejsze słowniki prusko-polskie w internecie:
http://prusaspira.ez.lv/wirdeins - słownik z automatyczną odmianą słów (o odmianach w pruskim później)
http://wirdeins.prusai.org/ - słownik, w którym każde odmienialne słowo ma przyporządkowany szablon odmiany, słowo - klucz według którego odmieniamy inne podobne słowa.
W internecie jest również dostępny słownik http://prusaspira.org/wirdeins, podobnie jak pierwszy słownik również z automatyczną odmianą.
Istnieje także słownik w formie papierowej. Więcej na ten temat możecie dowiedzieć się na forum, do którego link podałem w temacie Czym jest język pruski?