Gry karciane/Chapanka

Chapanka to staropolska gra wymagająca szybkiej orientacji. Zasady bardzo podobne do Menażerii. Łukasz Gołębiowski w swojej książce "Gry i zabawy" z 1831 roku informuje o tradycyjnym - renesansowym jeszcze - nazewnictwie kart oraz sposobie gry: grano w nią we 4 osoby talią (staropolską) z 36 kart (po 9 kart w kolorze) - kto miał trzy lewy, nie przegrywał, kto więcej, o tyle wygrywał. Najstarsze karty w Chapance były odpowiednio nazywane: ósemka winna nazywała się "dolą", ósemka czy szóstka dzwonkowa gółką, po nich szóstka winna "pancerolą", wyżnik żołędny "panfilem", niżnik czerwienny "kinalem", dziewiątka dzwonkowa "mogączką" i dziewiątka czerwienna "ryndzią".

Ignacy Krasicki wspomniał o chapance w bajce "Matedory" - co znaczyło inaczej karty:

    Póki trwała chapanka między kartowniki,
    Bił kinal z pancerolą króle i wyżniki.
    Skończyła się chapanka, zaczęto grę inną —
    Aż owa pancerola szóstką tylko winną.
    Tym smutniejszy był koniec, im milsze początki:
    Biła króle, biły ją potem i dziewiątki.

Poniżej prezentujemy nowoczesne zasady tej gry.

Gracze

Dla 2 lub więcej graczy.

Talia

Standardowa (52 karty) dla 2-4 osób. Dwie talie jeśli więcej.

Zasady

Celem gry jest wzięcie wszystkich kart.

Tasujący rozdaje karty po jednej zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Gracze, nie patrząc w karty, zbierają karty w stosy zakryte. Rozdający rozpoczyna grę wykładając pierwszą kartę obok swojego stosu - rozpoczynając swój stos odkryty. Kolejni gracze robią podobnie wykładając kolejno po jednej karcie w kolejce. Gracz który, w dowolnym momencie gry, zauważy dwie podobne do siebie karty pod względem starszeństwa - krzyczy "Chap!". Gracz który pierwszy krzyknie "chap" zabiera wszystkie stosy odkryte posiadające identyczne karty (co najmniej dwa) i wkłada je pod własny stos. Grę kontynuuje osoba siedząca po lewej od zbierającego lewo. Jeśli komuś skończył się stos kart zakrytych - odwraca swój stos kart odkrytych i gra dalej, aż do wyczerpania kart.

Pula

Jeśli 2 osoby razem krzykną "chap!", wtenczas oba stosy wędrują na środek stołu jako pula. Gdy któryś z graczy odkryje kartę identyczną jak wierzch puli - krzyczy "chap pula!", zdobywając wszystkie karty z puli.

Kary

Kary zależne są od ustaleń początkowych przyjętych między graczami. Kary następują za krzyknięcie "chap!" w nieodpowiednim momencie i mogą być w postaci:

1. oddania po jednej karcie każdemu reszty graczy
2. stos kart odkrytych gracza staje się pulą

Grę wygrywa ostatni gracz pozostały z kartami.

Zasady specjalne: Chapanka wyścig

Chapanka wyścig polega na pomijaniu systemu kolejki - wszyscy gracze równocześnie odkrywają po jednej karcie.

Zasady specjalne: Chapanka staropolska - na punkty

Gra dla 4 osób z talią 52 kart. Gracze ustalają ilość rozgrywanych punktowanych partii. Punktację ustala się na początku gry. Proponowana puktacja:

Gracze którzy zbiorą 3 lewa i mniej - przegrywają - dostają punkty ujemne:

• brak lew = -5 pkt.
• 1 lewa = - 3 pkt.
• 2 lewa = - 2 pkt.
• 3 lewa = - 1 pkt.

Gracz którzy zbierze 4 lewa - nie przegrywa - ma zero punktów.

Gracze zbierający więcej niż 4 lewa - o tyle wygrywają (z możliwym bonusem za zebranie wszystkich lew):

• 5 lew = + 1
• 6 lew = + 2
• 7 lew = + 3
• 8 lew = + 4
• 9 lew = + 5
• 10 lew = + 10
• 11 lew = + 11
• 12 lew = + 12
• 13 lew = + 13