Wikijunior:Języki/Estoński

Jakiego systemu pisma używa ten język?

Estoński używa liter alfabetu łacińskiego oraz kilku liter ze znakami diakrytycznymi. Oto lista liter alfabetu estońskiego:

A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, Š, Z, Ž, T, U, V, W, Õ, Ä, Ö, Ü, X, Y

Pogrubione litery są używane jedynie w zapożyczeniach a nie w słowach pochodzących z języka estońskiego.

Jaka liczba ludzi posługuje się tym językiem?

Estoński jest używany przez około 1,1 miliona ludzi, co sprawia, że jest 243 językiem pod względem liczby użytkowników.

Gdzie mówi się w takim języku?

Estoński jest oficjalnym językiem w:

• Estonii
• Unii Europejskiej

Jest językiem mniejszości w:

• Finlandii
• Rosji

Jaka jest historia tego języka?

Najprawdopodobniej języki bałtycko-fińskie wyewoluowały z proto-fińskiego, który miał trzy dialekty: północny, południowy i wschodni. Języki bałtycko-fińskie oddzieliły się około pierwszego wieku naszej ery, ale nadal na siebie wpływały.

Około XV wieku północna Estonia była pod wielkim wpływem Niemiec. Niektórzy niemieccy mnisi chcieli przybliżyć boga miejscowej ludności, więc stworzyli Estoński język pisany. Bazował na niemieckim alfabecie z dodanym znakiem Õ/õ. Czas mijał, słowa pożyczone z niemieckiego zostały zasymilowane, to był początek oświecenia.

Kiedy Estończycy ogłosili się narodem, na początku XX wieku kraj rozkwitł. Po raz pierwszy mogli wyrazić to co chcą. To była złota era dla Estonii, język bardzo ewoluował.

Pomyślny czas zakończył się wraz z rozpoczęciem II wojny światowej. Do wkroczyły wojska ze wschodu i przejęły władzę. Nie uczono już mówić i pisać po Estońsku. W tym czasie zaszło wiele zmian w języku, na przykład została zmieniona struktura zdania - czasownik od tej pory stał na początku zdania. Estończycy odzyskali wolność po rozwiązaniu Związku Radzieckiego. Do kraju napływały informacje z nowych źródeł. Do języka zaadaptowano wiele nowych slangowych słów i wyrażeń.

Interesujący fakt

Fiński i Estoński są językami blisko spokrewnionymi. Mówi się, że Estończycy z północy potrafią zrozumieć Finów bez problemu, nawet jeśli nigdy nie uczyli się fińskiego. Co ciekawe, to nie działa w drugą stronę. Finowie muszą wkładać dużo więcej wysiłku w naukę estońskiego, niż Estończycy w naukę fińskiego.

Poeci i autorzy tworzący w tym języku

Anton Hansen Tammsaare

Friedebert Tuglas

Friedrich Reinhold Kreutzwald

Johann Voldemar Jannsen

Jaan Kross

Lennart Meri

Podstawowe zwroty w języku Estońskim

Vastused	Odpowiedzi
Jah	Tak
Ei	Nie
Võibolla	Może
Tervitused	Powitania
Tere	Cześć
Minu nimi on ____	Mam na imię ____
Tere hommikust	Dzień dobry
Tere päevast	Dzień dobry - po południu
Head ööd	Dobra noc
Mis lahti?	Jak leci?
Mis toimub?	Co tam u ciebie?
Mitte palju.	Nic ciekawego
Hüvastijätud	Pożegniania
Head aega.	Do widzenia
Hüvasti.	Pa
Näeme homme.	Do zobaczenia jutro
Hoiame ühendust.	Zostańmy w kontakcie
Peatse jällenägemiseni.	Do zobaczenia
Kasulikud fraasid	Użyteczne zwroty
Kas te võiksite juhatada mind tualettruumi? (polite) Kus on tualettruum?	Gdzie jest toaleta?
Kui palju see maksab?	Ile to kosztuje?
Ma tahan piima.	Chce mleko.
Sa meeldid mulle.	Lubię cię
Ma armastan sind.	Kocham cię
Mu koer sõi mu kodutöö.	Mój pies zjadł moją pracę domową
Muuhulgas...	Inne
Lahe	Fajnie
Öö	Noc
Jää	Lód
Kutt	Koleś
Naine	Kobieta
Mees	Mężczyzna
Hea	Dobrze
Halb	Źle

Prosta piosenka w języku Estońskim

Podczas Świąt Bożego Narodzenia lubimy śpiewać piosenki o naszych choinkach. Estończycy lubią też. Ta piosenka oryginalnie nazywa się "O Tannenbaum" ale po estońsku nazywa się "Oh kuusepuu". Piosenka była napisana przez Ernsta Anschütza w 1824.

"Oh kuusepuu"	"O choinko"
Oh kuusepuu, oh kuusepuu	O choinko, o choinko
Kui haljad on su oksad!	Jak bardzo zielone są twoje igiełki!
Ei mitte üksi suisel a’al.	Nie tylko podczas lata,
Vaid talvel ka siin külmal maal	Ale nawet zimą jeszcze bardziej.
Oh kuusepuu, oh kuusepuu	O choinko, o choinko
Kui haljad on su oksad!	Jak bardzo zielone są twoje igiełki!

itd.