Mikrobiologia/Dezynfekcja i sterylizacja

Sterylizacja - proces eliminacji wszelkich form drobnoustrojów, począwszy od form wegetatywnych bakterii i grzybów skończywszy na endosporach, zarodnikach grzybów i wirusach. W procesie wyjaławiania otrzymuje się materiał wolny od wszelkich form żywych z prawdopodobieństwem przeżycia mikroorganizmów jak 1 do 1 000 000. Stan sterylności z takim prawdopodobieństwem określany jest jako "poziom bezpiecznie sterylny" i jest jednoznaczny, tzn. przedmiot jest sterylny albo nie sterylny.

Mówiąc o metodach i środkach stosowanych w niszczeniu mikroorganizmów posługujemy się paroma terminami:

• środki bakteriostatyczne - hamujące rozmnażanie się drobnoustrojów - po usunięciu ich ze środowiska bakteryjnego komórki ponownie zaczynają się dzielić
• środki bakteriobójcze - zabijające mikroorganizmy - skutki zabiegów bakteriobójczych są nieodwracalne
• środki dezynfekcyjne - zabijające drobnoustroje, lecz zbyt toksyczne do stosowania bezpośrednio na tkanki
• septyczny - zawierający bakterie patogenne w żywej tkance
• aseptyczny - charakteryzujący się nieobecnością komórek patogennych
• antyseptyczny - działający niekorzystnie na mikroorganizmy patogenne

Metody wyjaławiania:

• fizyczne
  • wysoka temperatura
  • promieniowanie jonizujące i UV
  • promieniowanie gamma
• mechaniczne
  • filtry
  • sączki
• chemiczne
  • tlenek etylenu
  • formaldehyd
  • sterylizacja plazmowa nadtlenkiem wodoru

---

Dezynfekcja - proces niszczenia lub ograniczania liczby mikroorganizmów, gdzie następuje wyłącznie zabicie form wegetatywnych. Instrumenty medyczne i inne sprzęty poddane dezynfekcji nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.

Procesy dezynfekcyjne dzielimy na:

• dezynfekcję przed sterylizacją - poprzedzone myciem niszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych na powierzchni skażonych instrumentów medycznych w celu bezpiecznej, dalszej obróbki przed przeprowadzeniem sterylizacji
• dezynfekcje skażonego sprzętu, który nie musi być jałowy, a powinien być bezpieczny dla personelu.

Substancje chemiczne służące do dezynfekcji

• alkohole o stężeniu powyżej 40%, najczęściej jednak 60-70%
• aldehydy - formaldehyd, glutaral, glioksal
• fenole w środowisku kwaśnym
• sole metali ciężkich degenerujące strukturę białek
• czwartorzędowe związki amoniowe
• aktywne formy tlenu - woda utleniona, nadboran, kwas nadoctowy
• związki chloru i jodu - o ograniczonym zastosowaniu ze względu na drażliwość błon śluzowych układu oddechowego
• barwniki organiczne - zasadowe barwniki łącząc się z ujemnie naładowanymi organellami komórkowymi, białkami i kwasami nukleinowymi powodują śmierć komórki bakteryjnej.