Ukraiński/Wersja do druku

Podręcznik do nauki języka ukraińskiego

Aktualna, edytowalna wersja tego podręcznika jest dostępna w Wikibooks, bibliotece wolnych podręczników pod adresem https://pl.wikibooks.org/wiki/Ukrai%C5%84ski

Całość tekstu jest objęta licencją CC-BY-SA 3.0.

Udziela się zezwolenia do kopiowania, rozpowszechniania lub modyfikacji tego dokumentu zgodnie z zasadami Licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported lub dowolnej późniejszej wersji licencji opublikowanej przez Creative Commons, która zawiera te same elementy co niniejsza licencja. Treść licencji dostępna jest pod adresem http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/legalcode.

Spis treści

1. Cyrylica 1
2. Cyrylica 2
3. Cyrylica 3
4. Rozmówki
5. Zwierzęta
6. Rodzina
7. Liczebniki - część 1
8. Liczebniki - część 2
9. Zainteresowania
10. Zawody
11. Jedzenie
12. Restauracja
13. Ukraiński a polski
14. Fałszywi przyjaciele

Wstęp

Witaj na kursie języka ukraińskiego! Cieszymy się, że zdecydowałeś się na ten kurs. Język ukraiński należy do grupy języków słowiańskich, dzięki czemu szybko nauczysz się podstaw tego języka.

Podręcznik ten składa się z kilkudziesięciu lekcji, podczas których poznasz podstawowe słownictwo oraz gramatykę. Po ukończeniu kursu powinieneś znać podstawy języka ukraińskiego (na poziome A2 według CEFR). Na naukę powinieneś poświęcić co najmniej pół godziny dziennie. Aby nie zapomnieć materiału, nowo nauczony materiał musisz powtórzyć po godzinie, następnie po dni, tygodniu i miesiącu. Szacunkowy czas nauki to około 2 miesiące, choć oczywiście możesz sam dostosować sobie czas nauki.

Ważniejsze uwagi są przedstawione w takiej postaci:

Czasami na lekcjach dowiesz się czegoś o samej Ukrainie. Takie informacje przedstawiono za pomocą tego szablonu:

Ciekawostki i drobne porady zobaczysz w taki sposób:

Tworzenie podręcznika

Pomimo tego, że większość podręcznika stworzyła jedna osoba, to możesz śmiało dodawać lub poprawiać treść tego podręcznika! Wymagane są tylko:

• znajomość tematu, na którym piszemy,
• podstawowa znajomość kodu wiki,
• chęci :)

Pamiętaj także, by nie powtarzać zbytnio materiału z innych lekcji oraz dostosować opisy gramatyczne do odpowiednich lekcji.

Źródła

Podręcznik powstał w oparciu o:

• internetowy kurs języka ukraińskiego na duolingo.com
• portal ukrainski.slowka.pl
• Kurs językowy Jakuba Łoginowa

Cyrylica - część 1

Kurs ukraińskiego zaczynamy od nauki cyrylicy. W przeciwieństwie do innych kursów, nie będziesz uczyć się od początku do końca liter, tylko będziesz poznawać litery wyrywkowo – w oparciu o przykłady. Aby ułatwić Ci naukę, umieściłem słowa, które są identyczne lub podobne do słów polskich.

Zacznijmy od prostego zdania:

мама та тато там

Łatwo się domyślić o co chodzi w tym zdaniu – na język polski przetłumaczymy zdanie jako Mama i tata są tam. Jak widzisz, litery А а, М м, О о i Т т są identyczne w cyrylicy oraz w alfabecie łacińskim. Podobnie jest z literą К к, jak w słowie так.

Pewnie zastanawiasz się, dlaczego zdanie brzmi dosyć dziwnie. Wbrew pozorom nie jest to dziwne – w języku ukraińskim (podobnie jak w języku rosyjskim) czasownik „być” nie pojawia się w zdaniach. W niektórych przypadkach stosuje się myślnik w celu poprawnego zapisania zdania (Ukrainiec np. nie powie ja jestem studentem tylko ja – student).

Przejdźmy dalej:

• дім – dom

Pojawiły się dwie nowe litery:

• Д д – czyli d.
• І і – litera ta nie pojawia się w rosyjskim alfabecie (w tzw. grażdance). Podobnie jak w języku polskim, і to po prostu i.

• де – gdzie

Kolejna litera:

• • Е е – czyli e.

• тітка – ciocia
• мед – miód
• хто – kto

Kolejna litera:

• Х х czyli ch.

• це – to

Kolejna litera:

• Ц ц – czyli c.

• я – ja (w ukraińskim я pełni funkcję zarówno litery (ostatniej w alfabecie) jak i zaimka)
• дід – dziadek
• ні, не – nie (pierwszą formę używamy jako negatywną odpowiedź na pytanie, a drugie służy do zanegowania czasownika).
• ми – my
• мати – matka
• ти – ty

To tyle na dzisiejszej lekcji. Aby utrwalić materiał, powtórz go za godzinę oraz następnego dnia.

Cyrylica - część 2

Poznałeś już pierwsze litery w cyrylicy. Nadszedł czas poznać nowe słowa i litery:

• сік – sok
  • Kolejna litera: С с czyli s
• сад – ogród
• син – syn
• донька – córka
  • W tym słowie pojawił się znak Ь ь, zmiękczający dźwięk
• дядько – wujek
• чай – herbata
  • Kolejna litera: Ч ч czyli cz
  • Kolejna litera: Й й czyli j
• чий – czyj
• чия – czyja
• мій – mój
• студентка – studentka
  • Kolejna litera: У у czyli u
• студенти – studenci
• студент – student
• він – on
  • Kolejna litera: В в czyli w
• будинок – budynek
  • Kolejna litera: Б б czyli b
• тут – tutaj
• ви – wy, pan, pani
• сіль – sól
  • Kolejna litera: Л л czyli l
• молоко – mleko
• м'ясо – mięso
• хліб – chleb
  • Kolejna litera: Х х czyli ch
• чоловік – mężczyzna, mąż
• їсти – jeść
  • Kolejna litera: Ї ї czyli ji

W części gramatycznej pojawiają się jeszcze litery: Ю ю (jo) oraz Є є (je).

Gramatyka

Odmiana zaimka я

Podobnie jak w języku polskim, zaimki się odmienia. W języku ukraińskim istnieje sześć przypadków: mianownik (називний відмінок), dopełniacz (родовий відмінок), celownik (давальний відмінок), biernik (знахідний відмінок), narzędnik (орудний відмінок) oraz miejscownik (місцевий відмінок). Deklinacja zaimka я wygląda następująco:

Przypadek	odmiana
називний відмінок	я
родовий відмінок	мене
давальний відмінок	мені
знахідний відмінок	мене
орудний відмінок	мною
місцевий відмінок	мені

Odmiana zaimka dzierżawczego мій

Zaimek dzierżawczy мій posiada trzy formy dla każdego przypadku. Podobnie jak w języku polskim mamy mój, moja, moje, to analogiczne w języku ukraińskim mamy мій, моя́ oaz моє́. Tak wygląda odmiana:

Przypadek	odmiana
називний відмінок	мій	моя	моє
родовий відмінок	мого	моєї	мого
давальний відмінок	моєму	мої́й	моєму
знахідний відмінок	мій/мого	мою	моє
орудний відмінок	моїм	моєю	моїм
місцевий відмінок	моєму/моїм	мої́й	моєму/моїм

Zaimek ви

Zaimek ви posiada dwa znaczenia. Pierwsze to wy, zaś drugie to forma grzecznościowa dla drugiej osoby liczby pojedynczej.

Czasownik w bezokoliczniku

Czasownik w bezokoliczniku zawsze przyjmuje końcówkę -ти.

Odmiana czasownika їсти

Czasownik їсти posiada nieregularną formę. Większość czasowników odmienia się regularnie, ale o tym dowiesz się na kolejnych lekcjach. Odmiana їсти:

Osoba	Odmiana
я	їм
ти	їси
він/вона́/воно	їсть
ми	їмо
ви	їсте
вони́	їдять

Cyrylica - część 3

Kolejne słowa:

• суп – zupa
  • Kolejna litera: П п czyli p
• люди – ludzie
• але – ale
• любити – lubić, kochać (II koniugacja)
• пити – pić (I koniugacja)
• нести – nieść (I koniugacja)
• стояти – stać (II koniugacja)
• батьки – rodzice
• сім'я – rodzina
• батько – ojciec
• брат – brat
  • Kolejna litera: Р р czyli r
• сестра – siostra
• брати – bracia
• сестри – siostry
• чиє – czyje
• чиї – czyi
• батьки – rodzice
• село – wieś
• місто – miasto
• машина – samochód
  • Kolejna litera: Ш ш czyli sz
• машини – samochody
• школа – szkoła
• шапка – czapka
• хотіти – chcieć (II koniugacja)
• що – co
  • Kolejna litera: Щ щ czyli szcz
• борщ – barszcz
• теж – też
  • Kolejna litera: Ж ж czyli ż
• друг – przyjaciel
  • Kolejna litera: Г г czyli h
• подруга – przyjaciółka
• друзі – przyjaciele
  • Kolejna litera: З з czyli z
• дуже – bardzo
• бізнес – biznes
• дружина – żona
• зараз – teraz
• телефон – telefon
  • Kolejna litera: Ф ф czyli f
• Фото – zdjęcie
• кафе – cafe
• фонтан – fontanna

Gramatyka

Odmiana czasownika w czasie teraźniejszym

Czas teraźniejszy (ukr. теперішній час) określa czynność wykonywaną w momencie mówienia lub stan istniejący w momencie opisywania. Nie ma przy tym rozróżnienia, czy wykonawca czynności jest rodzaju męskiego, żeńskiego czy nijakiego.

W języku ukraińskim wyróżniamy dwa typy koniugacji:

I koniugacja – czasowniki, które przybierają końcówki zawierające głoskę -е (z wyjątkiem końcówek 1. os. lp i 3 os. lm).

II koniugacja – czasowniki, które przybierają końcówki zawierające głoskę -и lub -і (z wyjątkiem końcówek 1. os. lp i 3 os. lm).

Odmiana czasownika w I koniugacji polega na usunięciu -ти wskazującego bezokolicznik i dodaniu odpowiedniej końcówki:

I koniugacja	II koniugacja
Osoba Odmiana я несу ти несеш він/вона́/воно́ несе ми несемо ви несете вони́ несуть	Osoba Odmiana я стою ти стоїш він/вона́/воно́ стоїть ми стоїмо ви стоїте вони́ стоять

W języku ukraińskim występują także inne różnice, ale poznasz je na kolejnych lekcjach. Powyższe zasady obowiązują do większości czasowników.

Rozmówki

Znasz już (prawie) wszystkie litery. W poprzednich lekcjach krok po kroku opanowałeś każdą z liter poprzez podawane przykłady. W języku ukraińskim mamy jeszcze literę Ґ odpowiadająca naszemu g. Ґ jest bardzo rzadko spotykaną literą, używaną głównie do nazw zapożyczonych (np. Ґодзілла czyli Godzilla). Cały alfabet wygląda następująco:

Alfabet

А а	Б б	В в	Г г	Ґ ґ	Д д	Е е	Є є	Ж ж	З з	И и
І і	Ї ї	Й й	К к	Л л	М м	Н н	О о	П п	Р р	С с
Т т	У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ю ю	Я я	Ь ь

W celu ćwiczenia czytania tekstów w cyrylicy, zachęcam Ciebie do czytania artykułów na ukraińskojęzycznej Wikipedii. Nie przejmuj się, jeżeli czegoś nie zrozumiesz! Czytanie artykułów ma na celu ćwiczenie czytania tekstów z ukraińskim alfabetem.

Rozmówki

Jeśli będziesz jechać na Ukrainę, to na pewno przydadzą ci się te podstawowe rozmówki:

український Słownictwo слова – основнi фрази

Podstawowe zwroty Добрий день До побачення Добрий ранок Добрий вечір Привіт Як вас звати? Мене звуть... Як? Дуже приємно Мені теж Вибачте Як справи? Добре Так собі Погано будь ласка Дякую Я поляк Dzień dobry Do zobaczenia Dzień dobry (używane rano) Dobry wieczór Cześć Jak się nazywasz? Nazywam się... Jak? Miło mi Ciebie poznać Mnie ciebie też Przepraszam Jak się masz? Dobrze Tak sobie Źle Proszę Dziękuje Jestem Polakiem

Gramatyka

Nazwy narodowości

Nazw narodowości piszemy zawsze małą literą, np. австрієць (Austriak), словак (Słowak), українець (Ukrainiec), поляк (Polak).

Zwierzęta

український Słownictwo слова – тварини

Zwierzęta тварина кіт кішка птах кінь павук собака ведмідь миша корова свиня слон заєць zwierzę kot kotka ptak koń pająk pies niedźwiedź mysz krowa świnia słoń zając

Gramatyka

Deklinacja rzeczowników – wprowadzenie

Wiesz już, że w języku ukraińskim występuje sześć przypadków. Obok nich występuje także wołacz (кличний), który jest identyczny co w języku polskim. Z racji tego w podręczniku odmiana rzeczowników ograniczy się do sześciu przypadków.

Rzeczowniki odmienia się na cztery sposoby:

• Deklinacja I – rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na: -а, -я.
• Deklinacja II – rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę lub -о, oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -о, -е, -я.
• Deklinacja III – rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz rzeczownik мати.
• Deklinacja IV – rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na: -а, -я, u których przy odmianie pojawiają się sufiksy -ат-, -ен-.

Podobnie jak w języku polskim, rzeczowniki dzielą się na rodzaje: męski, żeński i nijaki. Rzeczowniki w rodzaju żeńskim kończą się na -а lub –я. Rzeczowniki w rodzaju męskim kończą się spółgłoską, choć niekiedy są od tego wyjątki (np. батько, дядько). Rzeczowniki w rodzaju nijakim kończą się zazwyczaj na -о, –е i niekiedy na –я.

Dotychczas wszystkie poznane rzeczowniki, które poznałeś, są podane w mianowniku.

Liczba mnoga w mianowniku

W celu utworzenia liczby mnogiej, rzeczowniki w rodzaju męskim i żeńskim przyjmują końcówkę zazwyczaj -и. Niekiedy zamiast -и stosuje się –і. Rzeczowniki w rodzaju nijakim przyjmują końcówkę -а lub –я.

Rodzina

Kolejna porcja słówek, tym razem pojawią się zarówno nowe jak i już Tobie znane z poprzednich lekcji:

український Słownictwo слова – сім'я

rodzina брат сестра син донька мама мати батько батьки дружина чоловік бабуся дідусь онука онук друзі хлопець Дівчина сім'я ваш ваша ваші старша старший молодша молодший мене звуть... brat siostra syn córka mama matka ojciec rodzice żona mąż babcia dziadek wnuczka wnuk przyjaciele chłopiec, chłopak dziewczyna rodzina wasz wasza wasze starsza starszy młodsza młodszy nazywam się

Gramatyka

мене звати...

W języku ukraińskim w celu przedstawienia się używamy мене звати..., czyli mnie zwą.

Liczebniki - część 1

Liczebniki odmienia się przez przypadki. Na tej lekcji poznasz tylko nazwy liczb i ich odmiany w mianowniku. Zauważ, że один i два posiadają aż trzy formy:

liczba	słowo	liczba	słowo	liczba	słowo
1	один/одна/одне	11	одинадцять	10	деcять
2	два/дві/два	12	дванадцять	20	двадцять
3	три	13	тринадцять	30	тридцять
4	чотири	14	чотирнадцять	40	сорок
5	п'ять	15	п'ятнадцять	50	п'ятдесят
6	шість	16	шістнадцять	60	шістдесят
7	сім	17	сімнадцять	70	сімдесят
8	вісім	18	вісімнадцять	80	вісімдесят
9	дев'ять	19	дев'ятнадцять	90	дев'яносто
10	деcять	20	двадцять	100	сто

Dodatkowe słownictwo:

• рік – rok
• студентки – studentki
• скільки – ilu
• Тобі сім років? – Czy masz siedem lat?
• Мені п'ять років. – Mam pięć lat
• номер – numer
• вже – już

Liczebniki - część 2

Dziś kontynuujemy naukę liczebników. Aby utworzyć liczby od 21-29, 31-39 itd. do 99, używamy liczebnika wskazującego dziesiątkę i liczebnika wskazującego jednostkę:

• двадцять одна – 21
• двадцять два – 22
• двадцять три – 23
• двадцять чотири – 24
• двадцять п'ять – 25
• тридцять одна – 31
• тридцять шість – 36
• сорок одна – 41
• сорок сім – 47
• п'ятдесят вісім – 58

Druga część tych liczebników (wskazująca na jednostki) odmienia się (np. двадцять дві гривні – dwadzieścia dwa hrywny, ale też двадцять два долари – dwadzieścia dwa dolary).

Tak prezentują się setki:

• двісті – 200
• триста – 300
• чотириста – 400
• п'ятсот – 500
• шістсот – 600
• сімсот – 700
• вісімсот – 800
• дев'ятсот – 900
• тисяча – 1000

Tworzenie liczebników od 101 do 999 jest łatwe, gdyż metoda ta jest taka sama jak w języku polskim:

• двісті двадцять три долари – 223 dolary

Dodatkowe liczby:

• (одна) тисяча – 1 000
• дві тисячі – 2 000
• п'ять тисяч – 5 000
• сто тисяч – 100 000
• один мільйон триста тисяч – 1 300 000
• один мільйон шістсот тисяч – 1 600 000
• двадцять чотири мільйони – 24 000 000
• двадцять п'ять мільйонів – 25 000 000
• двадцять два мільйони – 22 000 000
• двадцять три мільйони – 23 000 000
• вісімсот мільйонів – 800 000 000
• дев'ятсот мільйонів – 900 000 000
• один мільярд – 1 000 000 000

Dodatkowe słownictwo:

• година – godzina
• долар – dolar
• гривня – hrywna
• Це коштує... – To kosztuje...

Zainteresowania

Nowe słowa:

• хобі – hobby, zainteresowanie
• кіно – kino
• історія – historia
• література – literatura
• спорт – sport
• робити – robić (II)
• вебдизайн – web design
• читати – czytać (I)
• танцювати – tańczyć (I)
• писати – pisać (I)
• готувати – gotować (I)
• співати – śpiewać (I)
• подорожувати – podróżować (II)
• фотографувати – fotografować (I)
• футбол – futbol
• банджо – banjo
• піаніно – pianino
• шахи – szachy
• теніс – tenis
• баскетбол – koszykówka
• улюблений – ulubiony
• театр – teatr
• улюблена – ulubiona
• письменниця – pisarka
• письменник – pisarz
• комп'ютер – komputer

Gramatyka

Odmiana наш, ваш

наш to po prostu nasz, a ваш to wasz.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n
Н., К.	наш, ваш	наша, ваша	наше, ваше	наші, ваші
Р.	нашого, вашого	нашої, вашої	нашого, вашого	наших, ваших
Д.	нашому, вашому	нашій, вашій	нашому, вашому	нашим, вашим
З.	наш/нашого, ваш/вашого	нашу, вашу	наше, ваше	наші/наших, ваші/ваших
О.	нашим, вашим	нашою, вашою	нашим, вашим	нашими, вашими
М.	нашому/нашім, вашому/вашім	нашій, вашій	нашому/нашім, вашому/вашім	наших, ваших

Zawody

український Słownictwo слова – професії

Zawody інженер дизайнер актор актриса бізнесмен журналіст журналістка програміст менеджер директор пенсіонерка пенсіонер продавець психолог водій секретарка секретар вчитель викладач медсестра лікар перекладач безробітна безробітний робота професія Хто ви за професією? inżynier designer aktor aktorka biznesmen dziennikarz dziennikarka programista menedżer dyrektor emerytka emeryt sklepikarz psycholog kierowca sekretarka sekretarz nauczyciel profesor pielęgniarka lekarz tłumacz bezrobotna bezrobotny praca profesja Kim jesteś z zawodu?

Jedzenie

український Słownictwo слова – їжа

Jedzenie макарони сир масло вино салат яйця вареники майонез кава вода каша риба ковбаса піца сніданок обід вечеря десерт мюслі пити апельсин яблуко бутерброд фрукти торт лимони банани апельсини цибуля картопля капуста сметана сало овочі цибулю картоплю коштувати дешево дорого ці їжа свіже дуже голодна смачна без цукор makaron ser masło wino sałatka jajka pierogi majonez kawa woda kasza ryba kiełbasa pizza śniadanie obiad kolacja deser musli pić (I) pomarańcza jabłko kanapka owoce ciasto cytryny banany pomarańcze cebula ziemniak kapusta śmietana smalec warzywa cebule ziemniaki kosztować (I) tanie drogo te jedzenie świeże bardzo głodna smaczna bez cukier

Gramatyka

Odmiana rzeczowników

Na poprzednich lekcjach poznałeś niektóre słowa w różnych przypadkach – w tym miejscu uporządkujesz i uzupełnisz informacje. Rzeczowniki odmienia się na cztery sposoby:

• Deklinacja I – rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na: -а, -я.
• Deklinacja II – rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę lub -о, oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -о, -е, -я.
• Deklinacja III – rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz rzeczownik мати.
• Deklinacja IV – rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na: -а, -я, u których przy odmianie pojawiają się sufiksy -ат-, -ен-.

W deklinacji I występują rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego kończą się na -а, -я w mianowniku liczby pojedynczej. Istnieją trzy wzory odmiany:

• wzór 1 – rzeczowniki z zakończeniem na -а po spółgłosce twardej (grupa twarda), np. книжка – książka,
• wzór 2 – rzeczowniki z zakończeniem na -я (grupa miękka), np. надія – nadzieja,
• wzór 3 – rzeczowniki z zakończeniem na -а po spółgłosce szumiącej (ш, щ, ж, дж, ч) груша – gruszka.

Liczba pojedyncza

Przypadek	Wzór 1 – grupa twarda	Wzór 2 – grupa miękka	Wzór 3 – grupa mieszana
Н.	-а книжка	-я надія	-а груша
Р.	-и книжки	-і/-ї надії	-і груші
Д.	-і книжці	-і/-ї надії	-і груші
З.	-у книжку	-ю надію	-у грушу
О.	-ою книжкою	-ею/-єю надією	-ею грушею
М.	-і книжці	-і/-ї надії	-і груші
К.	-о книжко!	-е/-є надіє!	-е груше!

Liczba mnoga

Przypadek	Wzór 1 – grupa twarda	Wzór 2 – grupa miękka	Wzór 3 – grupa mieszana
Н.	-и книжки	-і/-ї надії	-і груші
Р.	- книжок	-/-ь надій	- груш
Д.	-ам книжкам	-ям надіям	-ам грушам
З.	-и книжки	-і/-ї надії	-і груші
О.	-ами книжками	-ями надіями	-ами грушами
М.	-ах книжках	-ях надіях	-ах грушах
К.	-и книжки!	-і/-ї надії!	-і груші!

W deklinacji II występują rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę lub -о, oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -о, -е, -я. Istnieją także trzy typy odmiany:

• wzór A1 – rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę twardą albo -о, np. дуб – dąb,
• wzór A2 – rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę miękką i na й oraz rzeczowniki zakończone na -ар, -ир, w których w formie liczby mnogiej akcent pada na ostatnią sylabę, np. місяць – miesiąc, księżyc,
• wzór A3 – rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę szumiącą (ш, щ, ж, дж, ч), a także rzeczowniki z zakończeniem na яр, np. ніж – nóż.

Liczba pojedyncza

Przypadek	Wzór A1 – grupa twarda	Wzór A2 – grupa miękka	Wzór A3 – grupa mieszana
Н.	-ø дуб	-ь місяць	-ø ніж
Р.	-а/-у дуба	-я/-ю місяця	-а ножа
Д.	-ові/-у дубові/дубу	-еві/-ю місяцеві/місяцю	-еві/-у ножеві/ножу
З.	-ø/-а дуб	-ь/-я місяць	-а/-ø ніж
О.	-ом дубом	-ем місяцем	-ем ножем
М.	-і дубі	-і/-ю/-еві місяці	-еві/-у/-і ножі
К.	-е дубе!	-ю місяцю!	-е/-у ножу!

Liczba mnoga

Przypadek	Wzór A1 – grupa twarda	Wzór A2 – grupa miękka	Wzór A3 – grupa mieszana
Н.	-и дуби	-і (-ї) місяці	-і ножі
Р.	-ів дубів	-ів (-їв) місяців	-ів ножів
Д.	-ам дубам	-ям місяцям	-ам ножам
З.	-и/-ів дуби	-і (-ї)/-ів (-їв) місяці	-і/-ів ножі
О.	-ами дубами	-ями місяцями	-ами ножами
М.	-ах дубах	-ях місяцях	-ах ножах
К.	-и дуби!	-і місяці!	-і ножі!

W deklinacji trzeciej znajdują się rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę (np. тінь – cień) oraz rzeczownik мати.

Przypadek	Wzór odmiany - l. pojedyncza	Wzór odmiany - l. mnoga
Н.	-ø тінь	-і тіні
Р.	-і тіні	-ей тіней
Д.	-і тіні	-ям тіням
З.	-ø тінь	-і тіні
О.	-ю тінню	-ями тінями
М.	-і тіні	-ях тінях
К.	-е тіне!	-і тіні!

Odmianę rzeczownika мати:

Przypadek	L. pojedyncza	L. mnoga
Н.	мати	матері
Р.	матері	матерів
Д.	матері	матерям
З.	матір	матерів
О.	матір’ю	матерями
М.	матері	матерях
К.	мати!	матері!

W czwartej deklinacji znajdują się rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na: -а, -я, u których przy odmianie pojawiają się sufiksy -ат-, -ен-. Istnieją trzy typy odmiany:

• Wzór 1: rzeczowniki z zakończeniem na -а, np. лоша – źrebię
• Wzór 2: rzeczowniki z zakończeniem na -я, np. немовля – niemowlę
• Wzór 3: rzeczowniki ім'я – imię, плем'я – plemię.

Liczba pojedyncza

Przypadek	Wzór 1	Wzór 2	Wzór 3
Н.	-а лоша	-я немовля	-я ім'я
Р.	-ати лошати	-яти немовляти	-ені імені
Д.	-аті лошаті	-яті немовляті	-ені імені
З.	-а лоша	-я немовля	-я ім'я
О.	-ам лошам	-ям немовлям	-ям/-енем ім'ям (іменем)
М.	-аті лошаті	-яті немовляті	-ені імені
К.	-а лоша!	-я немовля!	-я ім'я!

Liczba mnoga

Przypadek	Wzór 1	Wzór 2	Wzór 3
Н.	-ата лошата	-ята немовлята	-ена імена
Р.	-ат лошат	-ят немовлят	-ен імен
Д.	-атам лошатам	-ятам немовлятам	-енам іменам
З.	-ата/-ат лошата (лошат)	-ята/-ят немовлят	-ена імена
О.	-атами лошатами	-ятами немовлятами	-енами іменами
М.	-атах лошатах	-ятах немовлятах	-енах іменах
К.	-ата лошата!	-ята немовлята!	-ена імена!

Restauracja

український Słownictwo слова – ресторан

Restauracja хотіти офіціант рахунок офіціантка Принесіть меню Дайте стіл вільний столик серветки замовити вегетаріанець вегетаріанка вегетаріанці туалет chcieć (I) kelner rachunek kelnerka przynieście menu dajcie stół zajęty stolik serwetki zamówić wegetarianin wegetarianka wegetarianie toaleta

Gramatyka

Czas przyszły

Aby utworzyć czasownik w czasie przyszłym, dodajemy odpowiednią końcówkę do formy w bezokoliczniku. Tutaj nie musimy martwić się o przynależność czasownika do pierwszej lub koniugacji, gdyż każdy czasownik w czasie przyszłym tworzy się identycznie. Zasada ta nie dotyczy czasownika бути.

Końcówki dla czasu przyszłego i formy dla czasowników nieregularnych

osoba	końcówka	бути
я	-му	буду
ти	-меш	будеш
він/вона/воно	-ме	буде
ми	-мемо	будемо
ви	-мете	будете
вони	-муть	будуть

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący wyraża polecenie skierowane do podmiotu zdania, aby wykonał jakąś czynność. Aby utworzyć czasownik w trybie rozkazującym, zamieniamy końcówli w 1. osobie liczby mnogiej i w 2. osobie liczby pojedynczej. W 3. osobie lp i lm używa się słowa нехай/хай + czasownika w czasie przyszłym.

Końcówki dla trybu rozkazującego i formy dla czasowników nieregularnych

osoba	końcówka dla I koniugacji	końcówka dla I koniugacji	бути	їсти
ти	~	~	будь	їж
ми	-мо	-мо	будьмо	їжмо
ви	-те, -ть	-те, -ть	будьте	їжте

Ukraiński a polski

Czasem może się zdarzyć, że nie będziemy znać jakiegoś słowa lub poznamy jakieś słowo i nie będziemy wiedzieć, jak dane słowo brzmi po polsku. Istnieją jednak proste sztuczki, za pomocą których można "przekonwertować" dane słowo na drugi język:

-ти

Jak wiesz z poprzednich lekcji, czasowniki zawsze kończą się na ти, np:

• ходити – chodzić
• пити – pić
• їсти – jeść
• спати – spać

Jeśli zamienisz końcówkę "ć" na "ти", to jest duża szansa, że powstanie czasownik ukraiński.

г

Tam, gdzie występuje polskie "g", w ukraińskim występuje "г", czyli h.

• гора – góra
• грати – grać
• грити – grzać

р

Tam, gdzie w języku polskim jest "rz", to w języku ukraińskim jest р:

• ріка – rzeka
• ріпак – rzepak
• поверхня – powierzchnia
• стріляти – strzelać
• приклад – przykład

пере-, про-

Zazwyczaj polskie słowo zaczynające się na "prze", w języku ukraińskim zaczyna się na пере- lub про-

• перепілка – przepiórka
• переклад – przekład
• перестати – przestać
• прощати – przebaczyć
• прочитати – przeczytać
• промисловість – przemysł

-ий

Przymiotniki w rodzaju męskim kończą się na -ий, np. високий (wysoki), зелений (zielony), старий (stary).

-ся

Forma zwrotna "się" jest pisane łącznie z czasownikiem, np. вмитися.

Inne

Część słów w języku ukraińskim tylko z pozoru nie przypomina słów w języku polskim:

• думати – myśleć (podobne do polskiego dumać)
• зозуля – kukułka (zozula jest powszechna w użyciu na wschodzie Polski)
• будь ласка – proszę (a więc bądź łaskaw)
• говорити – mówić (słowo howoryty po zmianie "h" na "g" i "ty" na "ć" przypomina gaworzyć)
• казати – mówić (podobne do polskiego "kazanie")

Fałszywi przyjaciele

polski	ukraiński	znaczenie wyrazu ukraińskiego	poprawne tłumaczenie wyrazu polskiego
czuć	чути	słyszeć	відчувати
drużyna	дружина	żona	команда
duże	дуже	bardzo	великий
kiszka	кішка	kotka	кров'янка
kit (materiał)	кіт	kot	мастика
lis	ліс	las	лисиця
owoce	овочі	warzywa	фрукти
prosto	просто	zwyczajnie	прямо
zwyczajnie	звичайно	oczywiście	просто