Gramatyka języka słowackiego/Fonetyka

Fonetyka

Zjawiska charakterystyczne dla języka słowackiego:

• Akcent inicjalny, padający na pierwszą sylabę wyrazu.
• Obecność iloczasu, tj. występowanie par samogłosek wymawianych długo i krótko.
• Spółgłoski zgłoskotwórcze l i r mogące w pewnych okolicznościach tworzyć sylaby. Również podlegają zjawisku iloczasu.
• Brak samogłosek nosowych.
• Występowanie h gardłowego, które zanikło już w języku polskim.
• Prawo rytmiczne, w myśl którego w jednym wyrazie dwie następujące po sobie sylaby nie mogą zawierać głosek długich. Gdyby zaszła taka sytuacja, następuje skrócenie drugiej sylaby: krásný → krásny. Występują jednak wyjątki (nie podlegają prawu rytmicznemu), np.: prútie, prútia, prútím, skálie, skália, skálím, básní, piesní, páví, pávieho, páviemu, pávích, pávím, líščí, líščieho, býčí, býčieho, zvážnieť, zmúdrieť, pálievať, chránievať, vábievať, vtáčí, lístí, tŕní, námietka, zásielka, uzávierka, súčiastka, sídiel, pásiem, písiem, čísiel, tretíkrát, niečích, viacnásobný, viackrát, tisíckrát, viacmiestny.
• Silny podział na dialekty, niekiedy różniące się od siebie dość znacznie.
• Przejście y oraz ý w i oraz í.

Samogłoski

Język słowacki posiada 13 samogłosek, z czego 12 tworzy pary iloczasowe:

Krótkie: a, e, i, y, o, u, ä

Długie: á, é, í, ý, ó, ú

Za pomocą ä oznacza się dźwięk pośredni między e i a. Y i ý czyta się jak i oraz í. Pozostałe samogłoski czyta się dokładnie tak samo, jak w języku polskim.

Dwugłoski

W języku słowackim występują 4 dwugłoski , tzw. dyftongi:

ia, ie, iu, ô (uo)

Ich wartość iloczasowa jest równa wartości samogłosek długich. Ponadto występują jedynie w rodzimych wyrazach, natomiast w tych obcego pochodzenia rozbijane są na dwie sylaby: dieťa (ďie - ťa) i diéta (di-é-ta). Ô (uo) czyta się podobnie jak czeskie ů.

Spółgłoski zgłoskotwórcze

Spółgłoski l i r mogą w niektórych sytuacjach zachowywać się jak samogłoski, tj. tworzyć sylaby. W takim użyciu zyskują one dodatkowo swe formy długie: ŕ, ĺ. Ta właściwość umożliwia tworzenie wyrazów, a nawet całych zdań nie posiadających ani jednej samogłoski, np.: krv, vlk, strč, krk, vrch, prst, tĺcť, kŕč.

Spółgłoski

Poniżej znajduje się lista wszystkich słowackich spółgłosek podzielona według miejsca artykulacji.

Dwuwargowe: p, b, m

Wargowo-zębowe: f, v

Przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n, s, z, c, dz

Przedniojęzykowo-podniebienne: š, ž, č, dž, r, ŕ, l, ĺ

Środkowojęzykowe: ť, ď, ň, ľ, j

Tylnojęzykowe: k, g, ch, h

Krtaniowe: h

h - w większości przypadków wypowiada się je jako h krtaniowe, a nie tylnojęzykowe.

W języku słowackim występuje 11 spółgłosek miękkich: j, č, dž, š, ž, c, dz, ň, ď, ť, ľ. Trzy ostanie nie pojawiają się w języku polskim, stąd ich opanowanie może zająć trochę czasu.