Pomocnik olimpijczyka - Elementy wiedzy obywatelskiej i ekonomicznej/Globalizacja
Globalizacja
[edytuj]Zwróćcie uwagę, abyście potrafili: • porównać sytuację w państwach globalnego Południa i globalnej Północy i wyjaśnić na przykładach, na czym polega ich współzależność • uzasadnić potrzebę pomocy humanitarnej • wyjaśnić, odwołując się do przykładów, na czym polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki i polityki; ocenić jej skutki. Tego wymaga od Was podstawa programowa.
Globalizacja
[edytuj]- Globalizacja
- Proces powstawania i rozwoju współzależności (związków) między ludźmi, państwami, firmami z całego świata, wynikający z rozwoju szybkich środków komunikacji: kolei, samolotów, środków komunikacji elektronicznej (np. internetu).
Przejawy globalizacji:
- w sferze gospodarczej np. rozmieszczanie różnych działów jednej firmy w różnych krajach (gra komputerowa jest projektowana w Stanach Zjednoczonych, wytłaczana na płyty w Chinach, pakowana w pudełka w Malezji i sprzedawana na całym świecie),
- w sferze politycznej np. powoływanie przez państwa organizacji międzynarodowych (takich jak Unia Europejska, Mercosur, ASEAN) i przekazywanie im ważnych kompetencji politycznych,
- w sferze kulturalnej np. ujednolicanie się ubioru (czego najsłynniejszymi przykładami są T-shirt, polo i jeansy), kultura masowa (kultura popularna, popkultura),
- w sferze informacyjnej np. istnienie sieci reporterów przekazujących informacje "na żywo", bez względu na miejsce w którym się znajdują.
Globalna Północ, globalne Południe
[edytuj]
- Globalna Północ
- Określenie państw rozwiniętych (np. USA, Kanada, państwa europejskie, Rosja, Australia), które (w większości) znajdują się na półkuli północnej.
- Globalne Południe
- Określenie państw rozwijających się, które znajdują się (w większości) na południe od państw rozwiniętych.
Należy pamiętać, że grupy państw rozwiniętych i rozwijających się są wewnętrznie zróżnicowane: do państw rozwiniętych zalicza się zarówno Norwegię, jak i 4 razy biedniejszą od niej Polskę, zaś do państw rozwijających się - zarówno błyskawicznie rozwijające się Chiny, jak i pogrążone w stagnacji kraje afrykańskie.
Przyczyny gorszej sytuacji w krajach globalnego Południa w stosunku do globalnej Północy:
- przeszłość kolonialna,
- gospodarka oparta na słabo wydajnym rolnictwie (które często nie zaspokaja potrzeb żywieniowych ludności) i eksporcie surowców (które, jako towary nieprzetworzone, są bardzo nisko wyceniane),
- rządy charakteryzujące się korupcją, niestabilnością, brakiem wykształcenia urzędników i (niekiedy) elit politycznych,
- położenie geograficzne,
- działania zachodnich przedsiębiorstw, które wymuszają swoją polityką niskie ceny surowców, przetwarzają te surowce w państwach rozwiniętych i sprzedają do państw rozwijających się po zwielokrotnionej cenie (w stosunku do ceny surowców),
- działania państw globalnej Północy, które stosują programy protekcjonistyczne (np. dopłaty do produkcji rolnej w Unii Europejskiej) i w ten sposób sprawiają, że import towarów rolnych z państw rozwijających się jest nieopłacalny.
Metody pomagania państwom biednym: pomoc humanitarna i współpraca rozwojowa:
| pomoc humanitarna | współpraca rozwojowa | |
|---|---|---|
| do kogo jest skierowana? | do ludzi, którzy nie mają możliwości zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb fizjologicznych (np. głodują) i bezpieczeństwa (np. nie mają gdzie mieszkać) | do ludzi, którzy są ubodzy, jednak ich podstawowe potrzeby są (na minimalnym poziomie) zaspokojone |
| jaki jest jej cel? | nie dopuścić do (głodowej) śmierci ludzi | sprawić, by w przyszłości ludzie byli w stanie sami się utrzymać |
| na czym polega? | na dostarczaniu żywności i leków, tworzeniu tymczasowych obozów np. dla osób wewnętrznie przesiedlonych, wysyłaniu sił utrzymujących porządek itp. | na budowaniu szkół, szpitali i innej infrastruktury społecznej, zachęcaniu przedsiębiorców do inwestowania na danym terenie itp. |
- Milenijne Cele Rozwoju
- Zbiór celów, które państwa członkowskie ONZ zobowiązały się postarać osiągnąć do 2015 roku:
- wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu,
- zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym,
- promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet,
- ograniczenie umieralności dzieci,
- poprawienie opieki zdrowotnej nad matkami,
- ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych,
- zapewnienie ochrony środowiska naturalnego,
- stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju.
Migracje
[edytuj]- Migracja
- Zmiana miejsca zamieszkania na dłuższy okres (lub na stałe).
- Emigracja
- Opuszczenie swojego państwa.
- Imigracja
- Przybycie do nowego państwa.
- Emigrant
- Osoba opuszczająca państwo.
- Imigrant
- Osoba przybywająca do nowego państwa.
Ta sama osoba jest i imigrantem, i emigrantem, w zależności od kontekstu, w jakim się o niej mówi.
- Uchodźca
- Osoba zmuszona do emigracji ze swojego państwa ze względu na swoje bezpieczeństwo, prześladowania, dyskryminację.
Państwo, które przyjmuje uchodźcę udziela mu azylu. Status uchodźcy jest uregulowany m.in. przez Konwencję Dotyczącą Statusu Uchodźców z 1951 r., a w Polsce przez Ustawę o cudzoziemcach. Pomocą uchodźcom zajmuje się m.in. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), którego biuro obecnie obejmuje opieką ponad 30.000.000 osób (z czego ok. 10.000.000 to uchodźcy, a pozostałe ponad 20.000.000 stanowią osoby wewnętrznie przesiedlone). Według danych UNHCR z 2009 r., w Polsce znajduje się ponad 15.000 uchodźców, a kolejne 2.500 osób ubiega się o status uchodźcy.[1]
- Osoba wewnętrznie przesiedlona (internally displaced person, IDP)
- Osoba zmuszona do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania np. ze względu na prowadzenie w tym miejscu działań zbrojnych, jednak pozostająca na terenie swojego państwa (często w specjalnych obozach przygotowywanych przez organizacje humanitarne).
- Repatriacja
- Zjawisko powrotu do kraju ojczystego osób, które znalazły się poza jego granicami z przyczyn od siebie niezależnych (np. zmiana granic państwowych, zsyłki, wojny).