Historia dla gimnazjum/Atak Hitlera na Rosję. Kontrofensywa Aliantów

Atak Niemców na Związek Radziecki

W związku z wojną na Bałkanach i pomocy udzielonej Włochom Hitler w 1940 roku musiał przesunąć planowaną inwazję na Rosję. Jej plan nosił kryptonim Barbarossa. Wojna niemiecko-radziecka rozpoczęła się 22 czerwca 1941 roku, kiedy liczące około 5 mln żołnierzy wojska Hitlera, wspierane przez oddziały fińskie, węgierskie, rumuńskie i włoskie wkroczyły na tereny ZSRR. Rosjanie nie zdołali powstrzymać błyskawicznego uderzenia i zaczęli wycofywać się wgłąb kraju, ponosząc kolejne klęski. W listopadzie 1941 roku, a więc kilka miesięcy po ataku wojska III Rzeszy otoczył Leningrad (dzisiejszy Sankt Petersburg) i podeszły pod Moskwę. Sytuacja Związku Radzieckiego stała się bardzo ciężka, zakłady zajmujące się produkcją na potrzeby armii ewakuowano na wschód, w Moskwie natomiast około 360 tysięcy mieszkańców zajmowało się wznoszeniem zapór przeciwczołgowych. Dzięki pomocy jednostek, ściągniętych z Dalekiego Wschodu Rosjanom udało się odeprzeć wroga, który został odrzucony 200 km od Moskwy. Wiosną 1942 roku Niemcy zaatakowali południową część ZSRR, próbując opanować złoża ropy naftowej, położone na Kaukazie. W bitwie pod Stalingradem (wrzesień 1942 - luty 1943) wojska radzieckie zdołały doszczętnie zniszczyć dwie armie niemieckie, liczące łącznie około 300 tysięcy żołnierzy. Do niewoli dostało się 23 generałów, w tym feldmarszałek Friedrich von Paulus. Latem 1943 roku Hitler podjął trzecią ofensywę, uderzając na tzw. Łuku Kurskim. Armia, licząca pół miliona ludzi, 2700 czołgów,10 tysięcy dział w ciągu 18 dni została kompletnie zniszczona, a Niemcy utracili inicjatywę na froncie.

Początek Wielkiej Koalicji

Atak państw osi na ZSRR i USA całkowicie zmienił sytuację na arenie międzynarodowej oraz układ sił. W Stanach Zjednoczonych w 1941 roku uchwalona została ustawa, które zezwalała prezydentowi na pomoc, w postaci dostaw broni, sprzętu i żywności wszystkim państwom, walczącym z państwami osi. W ramach tego wielką pomoc otrzymała Wielka Brytania. Tego samego roku Wielka Brytania zawarła układ ze Związkiem Radzieckim, który wkrótce otrzymał także pomoc materialną od Amerykanów. 14 sierpnia 1941 roku podpisana została przez premiera brytyjskiego Churchilla i prezydenta USA Roosvelta tzw. Karta Atlantycka, w której obie strony traktatu formowały wspólnie przyjęte zasady w sprawie przyszłości świata. Związek Radziecki Kartę przyjął w 1942 roku, jednak z zastrzeżeniem, aby pozostałe państwa alianckie uznały jego grancie z 1941 roku, czyli sprzed inwazji niemieckiej.

Zajęcie Włoch przez Aliantów

W 1943 roku inicjatywa wojenna na wszystkich frontach była już w rękach Aliantów. Wojska brytyjsko-amerykańskie w sile około 160 tysięcy ludzi dokonały udanego desantu z Afryki na Sycylię. We Włoszech tymczasem Benito Mussolini został obalony i uwięziony przez Włochów. Nowa władza podpisała z Aliantami rozejm. Wojska niemieckie zdołały tymczasem odbić pojmanego dyktatora, który ustanowił w północnych i środkowych Włoszech Włoską Republikę Socjalną - marionetkowe państwo III Rzeszy. Alianci tymczasem parli na północ, tocząc ciężkie walki z Niemcami pod Neapolem, a później na tzw. Linii Gustawa, które przeciągnęły się aż do 1944 roku. Najcięższe boja trwały pod Monte Cassino, miejscem o strategicznym znaczeniu, (broniło drogi wiodącej do Rzymu), gdzie odwagą i bohaterstwem odznaczyli się biorący udział w walkach Polacy. Przełamanie oporu niemieckiego umożliwiło dopiero zajęcie klasztoru na Monte Cassino. Po rozbiciu wojsk przeciwnika Alianci mogli zająć Rzym. Ostatecznie cały Półwysep Apeniński zajęty został dopiero w maju 1945 roku. Benito Mussolini został schwytany przez włoskich partyzantów i zabity.

Drugi front w Europie Zachodniej

Tymczasem na wschodzie wojska radzieckie w 1944 roku wypierając Niemców zdołały odblokować oblegany przez około 900 dni Leningrad, wyzwolić naddnieprzańską Ukrainę, następnie ruszyły na wschód, zajmując Litwę, Białoruś i docierając aż do linii Wisły. Alianci zachodni, bojąc się podporządkowania większości Europy ZSRR postanowili od zachodu zaatakować Niemcy. 6 czerwca 1944 roku rozpoczęła się operacja Overvold, otwierająca drugi front. Doszło do desantu na plażach Normandii, w którym uczestniczyło 10 tysięcy samolotów, ponad 5 tysięcy okrętów desantowych i transportowych oraz 1200 wojennych. Desant całkowicie zaskoczył Hitlera, który liczył, że Alianci wylądują w innej części Francji. Niemcy próbowali odeprzeć przeciwników podczas kontrofensywy pod Falaise [czyt.: falez], jednak ich atak został odparty. Ostatecznie udało się zająć Paryż i wyzwolić Francję spod okupacji. Dodatkowo w walkach zostało zabitych, rannych lub dostało się do niewoli ponad 400 tysięcy żołnierzy Hitlera, podczas gdy po stronie alianckiej wyeliminowanych zostało około 244 tysięcy ludzi.
Hitler próbował przejąć kontrolę nad sytuacją podejmując w grudniu 1944 roku kontrofensywę w Ardenach. Atak jednak nie powiódł się. Wkrótce Alianci wkroczyli do Niemiec i w marcu 1945 roku sforsowali Ren.

Sytuacja na froncie wschodnim. Ostateczna klęska Niemiec

W pierwszej połowie 1944 roku Armia Czerwona zdołała trwale zająć przyczółki nad Wisłą. Wkrótce Rosjanie opanowali Rumunię, Czechosłowację, Węgry i Austrię, przekroczyli ponadto Wisłę i zaczęli przeć na zachód. 16 kwietnia 1945 roku rozpoczęła się operacja berlińska, 2 maja natomiast po przekroczeniu Odry Sowieci wkroczyli wraz z Aliantami zachodnimi do Berlina. Hitler od dwóch dni już nie żył: ostatnie dni swojego życia spędził wraz z najwierniejszymi towarzyszami w podziemnym bunkrze w stolicy, gdzie 30 kwietnia popełnił samobójstwo. opanowany został Berlin. Dwa dni wcześniej Adolf Hitler popełnił samobójstwo. 8 maja 1945 roku w Berlinie został podpisano oficjalny akt kapitulacji Niemiec. Datę tą uznaje się za koniec II wojny światowej w Europie.

Kontrofensywa Aliantów na Dalekim Wschodzie

Amerykanom ekspansję Japonii udało się powstrzymać dopiero w 1942 roku. Armia japońska zaczęła ponosić wielkie straty (szczególnie na Morzu Koralowym i w rejonie atolu Midway [czyt.: midłej]). W 1944 roku pod kontrolą Stanów Zjednoczonych były już Filipiny, Australia, sprzymierzona z nimi, opanowała natomiast Nową Gwineę. W bitwie morskiej o Leyte zarówno flota morska, jak i powietrzna Japonii poniosły straszliwą klęskę. Zastosowali podczas niej po raz pierwszy jednosilnikowe samoloty, kierowane przez lotników, zwanych kamikadze, którzy niszczyli okręty amerykańskie, rozbijając się o nie. W wyniku samobójczych ataków zginęło ponad 5 tysięcy kamikadze. Mimo kolejnej przegranej Japonii w walkach o wyspę Okinawę rząd japoński nie chciał złożyć broni. 2 sierpnia 1945 roku cesarstwo zaatakowało ZSRR, zajmując należący do niej Sachalin, atakując Mandżurię i wkraczając do Korei. Aby zakończyć wojnę USA 6 sierpnia zrzuciło na miasto, port i bazę wojskową w Hiroszimie a trzy dni później na miasto Nagasaki bombę atomową. W skutek ataku śmierć poniosło około 150 tysięcy ludzi.

Nowe technologie wojskowe

Przez cały okres II wojny światowej zarówno Alianci, jak i państwa osi poszukiwały coraz skuteczniejszych broni i technik, które umożliwiłyby im zdobycie przewagi nad przeciwnikiem. Brytyjczykom udało się wynaleźć rada, służący do namierzania wrogich statków i samolotów oraz kierowania ogniem artylerii okrętowej, w 1941 roku w Związku Radzieckim zaczęto używać do walki "katiuszy" - pierwszych w historii wyrzutni rakiet o dużej sile rażenia. Niemcy natomiast skonstruowali pierwszy w dziejach udano rakietowy pocisk balistyczny, zwany V2, który w 1944 roku został użyty do zbombardowania Londynu i zniszczenia kilkudziesięciu tysięcy budynków. W Ameryce natomiast w 1940 roku powstał samolot odrzutowy, trzy lata później rozpoczęła się zaś masowa produkcja helikopterów na potrzeby wojska. USA również po raz pierwszy użyło bomby atomowej, zwanej bombą jądrową.

Bomba atomowa (jądrowa)

Pierwszą reakcję jądrową, która umożliwia eksplozję bomby atomowej, w warunkach laboratoryjnych przeprowadzili Amerykanie w 1942 roku, wzorując się na pracach duńskiego fizyka Nielsa Bohra. Rząd USA zainteresował się ideą bomby jądrowej i wkrótce rozpoczęła się realizacja projetku Manhattan. W pracach nad bombą atomową niemały wkład mieli naukowcy żydowscy, zbiegli z Niemiec. Pierwszą udany wybuch jądrowy został przeprowadzony na pustyni w Nevadzie w 1945 roku. W sierpniu tegoż roku atomu użyto dwukrotnie (i jedyny raz w historii) podczas wojny z Japonią do jej pacyfikacji.Jak wyżej napisano ogółem w wyniku ataku jądrowego zginęło około 150 tysięcy osób.