Prawo karne/Przestępstwa ogólnosprawcze i indywidualne
Ze względu na podmiot przestępstwa dzieli się na powszechne (ogólnosprawcze) i indywidualne.
Podmiotem przestępstwa powszechnego, może zostać każdy człowiek zdolny do odpowiedzialności karnej (tzn. zarazem poczytalny i taki, który osiągnął wiek odpowiedzialności). Przepisy dotyczące przestępstwa powszechnego zaczynają się zwykle od zaimka kto (por. art. 290 §1 KK: kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie...).
Podmiotem przestępstwa indywidualnego może być wyłącznie osoba o właściwościach opisanych w ustawie (tzw. intraneus wyodrębniony spośród tłumu tzw. extraneusów). Podmioty przestępstw indywidualnych są zazwyczaj oznaczone w ustawie:
- za pomocą stosowanego rzeczownika, np. żołnierz, matka, funkcjonariusz publiczny etc. (por. art. 341 KK: żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonania obowiązku wynikającego z tej służby...
- czasami za pomocą znanego nam już zaimka kto i odpowiedniego określenia indywidualizującego, np. kto w związku z pełnieniem funkcji publicznych, kto będąc uprawnionym do głosowania etc.
Największe znaczenie wśród przestępstw indywidualnych mają przestępstwa funkcjonariuszy publicznych (zgodnie z art. 115 §13 KK chodzi o: prezydenta, posłów, senatorów, radnych, ławników, sędziów, prokuratorów, notariuszy, komorników, kuratorów sądowych, pracowników administracji pub., osób zajmujących stanowiska kierownicze w innej instytucji pub., osób pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy organu powołanego do ochrony porządku lub bezpieczeństwa pub., osób orzekających w organach dyscyplinarnych działających na podst. ustawy, innych osób uprawnionych do wydawania decyzji administracyjnych). Ich wzmożona odpowiedzialność za przestępstwa to przeciwwaga dla ich szczególnej ochrony prawnej.
Przestępstwa indywidualne dzielą się na właściwe (indywidualne cechy podmiotu to warunek przestępności czynu) i niewłaściwe (indywidualna właściwość podmiotu wpływa na zaostrzenie lub złagodzenie odpowiedzialności – przestępstwa kwalifikowane/ uprzywilejowane). Czasem wyróżnia się jeszcze przestępstwa indywidualne co do czynu – takie, których może się dopuścić każdy (a więc powszechne), ale tylko ściśle określonej sytuacji (np. samouwolnienie, którego można dokonać tylko w warunkach legalnego pozbawienia wolności).