Przejdź do zawartości

Wikipedysta:Ala z/brudnopis

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Książka

[edytuj]

Unia Europejska (UE) to związek 27 demokratycznych państw europejskich powstały 1 listopada 1993 r. Jest on efektem wieloletniej integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Od 1 grudnia 2009 r. jest to organizacja międzynarodowa.

Stolica: Bruksela

Dewiza: Jedność w różnorodności (In varietate concordia)

Hymn: Oda do radości

słowa: Fryderyk Schiller,
muzyka: Ludwig van Beethoven
polski przekład: Konstanty Ildefons Gałczyński, inne tłumaczenie Andrzej Lam

Język: najwięcej osób używa na co dzień języka niemieckiego, natomiast językiem, który jest znany największej liczbie obywateli jest angielski. Językami roboczymi UE są: angielski, francuski i niemiecki.

Powierzchnia: 4 324 782 km²

Kraje UE rozmieszczone są na pięciu kontynentach:

  • Europa
  • Azja (Cypr)
  • Afryka (m.in. Reunion, Ceuta)
  • Ameryka Południowa (Gujana Francuska)
  • Ameryka Północna (m.in. Martynika)

Największy obszar zajmuje Francja, najmniejszy Malta.

Geograficzny środek UE zlokalizowany jest na szczycie wzgórza w pobliżu Frankfurtu nad Menem (Niemcy).

Liczba ludności: 499,7 mln (3. pozycja na świecie po Chinach i Indiach, a przed Stanami Zjednoczonymi).

Waluta: euro

Religia: dominującą religią jest chrześcijaństwo

Klimat: większość terytorium znajduje się pod wpływem klimatu morskiego, kontynentalnego i śródziemnomorskiego


Austria

Stolica: Wiedeń
Język urzędowy: niemiecki
Hymn: Kraju gór, kraju rzek (niem. Land der Berge, Land am Strome)
Powierzchnia: 83 871 km² (112. na świecie)
Liczba ludności: 8 363 040
Członek UE od: 1 stycznia 1995
Czy wiesz, że...

Belgia

Stolica: Bruksela
Język urzędowy: francuski, niderlandzki, niemiecki
Dewiza: W jedności siła (fr. L'union fait la force, fl. Eendracht maakt macht, niem. Einigkeit macht stark)
Hymn: Brabançonne
Powierzchnia: 30 528 km² (136. na świecie)
Liczba ludności: 10 584 534
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Bułgaria

Stolica: Sofia
Język urzędowy: bułgarski
Dewiza: Jedność jest siłą (buł. Съединението прави силата)
Hymn: Miła Rodino
Powierzchnia: 110 910 km² (102. na świecie)
Liczba ludności: 7 563 710
Członek UE od: 1 stycznia 2007
Czy wiesz, że...

Cypr

Stolica: Nikozja
Język urzędowy: grecki, turecki
Hymn: Imnos pros tin Eleftherian
Powierzchnia: 9 250 km² (167. na świecie)
Liczba ludności: 794 600
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Czechy

Stolica: Praga
Język urzędowy: czeski
Dewiza: Prawda zwycięży (Pravda vítězí)
Hymn: Gdzie dom jest mój (Kde domov můj)
Powierzchnia: 78 866 km² (114. na świecie)
Liczba ludności: 10 506 813
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Dania

Stolica: Kopenhaga
Język urzędowy: duński
Dewiza: Boża pomoc, miłość Narodu, siła Danii (duń. Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke)
Hymn: Król Kristian, Jest taki piękny kraj (duń. Kong Kristian, Der er et yndigt land)
Powierzchnia: 43 098,31 km² (13. na świecie)
Liczba ludności: 5 540 241
Członek UE od: 1 stycznia 1973
Czy wiesz, że...

Estonia

Stolica: Tallinn
Język urzędowy: estoński
Hymn: Mu Isamaa
Powierzchnia: 45 226 km² (129. na świecie)
Liczba ludności: 1 340 127
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Finlandia

Stolica: Helsinki
Język urzędowy: fiński, szwedzki
Hymn: Maamme
Powierzchnia: 338 145 km² (63. na świecie)
Liczba ludności: 5 313 026
Członek UE od: 1 stycznia 1995
Czy wiesz, że...

Francja

Stolica: Paryż
Język urzędowy: francuski
Dewiza: Wolność, Równość, Braterstwo (fr. Liberté, Egalité, Fraternité)
Hymn: Marsylianka (fr. La Marseillaise)
Powierzchnia: 675 417 km² (40. na świecie)
Liczba ludności: 64 667 000
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Grecja

Stolica: Ateny
Język urzędowy: grecki
Dewiza: Wolność albo śmierć (gr. Ελευθερία ή θάνατος)
Hymn: Hymn do wolności (Imnos pros tin Eleftherian)
Powierzchnia: 131 957 km² (94. na świecie)
Liczba ludności: 11 216 708
Członek UE od: 1 stycznia 1981
Czy wiesz, że...

Hiszpania

Stolica: Madryt
Język urzędowy: hiszpański
Dewiza: Wciąż dalej (łac. Plus Ultra)
Hymn: Marsz Królewski (Marcha Real)
Powierzchnia: 504 645 km² (50. na świecie)
Liczba ludności: 46 661 950
Członek UE od: 1 stycznia 1986
Czy wiesz, że...

Holandia

Stolica: Amsterdam (stolica konstytucyjna) Haga (stolica administracyjna)
Język urzędowy: niderlandzki, fryzyjski (jako drugi język we Fryzji)
Dewiza: Będę bronić (franc. Je Maintiendrai)
Hymn: Wilhelm z Nassau (Wilhelmus van Nassouwe)
Powierzchnia: 41 526 km² (132. na świecie)
Liczba ludności: 16 509 303
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Irlandia

Stolica: Dublin
Język urzędowy: irlandzki, angielski
Hymn: Pieśń żołnierza (Amhrán na bhFiann)
Powierzchnia: 70 273 km² (122. na świecie)
Liczba ludności: 4 422 100
Członek UE od: 1 stycznia 1973
Czy wiesz, że...

Litwa

Stolica: Wilno
Język urzędowy: litewski
Dewiza: Jedność niech kwitnie (lit. Vienybė težydi)
Hymn: Pieśń narodowa (lit. Tautiška Giesmė)
Powierzchnia: 65 200 km² (120. na świecie)
Liczba ludności: 3 254 600
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Luksemburg

Stolica: Luksemburg
Język urzędowy: luksemburski, niemiecki, francuski
Dewiza: Chcemy pozostać tym, czym jesteśmy (luks. Mir wëlle bleiwe wat mir sin)
Hymn: Ons Hémécht
Powierzchnia: 2 586 km² (166. na świecie)
Liczba ludności: 474 413
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Łotwa

Stolica: Ryga
Język urzędowy:
Dewiza: Dla Ojczyzny i Wolności (łot. Tēvzemei un Brīvībai)
Hymn: Boże, błogosław Łotwę (łot. Dievs, Sveti Latviju)
Powierzchnia: 64 589 km² (122. na świecie)
Liczba ludności: 2 231 503
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Malta

Stolica: Valletta
Język urzędowy: maltański, angielski
Hymn: L-Innu Malti
Powierzchnia: 316 km² (173. na świecie)
Liczba ludności: 403 532
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Niemcy

Stolica: Berlin
Język urzędowy: niemiecki
Dewiza: Jedność i prawo i wolność (niem. Einigkeit und Recht und Freiheit)
Hymn: Das Lied der Deutschen
Powierzchnia: 357 114,22 km² (63. na świecie)
Liczba ludności: 81 743 000
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Polska

Stolica: Warszawa
Język urzędowy: polski
Hymn: Mazurek Dąbrowskiego
Powierzchnia: 322 575 km² (68. na świecie)
Liczba ludności: 38 463 689
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Portugalia

Stolica: Lizbona
Język urzędowy: portugalski
Hymn: Portugalka (A Portuguesa)
Powierzchnia: 92 391 km² (109. na świecie)
Liczba ludności: 10 677 000
Członek UE od: 1 stycznia 1986
Czy wiesz, że...

Rumunia

Stolica: Bukareszt
Język urzędowy: rumuński
Hymn: Deşteaptă-te, Române!
Powierzchnia: 238 391 km² (78. na świecie)
Liczba ludności: 22 215 421
Członek UE od: 1 stycznia 2007
Czy wiesz, że...

Słowacja

Stolica: Bratysława
Język urzędowy: słowacki
Dewiza: Niech góry przynoszą ludziom pokój (Afferant Montes Pacem Populo)
Hymn: Nad Tatrami się błyska (Nad Tatrou sa blýska)
Powierzchnia: 49 035 km² (126. na świecie)
Liczba ludności: 5 455 000
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Słowenia

Stolica: Lublana
Język urzędowy: słoweński
Hymn: Toast (Zdravljica)
Powierzchnia: 20 273 km² (150. na świecie)
Liczba ludności: 2 039 399
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Szwecja

Stolica: Sztokholm
Język urzędowy: szwedzki
Dewiza: szw. För Sverige i tiden
Hymn: Tyś dawna, Tyś wolna (szw. Du gamla, du fria)
Powierzchnia: 449 964 km² (54. na świecie)
Liczba ludności: 9 331 523
Członek UE od: 1 stycznia 1995
Czy wiesz, że...

Węgry

Stolica: Budapeszt
Język urzędowy: węgierski
Hymn: Hymn, z burzliwych wieków narodu Węgierskiego (Ferenc Kölcsey: Hymnus, a' Magyar nép zivataros századaiból)
Powierzchnia: 93 030 km² (108. na świecie)
Liczba ludności: 9 931 000
Członek UE od: 1 maja 2004
Czy wiesz, że...

Wielka Brytania

Stolica: Londyn
Język urzędowy: angielski
Dewiza: Bóg i moje prawo (fr. Dieu et mon droit)
Hymn: Boże chroń królową (ang. God save the Queen)
Powierzchnia: 244 820 km² (77. na świecie)
Liczba ludności: 61 383 200
Członek UE od: 1 stycznia 1973
Czy wiesz, że...

Włochy

Stolica: Rzym
Język urzędowy: włoski
Hymn: Bracia Włosi (wł. Fratelli d'Italia)
Powierzchnia: 301 230 km² (70. na świecie)
Liczba ludności: 60 418 711
Członek UE od: 25 marca 1957
Czy wiesz, że...

Dane geograficzne

[edytuj]

Wody

[edytuj]

Morza

[edytuj]

Linia brzegowa państw UE wynosi ok. 150 000 km. Do wód opływających Unię Europejską zaliczamy m.in.:

Ocean Atlantycki, Ocean Indyjski, Morze Śródziemne, Morze Bałtyckie, Morze Czarne, Morze Północne, Morze Celtyckie, Morze Irlandzkie, Morze Szkockie, Morze Hebrydzkie oraz Morze Karaibskie.

Linia brzegowa

[edytuj]

Do ważniejszych półwyspów znajdujących się na obszarze UE zaliczamy: Skandynawski, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Jutlandzki, Bretoński, Chalcydycki i Peloponez.

Natomiast wśród wysp należy wymienić m.in.: Wielką Brytanię, Irlandię, Sycylię, Sardynię, Korsykę, Cypr, Kretę, Zelandię, Gotlandię, Chios, Bornholm, Maderę, Maltę, Martynikę, Gwadelupęa, Uznam, Wolin, Teneryfę, Gran Canarię, Rodos, Korfu, Zakintos, Kos, Ikarię i Elbę.

Archipelagi UE to m.in.: Wyspy Kanaryjskie, Azory, Baleary, Szetlandy, Wyspy Jońskie, Wyspy Alandzkie i Orkady.

Rzeki

[edytuj]

Dunaj, Ren, Łaba, Wisła, Dźwina, Loara, Tag, Duero, Niemen, Moza, Ebro, Odra, Pad, Rodan, Vilaine, Charente, Garonna, Adour, Mondego, Torne, Dalälven, Kemijoki, Kymi, Narwa, Parnawa, Warnow, Drawa, Morawa, Lech, Izara, Tamar, Avon, Sekwana, Touques, Orne, Clyde, Dee, Segura, Tyber, Adyga, Alfios, Göta älv, Skalda, Tyne, Tweed, Maroni, Oyapock, An tSionna.

Jeziora

[edytuj]

Wener, Saimaa, Pejpus, Wetter, Melar, Bodeńskie, Genewskie, Garda, Como.

Ukształtowanie powierzchni

[edytuj]

Góry

[edytuj]

Ważniejsze góry to m.in.:

  • Góry Skandynawskie
  • Góry Iberyjskie
  • Kordyliery Centralne
  • Sierra Morena
  • Pireneje
  • Alpy
  • Apeniny
  • Masyw Reński
  • Masyw Czeski (m.in. Sudety)
  • Karpaty
  • Stara Płanina (inaczej Rodopy)

Najwyższe szczyty

[edytuj]
  • Mont Blanc 4811 m n.p.m. (Włochy Francja)
  • Dufourspitze 4634 m n.p.m. (Włochy, Szwajcaria)
  • Matterhorn 4478 m n.p.m. (Włochy, Szwajcaria)
  • Barre des Écrins 4102 m n.p.m. (Francja)
  • Gran Paradiso 4061 m n.p.m. (Włochy)
  • Monte Viso 3841 m n.p.m. (Włochy)
  • Grossglockner 3797 m n.p.m. (Austria)
  • Mulhacén 3479 m n.p.m. (Hiszpania)
  • Pico de Aneto 3404 m n.p.m. (Hiszpania)
  • Marmolada 3342 m n.p.m. (Włochy)
  • Etna 3323 m n.p.m. (Włochy)
  • Piton des Neiges 3070,5 m n.p.m. (Francja)
  • Parseier Spitze 3036 m n.p.m. (Austria)
  • Zugspitze 2963 m n.p.m. (Austria, Niemcy)
  • Musała 2925 m n.p.m. (Bułgaria)
  • Olimp 2917 m n.p.m. (Grecja)
  • Corno Grande 2912 m n.p.m. (Włochy)
  • Triglav 2863 m n.p.m. (Słowenia)
  • Gerlach 2655 m n.p.m. (Słowacja)
  • Picos de Europa 2648 m n.p.m. (Hiszpania)
  • Piton de la Fournaise 2631 m n.p.m. (Francja)
  • Moldoveanu 2544 m n.p.m. (Rumunia)
  • Rysy 2503 m n.p.m. (Polska)
  • Botew 2376 m n.p.m. (Bułgaria)
  • Pietrosul 2303 m n.p.m. (Rumunia)

Niziny

[edytuj]

Większe niziny to m.in.: Padańska, Polska, Niemiecka, Angielska, Rumuńska, Wielka Nizina Węgierska, Czarnomorska, Naddunajska.

Depresje

[edytuj]

Zuidplaspolder (Holandia), The Fens (Wielka Brytania), Neuendorf (Niemcy), delta Rodanu (Francja), Żuławy Wiślane (Polska).

Wyżyny

[edytuj]

Bawarska, Czesko-Morawska, Małopolska, Lubelska, Transylwańska, Gujańska.

Krainy geograficzne

[edytuj]

Środowisko przyrodnicze

[edytuj]

Rośliny

[edytuj]

Zwierzęta

[edytuj]

Kultura

[edytuj]

Karty pracy

[edytuj]
  • symbole UE
  • stroje narodowe
  • charakterystyczne budowle
  • święta i zwyczaje
  • potrawy

ćwiczenia:

3-latki

  • kolorowanki
  • kształty

4-latki

  • kolorowanki
  • różnice
  • kształty
  • szukanie celu

5-latki

  • kolorowanki
  • szlaczki
  • liczby
  • litery
  • rymy