Polszczyzna/Sposób mówienia

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Tutaj poznasz ogólne zasady dotyczące języka werbalnego i niewerbalnego, także z technicznej strony.

Sztuka werbalna[edytuj]

Ogólne rady[edytuj]

  • najważniejsza zasada, głównie dla gadułów, to mów wtedy, kiedy naprawdę masz coś ważnego do powiedzenia - ten błąd jest często powtarzany przy rozpoczynaniu jakiejś rozmowy np. o pogodzie lub inny temat zwykle nie warty po prostu uwagi. Jeśli będziemy mówili z sensem, ułatwimy sobie tym samym zadanie przejścia do sedna jakiejś sprawy, którą z daną osobą pragniemy poruszyć.
  • Z drugiej strony niestosowane jest nieodzywanie się w ogóle lub w minimalnym stopniu - nieśmiali mają w zwyczaju myśleć, że to co chcą powiedzieć jest mało istotne. W praktyce, kiedy głębiej zastanawiamy się nad odpowiedzą z pewnością jest więcej warta niż bezwiednie kiwanie głową czy potwierdzaniem czegoś nawet, jeśli się całego nie zrozumiało. Dla tych osób istotna może być inna wskazówka: jeśli mamy coś powiedzieć to niech to nie będzie gadką o samym sobie. Postawa egocentryczna podczas rozmowy nie sprzyja kontaktom międzyludzkim, więc ta rada jest często wymieniana w różnych poradnikach.
  • Trzecia zasada to lapidarne określanie się, czyli mówienie krótkie. Długie monologi nie pozwalają się wypowiedzieć naszemu rozmówcy, który z czasem zmienia się w samego słuchacza.
  • ostatnia, czwarta zasada to: mów zrozumiale, czyli nie nadużywaj słów, które mogą być nieznane dla środowiska, do którego mówimy. najczęściej konfiguracja (orientacyjna) wygląda: W mowie codziennej używamy języka potocznego, w mowie zawodowej - odpowiednie dla konkretnej dziedziny, a w przypadku wystąpień publicznych, języka oficjalnego. Wszystkie te poznamy w dalszej części książki.

Strona "techniczna" mowy[edytuj]

Pamiętajmy że sama treść to nie wszystko - obowiązuje nas także forma w jakiej to przedstawimy. Poznajmy najczęściej występujące błędy:

  • przedostatnia rada dotyczyła mowy zrozumiałej - z pewnością nie jest to więc niewyraźna mowa która jest potoczne określana bełkotem. Także złotą zasadą jest mówienie wyraźne bez zniekształceń i mylenia wyrazów. Jeśli nie mamy wady wymowy, najczęściej wystarczy mieć szeroko otwarte usta, przymknięte powodują np. buczenie. W innym wypadku warto wybrać się do logopedy i ograniczyć je w pewnym stopniu.
  • Należy mówić w tempie którym nadąży słuchacz oraz w takim którym by go nie zanudził, czyli nie mów ani za szybko ani za wolno do pewnego wyjątku (np. spiker radiowy lub poruszanie trudnych tematów).
  • Trzeba też się postarać by ograniczyć wszelkie wtrącenia (w tym niewerbalne jak "yyy" czyli werbalne "no tego panie, kurde") jeśli ich nadużywamy, słuchacz może w końcu przestać słuchać treści.
  • Ostatnia, tym razem czysto psychologiczna zasada, lecz warta wymienienia: odległość od rozmówcy nie powinna być mniejsza niż 60 centymetrów. Przekroczenie tej granicy sprawia wrażenie zbytniej poufałości lub wręcz nachalności, odsuwania się rozmówcy i zniechęcenia ją do wszelkich kontaktów.

Sztuka niewerbalna[edytuj]

Nasz słuchający nie tylko nas słucha, lecz także bacznie nas obserwuje - to jakiej używamy mimiki, podkreślamy nasze słowa gestami lub jakiej intonacji głosu w danym momencie używamy. To są kolejne ważne aspekty, wykorzystywane przy pomocy zimnego odczytu, ale to temat na inny artykuł, którego nie będziemy tutaj poruszać.

Intonacja[edytuj]

Zacznijmy od komunikacji niewerbalnej, która jest najbardziej ze sobą wspólna w języku, czyli barwa oraz wysokość tonu głosu. Najłatwiej to zaobserwować przy wypowiedziach zaimkowych czyli:

  • Zdanie oznajmujące - na początku normalna wysokość tonu, potem opada wraz z zakończeniem zdania
  • Zdanie pytające - normalna wysokość, na końcu się wznosi
  • Zdanie rozkazujące - dość silne, opadające

W innym wypadku intonacja służy także do przekazywania swoich stanów emocjonalnych - służy temu dodatkowo akcent, który można usłyszeć w trakcie rozmowy.

Mimika[edytuj]

Jest to najbardziej warta uwagi niewerbalna część mowy, bo mówiący zazwyczaj nie kontroluje swojej mimiki tak świadomie, jak intonacją - często wykorzystywany przez manipulatorów, lecz przy normalnej rozmowie zwykle spostrzega się konwencjonalne gesty (np. pocieranie koniuszkiem palca nosa) i ich częstotliwość używania przez naszego rozmówcę. Przy skrajnościach zawsze budzą w nas podejrzenia - przy zbyt ubogiej mimice, myślimy o tym, że ta osoba traktuje nas chłodno, przy zbyt wyrazistej dociekamy się ukrytych zamiarów. Zwykle są to niesłuszne obawy zwłaszcza, jeśli chodzi o naszych znajomych.