Prawo karne/Ciężar gatunkowy przestępstwa
Ciężar gatunkowy przestępstwa znaczy tyle, co ustawowa (ujemna) ocena danego typu przestępstwa. Ustawodawca uzależnia wysokość sankcji karnej od stopnia szkodliwości przestępstwa danego tpu.
Od oceny społecznej szkodliwości typu przestępstwa (np. kradzieży) należy odróżnić ocenę szkodliwości społecznej konkretnego czynu (np. kradzieży paczki zapałek dokonanej 20.05.2005 przez Jana K.). Chodzi o to, że ustawodawca uznał kradzież jako taką za szkodliwą społecznie i do stopnia szkodliwości dobrał odpowiednią sankcję. Ale przecież konkretna kradzież może akurat wyjątkowo być szkodliwa społecznie w stopniu znikomym.
Zbrodnie i występki. Zgodnie z art. 7 KK przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki. Głównym kryterium podziału przestępstw jest wysokość zagrożenia sankcją karną.
- Zbrodnia. Zbrodnią jest każde przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata albo karą surowszą (np. dożywociem), a zatem w grę wchodzi zabójstwo w typie podstawowym (od 8 lat pozbawienia wolności) i wszystkich typach kwalifikowanych (od 12 lat), stosowanie środków masowej zagłady (od 10 lat), zamach na życie Prezydenta RP (od 12 lat) etc.
- Występek. Występkiem jest przestępstwo zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia lub ograniczenia wolności albo 30 stawek dziennych grzywny.
Istnieje kategoria czynów lżejszych gatunkowo od występków (i tym samym od wszystkich przestępstw) - są to wykroczenia. Wykroczeniem jest czyn zabroniony zagrożony karą aresztu, jednego miesiąca ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany.
Zbrodnie mogą zostać popełnione wyłącznie umyślnie; występki i wykroczenia także nieumyślnie (umyślność należy do istoty zbrodni i stanowi ratio legis zagrożenia jej wyższą karą; nieumyślne spowodowanie takich samych skutków, jakie wywołuje dokonanie zbrodni jest przedmiotem osobnej regulacji formułującej typ przestępstwa będącego występkiem, por. zabójstwo i nieumyślne spowodowanie śmierci).