Muzyka/Interwały

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.


W tym rozdziale poznajemy pojęcie interwału i rodzaje interwałów. Zamieszczona tabela jest skrótowym przedstawieniem materiału, który będzie szczegółowo omówiony w następnych podrozdziałach. W zakończeniu rozdziału o interwałach umieszczone będzie jeszcze jedno bardziej szczegółowe podsumowanie.

Rodzaje interwałów[edytuj]

Interwał to odległość między dwoma dźwiękami. Najwygodniej mierzyć ją w półtonach, chociaż nazwy interwałów pochodzą od liczby stopni skali diatonicznej (zwykle, ale nie zawsze, całych tonów) pomiędzy danymi dźwiękami.

Interwały dzielą się na:

  • melodyczne – gdy dźwięki następują jeden po drugim,
  • harmoniczne – gdy dźwięki brzmią równocześnie.

Inny podział interwałów:

  • konsonansowe czyli zgodnie brzmiące,
  • dysonansowe czyli niezgodnie brzmiące.

Rozróżnienie między konsonansem a dysonansem zmieniało się w ciągu wieków. Początkowo za konsonanse uważano tylko interwały czyste: prymę, oktawę, kwartę i kwintę (patrz tabela poniżej). W okresie klasycznym za konsonase uznano również tercje i seksty wielkie oraz małe. Do dysonansów zaliczane są obecnie sekundy i septymy małe oraz wielkie. Tryton (6 półtonów) uważany był w muzyce klasycznej za silny dysonans, ale w XX wieku znalazł zastosowanie m. in. w muzyce bluesowej, jazzowej i rockowej.

Dlaczego warto znać interwały?

  • Znajomość interwałów przyspiesza czytanie z nut. Jeśli nuty można porównać do liter alfabetu, interwały są jak sylaby – o wiele sprawniej czyta się całymi sylabami, niż pojedynczymi literami!
  • Interwały opisują względne położenie dźwięków, co ma olbrzymie znaczenie w praktyce gry na dowolnym instrumencie. Np. przy grze na instrumentach klawiszowych łatwo zapamiętać, że kwarta w dół lub w górę oznacza „przeskoczenie” dwóch stopni skali, czyli dwóch klawiszy. Rozpoznając potem kwartę w zapisie nutowym, przetwarzamy ją w myśli na sygnał „przesuń palce o tyle a tyle klawiszy” zamiast „znajdź na klawiaturze taki a taki dźwięk”.
  • Nie każdy posiada słuch absolutny (rozpoznawanie bezwzględnej wysokości dźwięków), natomiast rozpoznawania interwałów (względnych odległości) może się nauczyć większość ludzi. Znakomicie ułatwia to naukę śpiewu oraz granie melodii ze słuchu.
  • Interwały są podstawą budowy akordów. Ich znajomość jest niezbędna w nauce harmonii.

Interwały w obrębie oktawy[edytuj]

Poniższa tabela przedstawia interwały w obrębie oktawy. Interwały czyste i wielkie wyróżniono wytłuszczonym drukiem. W zapisie nutowym przedstawiono najpierw interwał melodyczny, następnie harmoniczny:

Liczba półtonów Nazwa interwału Zapis nutowy
0 Pryma czysta
\relative c'{ c1_\markup{_} c <c c> }
1 Sekunda mała
\relative c'{ c1_\markup{_} des <c des> }
2 Sekunda wielka
\relative c'{ c1_\markup{_} d <c d> }
3 Tercja mała
\relative c'{ c1_\markup{_} es <c es> }
4 Tercja wielka
\relative c'{ c1_\markup{_} e <c e> }
5 Kwarta czysta
\relative c'{ c1_\markup{_} f <c f> }
6 Tryton
\relative c'{ c1_\markup{_} fis <c fis> }
7 Kwinta czysta
\relative c'{ c1_\markup{_} g' <c, g'> }
8 Seksta mała
\relative c'{ c1_\markup{_} as' <c, as'> }
9 Seksta wielka
\relative c'{ c1_\markup{_} a' <c, a'> }
10 Septyma mała
\relative c'{ c1_\markup{_} bes' <c, bes'> }
11 Septyma wielka
\relative c'{ c1_\markup{_} b' <c, b'> }
12 Oktawa czysta
\relative c'{ c1_\markup{_} c' <c, c'> }

Zobacz też[edytuj]