Wikipedysta:Ala z/brudnopis
Książka
[edytuj]Unia Europejska (UE) to związek 27 demokratycznych państw europejskich powstały 1 listopada 1993 r. Jest on efektem wieloletniej integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Od 1 grudnia 2009 r. jest to organizacja międzynarodowa.
Stolica: Bruksela
Dewiza: Jedność w różnorodności (In varietate concordia)
Hymn: Oda do radości
- słowa: Fryderyk Schiller,
- muzyka: Ludwig van Beethoven
- polski przekład: Konstanty Ildefons Gałczyński, inne tłumaczenie Andrzej Lam
Język: najwięcej osób używa na co dzień języka niemieckiego, natomiast językiem, który jest znany największej liczbie obywateli jest angielski. Językami roboczymi UE są: angielski, francuski i niemiecki.
Powierzchnia: 4 324 782 km²
Kraje UE rozmieszczone są na pięciu kontynentach:
- Europa
- Azja (Cypr)
- Afryka (m.in. Reunion, Ceuta)
- Ameryka Południowa (Gujana Francuska)
- Ameryka Północna (m.in. Martynika)
Największy obszar zajmuje Francja, najmniejszy Malta.
Geograficzny środek UE zlokalizowany jest na szczycie wzgórza w pobliżu Frankfurtu nad Menem (Niemcy).
Liczba ludności: 499,7 mln (3. pozycja na świecie po Chinach i Indiach, a przed Stanami Zjednoczonymi).
Waluta: euro
Religia: dominującą religią jest chrześcijaństwo
Klimat: większość terytorium znajduje się pod wpływem klimatu morskiego, kontynentalnego i śródziemnomorskiego
Austria
- Stolica: Wiedeń
- Język urzędowy: niemiecki
- Hymn: Kraju gór, kraju rzek (niem. Land der Berge, Land am Strome)
- Powierzchnia: 83 871 km² (112. na świecie)
- Liczba ludności: 8 363 040
- Członek UE od: 1 stycznia 1995
- Czy wiesz, że...
Belgia
- Stolica: Bruksela
- Język urzędowy: francuski, niderlandzki, niemiecki
- Dewiza: W jedności siła (fr. L'union fait la force, fl. Eendracht maakt macht, niem. Einigkeit macht stark)
- Hymn: Brabançonne
- Powierzchnia: 30 528 km² (136. na świecie)
- Liczba ludności: 10 584 534
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Bułgaria
- Stolica: Sofia
- Język urzędowy: bułgarski
- Dewiza: Jedność jest siłą (buł. Съединението прави силата)
- Hymn: Miła Rodino
- Powierzchnia: 110 910 km² (102. na świecie)
- Liczba ludności: 7 563 710
- Członek UE od: 1 stycznia 2007
- Czy wiesz, że...
Cypr
- Stolica: Nikozja
- Język urzędowy: grecki, turecki
- Hymn: Imnos pros tin Eleftherian
- Powierzchnia: 9 250 km² (167. na świecie)
- Liczba ludności: 794 600
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Czechy
- Stolica: Praga
- Język urzędowy: czeski
- Dewiza: Prawda zwycięży (Pravda vítězí)
- Hymn: Gdzie dom jest mój (Kde domov můj)
- Powierzchnia: 78 866 km² (114. na świecie)
- Liczba ludności: 10 506 813
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Dania
- Stolica: Kopenhaga
- Język urzędowy: duński
- Dewiza: Boża pomoc, miłość Narodu, siła Danii (duń. Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke)
- Hymn: Król Kristian, Jest taki piękny kraj (duń. Kong Kristian, Der er et yndigt land)
- Powierzchnia: 43 098,31 km² (13. na świecie)
- Liczba ludności: 5 540 241
- Członek UE od: 1 stycznia 1973
- Czy wiesz, że...
Estonia
- Stolica: Tallinn
- Język urzędowy: estoński
- Hymn: Mu Isamaa
- Powierzchnia: 45 226 km² (129. na świecie)
- Liczba ludności: 1 340 127
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Finlandia
- Stolica: Helsinki
- Język urzędowy: fiński, szwedzki
- Hymn: Maamme
- Powierzchnia: 338 145 km² (63. na świecie)
- Liczba ludności: 5 313 026
- Członek UE od: 1 stycznia 1995
- Czy wiesz, że...
Francja
- Stolica: Paryż
- Język urzędowy: francuski
- Dewiza: Wolność, Równość, Braterstwo (fr. Liberté, Egalité, Fraternité)
- Hymn: Marsylianka (fr. La Marseillaise)
- Powierzchnia: 675 417 km² (40. na świecie)
- Liczba ludności: 64 667 000
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Grecja
- Stolica: Ateny
- Język urzędowy: grecki
- Dewiza: Wolność albo śmierć (gr. Ελευθερία ή θάνατος)
- Hymn: Hymn do wolności (Imnos pros tin Eleftherian)
- Powierzchnia: 131 957 km² (94. na świecie)
- Liczba ludności: 11 216 708
- Członek UE od: 1 stycznia 1981
- Czy wiesz, że...
Hiszpania
- Stolica: Madryt
- Język urzędowy: hiszpański
- Dewiza: Wciąż dalej (łac. Plus Ultra)
- Hymn: Marsz Królewski (Marcha Real)
- Powierzchnia: 504 645 km² (50. na świecie)
- Liczba ludności: 46 661 950
- Członek UE od: 1 stycznia 1986
- Czy wiesz, że...
Holandia
- Stolica: Amsterdam (stolica konstytucyjna) Haga (stolica administracyjna)
- Język urzędowy: niderlandzki, fryzyjski (jako drugi język we Fryzji)
- Dewiza: Będę bronić (franc. Je Maintiendrai)
- Hymn: Wilhelm z Nassau (Wilhelmus van Nassouwe)
- Powierzchnia: 41 526 km² (132. na świecie)
- Liczba ludności: 16 509 303
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Irlandia
- Stolica: Dublin
- Język urzędowy: irlandzki, angielski
- Hymn: Pieśń żołnierza (Amhrán na bhFiann)
- Powierzchnia: 70 273 km² (122. na świecie)
- Liczba ludności: 4 422 100
- Członek UE od: 1 stycznia 1973
- Czy wiesz, że...
Litwa
- Stolica: Wilno
- Język urzędowy: litewski
- Dewiza: Jedność niech kwitnie (lit. Vienybė težydi)
- Hymn: Pieśń narodowa (lit. Tautiška Giesmė)
- Powierzchnia: 65 200 km² (120. na świecie)
- Liczba ludności: 3 254 600
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Luksemburg
- Stolica: Luksemburg
- Język urzędowy: luksemburski, niemiecki, francuski
- Dewiza: Chcemy pozostać tym, czym jesteśmy (luks. Mir wëlle bleiwe wat mir sin)
- Hymn: Ons Hémécht
- Powierzchnia: 2 586 km² (166. na świecie)
- Liczba ludności: 474 413
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Łotwa
- Stolica: Ryga
- Język urzędowy:
- Dewiza: Dla Ojczyzny i Wolności (łot. Tēvzemei un Brīvībai)
- Hymn: Boże, błogosław Łotwę (łot. Dievs, Sveti Latviju)
- Powierzchnia: 64 589 km² (122. na świecie)
- Liczba ludności: 2 231 503
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Malta
- Stolica: Valletta
- Język urzędowy: maltański, angielski
- Hymn: L-Innu Malti
- Powierzchnia: 316 km² (173. na świecie)
- Liczba ludności: 403 532
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Niemcy
- Stolica: Berlin
- Język urzędowy: niemiecki
- Dewiza: Jedność i prawo i wolność (niem. Einigkeit und Recht und Freiheit)
- Hymn: Das Lied der Deutschen
- Powierzchnia: 357 114,22 km² (63. na świecie)
- Liczba ludności: 81 743 000
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Polska
- Stolica: Warszawa
- Język urzędowy: polski
- Hymn: Mazurek Dąbrowskiego
- Powierzchnia: 322 575 km² (68. na świecie)
- Liczba ludności: 38 463 689
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Portugalia
- Stolica: Lizbona
- Język urzędowy: portugalski
- Hymn: Portugalka (A Portuguesa)
- Powierzchnia: 92 391 km² (109. na świecie)
- Liczba ludności: 10 677 000
- Członek UE od: 1 stycznia 1986
- Czy wiesz, że...
Rumunia
- Stolica: Bukareszt
- Język urzędowy: rumuński
- Hymn: Deşteaptă-te, Române!
- Powierzchnia: 238 391 km² (78. na świecie)
- Liczba ludności: 22 215 421
- Członek UE od: 1 stycznia 2007
- Czy wiesz, że...
Słowacja
- Stolica: Bratysława
- Język urzędowy: słowacki
- Dewiza: Niech góry przynoszą ludziom pokój (Afferant Montes Pacem Populo)
- Hymn: Nad Tatrami się błyska (Nad Tatrou sa blýska)
- Powierzchnia: 49 035 km² (126. na świecie)
- Liczba ludności: 5 455 000
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Słowenia
- Stolica: Lublana
- Język urzędowy: słoweński
- Hymn: Toast (Zdravljica)
- Powierzchnia: 20 273 km² (150. na świecie)
- Liczba ludności: 2 039 399
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Szwecja
- Stolica: Sztokholm
- Język urzędowy: szwedzki
- Dewiza: szw. För Sverige i tiden
- Hymn: Tyś dawna, Tyś wolna (szw. Du gamla, du fria)
- Powierzchnia: 449 964 km² (54. na świecie)
- Liczba ludności: 9 331 523
- Członek UE od: 1 stycznia 1995
- Czy wiesz, że...
Węgry
- Stolica: Budapeszt
- Język urzędowy: węgierski
- Hymn: Hymn, z burzliwych wieków narodu Węgierskiego (Ferenc Kölcsey: Hymnus, a' Magyar nép zivataros századaiból)
- Powierzchnia: 93 030 km² (108. na świecie)
- Liczba ludności: 9 931 000
- Członek UE od: 1 maja 2004
- Czy wiesz, że...
Wielka Brytania
- Stolica: Londyn
- Język urzędowy: angielski
- Dewiza: Bóg i moje prawo (fr. Dieu et mon droit)
- Hymn: Boże chroń królową (ang. God save the Queen)
- Powierzchnia: 244 820 km² (77. na świecie)
- Liczba ludności: 61 383 200
- Członek UE od: 1 stycznia 1973
- Czy wiesz, że...
Włochy
- Stolica: Rzym
- Język urzędowy: włoski
- Hymn: Bracia Włosi (wł. Fratelli d'Italia)
- Powierzchnia: 301 230 km² (70. na świecie)
- Liczba ludności: 60 418 711
- Członek UE od: 25 marca 1957
- Czy wiesz, że...
Dane geograficzne
[edytuj]Wody
[edytuj]Morza
[edytuj]Linia brzegowa państw UE wynosi ok. 150 000 km. Do wód opływających Unię Europejską zaliczamy m.in.:
- Ocean Atlantycki, Ocean Indyjski, Morze Śródziemne, Morze Bałtyckie, Morze Czarne, Morze Północne, Morze Celtyckie, Morze Irlandzkie, Morze Szkockie, Morze Hebrydzkie oraz Morze Karaibskie.
Linia brzegowa
[edytuj]Do ważniejszych półwyspów znajdujących się na obszarze UE zaliczamy: Skandynawski, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Jutlandzki, Bretoński, Chalcydycki i Peloponez.
Natomiast wśród wysp należy wymienić m.in.: Wielką Brytanię, Irlandię, Sycylię, Sardynię, Korsykę, Cypr, Kretę, Zelandię, Gotlandię, Chios, Bornholm, Maderę, Maltę, Martynikę, Gwadelupęa, Uznam, Wolin, Teneryfę, Gran Canarię, Rodos, Korfu, Zakintos, Kos, Ikarię i Elbę.
Archipelagi UE to m.in.: Wyspy Kanaryjskie, Azory, Baleary, Szetlandy, Wyspy Jońskie, Wyspy Alandzkie i Orkady.
Rzeki
[edytuj]Dunaj, Ren, Łaba, Wisła, Dźwina, Loara, Tag, Duero, Niemen, Moza, Ebro, Odra, Pad, Rodan, Vilaine, Charente, Garonna, Adour, Mondego, Torne, Dalälven, Kemijoki, Kymi, Narwa, Parnawa, Warnow, Drawa, Morawa, Lech, Izara, Tamar, Avon, Sekwana, Touques, Orne, Clyde, Dee, Segura, Tyber, Adyga, Alfios, Göta älv, Skalda, Tyne, Tweed, Maroni, Oyapock, An tSionna.
Jeziora
[edytuj]Wener, Saimaa, Pejpus, Wetter, Melar, Bodeńskie, Genewskie, Garda, Como.
Ukształtowanie powierzchni
[edytuj]Góry
[edytuj]Ważniejsze góry to m.in.:
- Góry Skandynawskie
- Góry Iberyjskie
- Kordyliery Centralne
- Sierra Morena
- Pireneje
- Alpy
- Apeniny
- Masyw Reński
- Masyw Czeski (m.in. Sudety)
- Karpaty
- Stara Płanina (inaczej Rodopy)
Najwyższe szczyty
[edytuj]- Mont Blanc 4811 m n.p.m. (Włochy Francja)
- Dufourspitze 4634 m n.p.m. (Włochy, Szwajcaria)
- Matterhorn 4478 m n.p.m. (Włochy, Szwajcaria)
- Barre des Écrins 4102 m n.p.m. (Francja)
- Gran Paradiso 4061 m n.p.m. (Włochy)
- Monte Viso 3841 m n.p.m. (Włochy)
- Grossglockner 3797 m n.p.m. (Austria)
- Mulhacén 3479 m n.p.m. (Hiszpania)
- Pico de Aneto 3404 m n.p.m. (Hiszpania)
- Marmolada 3342 m n.p.m. (Włochy)
- Etna 3323 m n.p.m. (Włochy)
- Piton des Neiges 3070,5 m n.p.m. (Francja)
- Parseier Spitze 3036 m n.p.m. (Austria)
- Zugspitze 2963 m n.p.m. (Austria, Niemcy)
- Musała 2925 m n.p.m. (Bułgaria)
- Olimp 2917 m n.p.m. (Grecja)
- Corno Grande 2912 m n.p.m. (Włochy)
- Triglav 2863 m n.p.m. (Słowenia)
- Gerlach 2655 m n.p.m. (Słowacja)
- Picos de Europa 2648 m n.p.m. (Hiszpania)
- Piton de la Fournaise 2631 m n.p.m. (Francja)
- Moldoveanu 2544 m n.p.m. (Rumunia)
- Rysy 2503 m n.p.m. (Polska)
- Botew 2376 m n.p.m. (Bułgaria)
- Pietrosul 2303 m n.p.m. (Rumunia)
Niziny
[edytuj]Większe niziny to m.in.: Padańska, Polska, Niemiecka, Angielska, Rumuńska, Wielka Nizina Węgierska, Czarnomorska, Naddunajska.
Depresje
[edytuj]Zuidplaspolder (Holandia), The Fens (Wielka Brytania), Neuendorf (Niemcy), delta Rodanu (Francja), Żuławy Wiślane (Polska).
Wyżyny
[edytuj]Bawarska, Czesko-Morawska, Małopolska, Lubelska, Transylwańska, Gujańska.
Krainy geograficzne
[edytuj]Środowisko przyrodnicze
[edytuj]Rośliny
[edytuj]Zwierzęta
[edytuj]Kultura
[edytuj]Karty pracy
[edytuj]- symbole UE
- stroje narodowe
- charakterystyczne budowle
- święta i zwyczaje
- potrawy
ćwiczenia:
3-latki
- kolorowanki
- kształty
4-latki
- kolorowanki
- różnice
- kształty
- szukanie celu
5-latki
- kolorowanki
- szlaczki
- liczby
- litery
- rymy