Muzyka/Interwały

W tym rozdziale poznajemy pojęcie interwału i rodzaje interwałów. Zamieszczona tabela jest skrótowym przedstawieniem materiału, który będzie szczegółowo omówiony w następnych podrozdziałach. W zakończeniu rozdziału o interwałach umieszczone będzie jeszcze jedno bardziej szczegółowe podsumowanie.

Rodzaje interwałów

Interwał to odległość między dwoma dźwiękami. Najwygodniej mierzyć ją w półtonach, chociaż nazwy interwałów pochodzą od liczby stopni skali diatonicznej (zwykle, ale nie zawsze, całych tonów) pomiędzy danymi dźwiękami.

Interwały dzielą się na:

melodyczne – gdy dźwięki następują jeden po drugim,
harmoniczne – gdy dźwięki brzmią równocześnie.

Inny podział interwałów:

konsonansowe czyli zgodnie brzmiące,
dysonansowe czyli niezgodnie brzmiące.

Rozróżnienie między konsonansem a dysonansem zmieniało się w ciągu wieków. Początkowo za konsonanse uważano tylko interwały czyste: prymę, oktawę, kwartę i kwintę (patrz tabela poniżej). W okresie klasycznym za konsonase uznano również tercje i seksty wielkie oraz małe. Do dysonansów zaliczane są obecnie sekundy i septymy małe oraz wielkie. Tryton (6 półtonów) uważany był w muzyce klasycznej za silny dysonans, ale w XX wieku znalazł zastosowanie m. in. w muzyce bluesowej, jazzowej i rockowej.

Dlaczego warto znać interwały?

Znajomość interwałów przyspiesza czytanie z nut. Jeśli nuty można porównać do liter alfabetu, interwały są jak sylaby – o wiele sprawniej czyta się całymi sylabami, niż pojedynczymi literami!
Interwały opisują względne położenie dźwięków, co ma olbrzymie znaczenie w praktyce gry na dowolnym instrumencie. Np. przy grze na instrumentach klawiszowych łatwo zapamiętać, że kwarta w dół lub w górę oznacza „przeskoczenie” dwóch stopni skali, czyli dwóch klawiszy. Rozpoznając potem kwartę w zapisie nutowym, przetwarzamy ją w myśli na sygnał „przesuń palce o tyle a tyle klawiszy” zamiast „znajdź na klawiaturze taki a taki dźwięk”.
Nie każdy posiada słuch absolutny (rozpoznawanie bezwzględnej wysokości dźwięków), natomiast rozpoznawania interwałów (względnych odległości) może się nauczyć większość ludzi. Znakomicie ułatwia to naukę śpiewu oraz granie melodii ze słuchu.
Interwały są podstawą budowy akordów. Ich znajomość jest niezbędna w nauce harmonii.

Interwały w obrębie oktawy

Poniższa tabela przedstawia interwały w obrębie oktawy. Interwały czyste i wielkie wyróżniono wytłuszczonym drukiem. W zapisie nutowym przedstawiono najpierw interwał melodyczny, następnie harmoniczny:

Liczba półtonów	Nazwa interwału	Zapis nutowy
0	Pryma czysta	$\relative c'{ c1_\markup{_} c <c c> }$
1	Sekunda mała	$\relative c'{ c1_\markup{_} des <c des> }$
2	Sekunda wielka	$\relative c'{ c1_\markup{_} d <c d> }$
3	Tercja mała	$\relative c'{ c1_\markup{_} es <c es> }$
4	Tercja wielka	$\relative c'{ c1_\markup{_} e <c e> }$
5	Kwarta czysta	$\relative c'{ c1_\markup{_} f <c f> }$
6	Tryton	$\relative c'{ c1_\markup{_} fis <c fis> }$
7	Kwinta czysta	$\relative c'{ c1_\markup{_} g' <c, g'> }$
8	Seksta mała	$\relative c'{ c1_\markup{_} as' <c, as'> }$
9	Seksta wielka	$\relative c'{ c1_\markup{_} a' <c, a'> }$
10	Septyma mała	$\relative c'{ c1_\markup{_} bes' <c, bes'> }$
11	Septyma wielka	$\relative c'{ c1_\markup{_} b' <c, b'> }$
12	Oktawa czysta	$\relative c'{ c1_\markup{_} c' <c, c'> }$

Zobacz też

« Skale ludowe

Spis treści

Pryma i oktawa »