Zbiór zadań maturalnych/Biologia/Zadania/9

Zadanie 9
Na poniższym schemacie przedstawiono 3 przykładowe kształty kladogramów. Zilustrowane nimi zjawisko nosi nazwę politomii. W ścisłym znaczeniu o politomii mówimy w przypadku węzła na kladogramie, z którego wychodzą co najmniej trzy linie ewolucyjne, stanowiące grupy siostrzane. Węzeł z którego wychodzą jedynie dwaj bezpośredni potomkowie, jest określany jako dychotomia, czyli politomia rozwikłana. Kiedy kladystyk nie jest w stanie ustalić kolejności wydzielania się poszczególnych gatunków ilustruje to w postaci węzła z wieloma odnogami. Wraz z kolejnymi badaniami z politomii wydzielane są kolejne dychotomie, aż do całkowitego rozwikłania.

Zadanie 9.1 (0-1)
Na podstawie powyższego opisu i ilustracji przyporządkuj rodzaje politomii do liter symbolizujących poszczególne schematy.
drzewo gwiezdne, politomia w pełni rozwikłana, politomia częściowo rozwikłana

A.	..........................
B.	..........................
C.	..........................

Klucz odpowiedzi
Odniesienie do podstawy programowej	Wymagania ogólne Cele kształcenia	Wymagania szczegółowe Treści nauczania
	Podstawa programowa z 2017 roku. Liceum Ogólnokształcące / Technikum Biologia Poziom rozszerzony III. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych. Uczeń: 5. objaśnia i komentuje informacje, posługując się terminologią biologiczną;	Podstawa programowa z 2017 roku. Liceum Ogólnokształcące / Technikum Biologia Poziom rozszerzony V. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń: 1. wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym organizmów;
Zasady oceniania	1 p. – za prawidłowe przyporządkowanie rodzajów politomii do schematów 0 p. – za nieprawidłowe przyporządkowanie przynajmniej jednego rodzaju politomii do schematu, lub za brak odpowiedzi dla przynajmniej jednego schematu
Przykładowe rozwiązania	A. politomia w pełni rozwikłana B. politomia częściowo rozwikłana C. drzewo gwiezdne
Uwagi

Zadanie 9.2 (0-1)
Podaj przykładową metodę, która umożliwia rozwikłanie politomii, gdy niemożliwe jest to w oparciu o fenotypy badanych gatunków.

Klucz odpowiedzi
Odniesienie do podstawy programowej	Wymagania ogólne Cele kształcenia	Wymagania szczegółowe Treści nauczania
	Podstawa programowa z 2017 roku. Liceum Ogólnokształcące / Technikum Biologia Poziom rozszerzony II. Rozwijanie myślenia naukowego; doskonalenie umiejętności planowania i przeprowadzania obserwacji i doświadczeń oraz wnioskowania w oparciu o wyniki badań. Uczeń: 1. określa problem badawczy, formułuje hipotezy, planuje i przeprowadza oraz dokumentuje obserwacje i proste doświadczenia biologiczne;	Podstawa programowa z 2017 roku. Liceum Ogólnokształcące / Technikum Biologia Poziom rozszerzony V. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń: 1. wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym organizmów;
Zasady oceniania	1 p. – za podanie poprawnego merytorycznie przykładu metody rozwikłania politomii 0 p. – za podanie niepoprawnego merytorycznie przykładu metody rozwikłania politomii, lub za brak odpowiedzi
Przykładowe rozwiązania	W wyżej opisanym przypadku można przeprowadzić analizę bioinformatyczną genomów badanych gatunków i ich globalne przyporządkowanie (ang. global alignment), na przykład z użyciem algorytmu BLAST N.
Uwagi