Materiały do nauk administracyjnych/Interpretacja humanistyczna
Spis treści
|
|---|
Interpretacja humanistyczna
[edytuj]Tworząc teorie w nauce administracji korzystamy z założeń interpretacji humanistycznej, czyli odkrywania sensu i wartości ludzkich dzieł (utworów, wytworów). Przydatna jest szczególnie w procesie wykładni przepisów prawa administracyjnego. Kieruje się m.in. następującymi przesłankami:
- antropomorfizmem,
- założeniem racjonalności działania twórcy,
- opisem stanu wiedzy twórcy i zbioru jego przekonań,
- uwarunkowań i warunków w jakich działa,
- opisem sytuacji w jakiej działa,
- charakterystyki celu jego czynności i rezultatów jakie osiągnął,
- wykorzystaniem ciągu przyczynowo-skutkowego.
Jako odbiorcy dzieła próbujemy zrozumieć utwór i twórcę: jego motywy, wyznawane wartości itp. oraz je odtworzyć. Zakładamy, iż twórca działał racjonalnie, celowo i świadomie. Posiadał ustaloną hierarchię wartości, którymi się kierował. Istotny jest dla nas kontekst cywilizacyjny w jakim funkcjonował (społeczny, polityczny, ekonomiczny, medyczny, historyczny). Dokonujemy także opisu i analizy utworu. Odbierając dzieło (utwór) przeżywamy także reakcje emocjonalne. Możemy próbować wczuć się w przeżycia autora w czasie, gdy je tworzył. Powinniśmy rozumieć czasy, w których żył oraz tradycję która wpłynęła na treść utworu. Rekonstruujemy tym samym rzeczywistość w jakiej żył dla lepszego rozumienia dzieł, jakie pozostawił.[1]
Z drugiej jednak strony można argumentować, iż dla odbiorcy ważny jest aktualny przekaz dzieła ("tu i teraz"), a nie szeroki i zwykle nieznany (i tak naprawdę niemożliwy w pełni do zbadania) kontekst historyczny. Zasada koła hermeneutycznego mówi, iż rozumienie całości dzieła osiągamy na podstawie rozumienia jego składników, a rozumienie składników na podstawie rozumienia całości. [2]
Jerzy Kmita (1931 - 2012): polski filozof i teoretyk kultury, profesor Uniw. Adama Mickiewicza w Poznaniu, zaliczany do poznańskiej szkoły metodologicznej, napisał "Z metodologicznych problemów interpretacji humanistycznej" (1971).
Proces myślowy w przypadku interpretacji humanistycznej składa się ze zbioru zdań logicznych: eksplanandum i eksplanans. Eksplanandum, to zjawisko, które jest wyjaśniane a eksplanans to fakt, który wyjaśnia owe zjawisko. Inaczej mówiąc eksplanandum, to zbiór wyjaśniany a eksplanans, to zbiór wyjaśniający. Eksplanandum powinno wynikać logicznie z eksplanans; być "wyjaśnialne" przez eksplanans. Przykładowo, w badaniach historycznych historycy wyjaśniają zachowanie (eksplanandum) wskazując cel, jaki bohater historyczny zamierzał osiągnąć (eksplanans).
Zgodnie z modelem rozumowania naukowego każdy eksplanans może być w kolejnym rozumowaniu zamieniony na eksplanandum, dla którego szuka się kolejnego eksplanansu. Chodzi o to, że zdanie wyjaśniane zostaje wyjaśnione zdaniem wyjaśniającym, ale te także potrzebuje własnego wyjaśnienia (stając się zdaniem wyjaśnianym i przekształcając się z eksplanandum w eksplanans), do którego należy poszukać kolejnego zdania wyjaśniającego. Logicy zwracają uwagę na fakt, iż dla prawidłowości procesu wyjaśniania dane empiryczne potwierdzające istnienie eksplanandum powinny być inne niż eksplanans.
Zobacz też:
Wyjaśniając możemy również kierować się następującymi regułami:
- następstwa czasowego: gdy obserwujemy, iż A następuje przed B a B następuje po A
- następstwa przyczynowo - skutkowego
- wystarczającego: jeśli występuje A to wystąpi B, ale B może równie dobrze wystąpić przy C
- koniecznego: jeśli nie wystąpi A to nie wystąpi B
- funkcjonalnymi, które określają funkcję jaką pełnią w określonych strukturach odpowiednie składniki tychże struktur. Tzn., że dla składnika sa, struktury s1, posiadanie przez ten składnik określonej cechy C jest warunkiem niezbędnym do tego, aby owa struktura s1 znajdowała się w pewnym wyróżnionym stanie S.[3]
Interesującym kierunkiem metodologicznym był falsyfikacjonizm Karla Poppera.
Próba zrealizowania nieba na ziemi kończy się zawsze wyprodukowaniem piekła. Karl Popper