Mentalizm/Wpływ technologii na mózg i pamięć

Nowoczesne technologie, szczególnie technologie informatyczne takie jak Internet i sprzęt komputerowy, nie pozostają bez wpływu na mózg i umysł. Umiejętne wykorzystanie tych technologii pozwala na zwiększenie wydajności pracy, np. zapamiętywania. Z drugiej strony nieumiejętne korzystanie np. z Internetu zmienia mózg w taki sposób, że umysł zaczyna mieć problemy z koncentracją, gorzej zapamiętuje informacje i tylko pobieżnie czyta. Mentaliści, by ustrzec się od negatywnego wpływu najnowszych technologii na mózg często w ogóle rezygnują z ich używania, na rzecz takich technik pamięciowych jak pałac pamięci lub wykorzystują dzienniki. Niektórzy korzystają ze sprawdzonych narzędzi, oprogramowania etc., by jeszcze bardziej zwiększyć wydajność pracy mózgu.

Nauka bezradności w obliczu nowych technologii

Niezaprzeczalnym faktem jest dziś coraz silniejsze uzależnienie od różnorodnego sprzętu i urządzeń, ułatwiających nam życie. Odkąd jako mieszkańcy rozwiniętej cywilizacji zaczęliśmy poruszać się częściej samochodami i innymi pojazdami osłabły nasze mięśnie i zmalały możliwości kondycyjne. Ceną technicznej cywilizacji jest w tym przypadku utrata zdrowia i umiejętności, które niegdyś były dla nas naturalne. W tym kontekście większość z nas nie potrafiłaby dzisiaj przeżyć sama w naturalnym środowisku lasu, bez dostępu do wygód oferowanych przez współczesność. Możemy w takim wypadku mówić umownie o wyuczonej bezradności.

Ładnych kilkadziesiąt lat temu Paul Richter prowadził dość brutalne badania na szczurach, umieszczając zwierzęta w basenie z wodą, z którego nie mogły uciec. W takich warunkach to inteligentne zwierzę topi się po kilkunastu minutach bezskutecznych prób, z powodu apatii i zniechęcenia, jakie go ogarnia. Jednakże gdy tuż przed utonięciem podsunie się szczurowi jakąś możliwość ucieczki z topieli, to następnym razem będzie przez wiele godzin pływać oczekując ratunku, aż do wyczerpania. Szczur mając nadzieję na ratunek, potrafi pływać przez sześćdziesiąt godzin, czyli dwieście czterdzieści razy dłużej, niż szczur pozbawiony nadziei.

Podobnie my, ludzie, bardzo szybko uczymy się być bezradnymi, a cała nasza kultura i społeczeństwo w obecnej formie jeszcze bardziej nam to ułatwiają i upraszczają. Wielki udział ma w tym nowoczesna technologia i jej produkty, np. sprzęt komputerowy i ogólnoświatowa sieć internetowa, które powoli zastępują nam konieczność zapamiętywania czegokolwiek. Nieświadomie zmniejszamy wysiłki aby zapamiętać jakieś informacje jeśli wiemy, że mamy je zgromadzone gdzieś na dysku twardym osobistego laptopa lub że możemy w każdej chwili sprawdzić je w Internecie.

Nowoczesne technologie wykorzystane umiejętnie, umożliwiają bezpłatną naukę języków obcych, efektywne notowanie, trening pamięci, a nawet zwiększenie inteligencji.

Umiejętne korzystanie z technologii

Dlatego musisz mieć na uwadze to, że z dobrodziejstw cywilizacji, zwłaszcza w procesie edukacji, należy korzystać podchodząc do nich z należytym rozeznaniem. Oczywiście nowe rodzaje sprzętu technologicznego dają nam bardzo wiele możliwości zwiększania efektywności nauczania. Korzystanie z komputerów ułatwia nam też proces gromadzenia i segregowania wiedzy, odnajdywanie w niej poszukiwanych fragmentów itp. Istnieje oprogramowanie szczególnie dostosowane do wspomagania procesu zapamiętywania, np. system Supermemo, stworzony przez doktora Woźniaka, celem którego jest zoptymalizowanie powtarzania materiału, dzięki czemu zapamiętujemy trwale w jak najkrótszym czasie. Dziś wiele bezpłatnych programów korzysta z tej technologii tzw. zoptymalizowanych powtórek. Dla przykładu program Anki, dostępny na wszystkie chyba platformy systemowe, Windows, Linux, MacOS, BSD itp., ale też na urządzenia mobilne lub z poziomu przeglądarki, należy do najlepszych moim zdaniem programów tego typu. W Internecie znaleźć też można gotowe portale, na których bezpłatnie nauczymy się języka obcego lub dowolnego materiału, korzystając z opracowanych mnemotechnik i metody Supermemo. Tutaj wartym wymienienia są portal Duolingo do nauki języków i bardziej uniwersalna platforma Memrise.

W sieci można również znaleźć bezpłatne programy do tworzenia map myśli, czyli po prostu koncepcyjnego notowania. Ich funkcjonalność zależy od osobistych upodobań. Dla jednych będą one ograniczające, dla innych przydatne. Wymienić tu warto takiej aplikacje jak darmowy FreeMind lub Braindump.

Nowoczesne technologie i dostęp do sieci internetowej wykorzystać można nawet do bardzo efektywnego treningu mózgu, do ćwiczeń mnemotechnik lub mentalnej arytmetyki. Wszystkie te umiejętności należą do repertuaru najwyższej klasy mentalistów, iluzjonistów i sawantów. Platforma BrainScale, na której większość ćwiczeń dostępna jest za darmo, umożliwia trening mentalnej arytmetyki oraz dostęp do tzw. Dual N-back, aplikacji, która prawdopodobnie zwiększa inteligencję płynną. Platforma jest dostępna w języku angielskim, ale interfejs jest na tyle intuicyjny, że także osoby nie znające tego języka powinny sobie z łatwością poradzić. Platforma Memocamp jest tylko częściowo dostępna za darmo. Dostosowana jest ona typowo do treningu mnemotechnik oraz mentalnej arytmetyki, pod kątem mistrzostw świata w zapamiętywaniu i liczeniu w pamięci. Ma ona tę zaletę, że dostępna jest także w wersji polskojęzycznej.

Teraz już wiesz, dlaczego wciąż praktykowany dzisiaj system edukacji mógłby być znacznie efektywniejszy i wiesz też, dlaczego nie jest. Wbrew pozorom ta wiedza jest przydatna z punktu widzenia mentalisty, który może mieć spory udział w tym, aby to zmienić. Albo by samemu nie podążać wąskimi, utartymi torami.

Literatura uzupełniająca

• Nicholas Carr. Płytki umysł: jak Internet wpływa na nasz mózg, 2011.