Japoński/Liczebniki
 |
Zasugerowano, aby z tym artykułem zintegrować artykuł: Japoński/Wyrażenia ilości w języku japońskim. (dyskusja) Nie opisano powodu propozycji integracji. |
Podstawowe liczebniki w języku japońskim
[edytuj]Niektóre liczby w języku japońskim mają więcej niż jedną nazwę. Częściej w użyciu są nazwy pochodzące z języka chińskiego niż z rodzimego.
| Liczba | Znak | Preferowane odczytanie | On'yomi / 音読み | Kun'yomi / 訓読み |
|---|---|---|---|---|
| 0 | 零／〇 | zero | rei / れい | - |
| 1 | 一 | ichi | ichi / いち | hito (hi) / ひ |
| 2 | 二 | ni | ni / に | futa (fu) / ふ |
| 3 | 三 | san | san / さん | mi / み |
| 4 | 四 | yon | shi / し | yo / よ |
| 5 | 五 | go | go / ご | itsu / いつ |
| 6 | 六 | roku | roku / ろく | mu/mui / む/むい |
| 7 | 七 | nana | shichi / しち | nana / なな(つ) |
| 8 | 八 | hachi | hachi / はち | ya / や(つ) |
| 9 | 九 | kyū | kyū / きゅう | kokono / ここのつ |
| 10 | 十 | jū | jū / じゅう | to / とお |
| 100 | 百 | hyaku | hyaku / ひゃく | (momo) |
| 1000 | 千 | sen | sen / せん | (chi) |
| 10000 | 万 | man | man / まん | (yorozu) |
| 8000000 | 八百万 | happyakuman | happyakuman | (yaoyorozu*) / やおよろず |
Liczby 4 oraz 9 są uważane za pechowe w Japonii. 4 jest wymawiane jako shi, podobnie jak wyraz "śmierć", natomiast liczba 9 wymawiana jest jako kū co brzmi podobnie do wyrazu "cierpienie".
Pośrednie numery są tworzone w następujący sposób:
Dziesiątki od 20 do 90: "(cyfra)-jū".
Setki od 200 do 900: "(cyfra)-hyaku".
Tysiące od 2000 do 9000: "(cyfra)-sen".
Przy większych liczbach występują pewnie fonetyczne modyfikacje.
Przykłady tworzenia liczb:
十一 : 11 : jū-ichi
十七 : 17 : jū-nana
百五十一 : 151 : hyaku go-jū ichi
三百二 : 302 : san-hyaku-ni
四百六十九 : 469 : yon-hyaku roku-jū kyū
二千二十五 : 2025 : ni-sen ni-jū go
Potegi liczby 10
[edytuj]Duże liczby
[edytuj]Bardzo duże liczby są tworzone przez grupowanie co każde 10000, a nie jak w przypadku języka polskiego co 1000:
| Rząd wielkości | 104 | 108 | 1012 | 1016 | 1020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Znak | 万 | 億 | 兆 | 京 | 垓 |
| Odczytanie | man | oku | chō | kei | gai |
Przykłady (przerwy w grupach po 4 cyfry podano tylko dla jasności tłumaczenia)
1`0000 : 一万 : ichi-man
983`6703 : 九百八十三万六千七百三 : kyū-hyaku hachi-jū san man, roku-sen nana-hyaku san
20`3652`1801 : 二十億三千六百五十二万千八百一 : ni-jū oku, san-zen rop-pyaku go-jū ni-man, sen hap-pyaku ichi
Liczby arabskie zapisuje się obecnie rozdzielając je przecinkiem co trzy cyfry (np. sto tysięcy zapisuje się 100,000), pomimo tego odczytuje je się w stylu japońskim (co 10000).
Części dziesiętne
[edytuj]Do przedstawienia części dziesiętnych, stosuje się następujące słowa:
| Rząd wielkości | 10-1 | 10-2 | 10-3 | 10-4 | 10-5 |
|---|---|---|---|---|---|
| Znak | 割 | 分 | 厘 | 毛 | 糸 |
| Odczytanie | wari | bu | rin | mou | shi |
Przykłady:
一割五分&20998;九厘 daritsu san-wari hachi-bu kyū-rin "batting average .389"
Kanji wari jest bardzo rzadko spotykane obecnie. Części dziesiętne są zazwyczaj zapisywane liczbami kanji (zapis pionowy) lub cyframi arabskimi (zapis poziomy), poprzedzone kropką (podobnie jak to stosowane jest w krajach zachodnich, dla przypomnienia: w Polsce do rozdzielania części dziesiętnych od liczb całkowitych stosujemy przecinek). Liczby z wartościami po przecinku mogą być zapisywane w tradycyjnym systemie przedstawainia liczb z wykorzystaniem kanji (42.195 kilometers: 四十二・一九五 キロメートル), w której potęgi dziesięciu są zapisywane, lub w systemie gdzie wykorzystywane jest zero (50.04 percent: 五〇・〇四 パーセント).
Liczby urzędowe
[edytuj]Japończycy posiadają dodatkowy zestaw kanji dla liczb zapisywanych w oficjalnych dokumentach (w urzędach). Są one pomocne w zapobieganiu dodawaniu kresek, tak by z jedynki zrobić dwa lub trzy. Oto one:
| Urzędowe kanji | Zwykłe kanji | Liczba |
|---|---|---|
| 壱 | 一 | 1 |
| 弐 | 二 | 2 |
| 参 | 三 | 3 |
| 肆 | 四 | 4 |
| 伍 | 五 | 5 |
| 陸 | 六 | 6 |
| 漆 | 七 | 7 |
| 捌 | 八 | 8 |
| 玖 | 九 | 9 |
| 拾 | 十 | 10 |
| 廿 | 二十 | 20 |
| 佰 | 百 | 100 |
| 仟 | 千 | 1,000 |
| 萬 | 万 | 10,000 |