Historia dla gimnazjum/Słowianie

Rozdział Słowianie i Węgrzy Pochodzenie i ekspansja Słowian O pochodzeniu Słowian nic nie wiadomo: pierwotnie zamieszkiwali oni prawdopodobnie tereny dzisiejszej wschodniej Ukrainy. Słowianie wkroczyli na arenę dziejową w V w., kiedy zaczęli zasiedlać wielkie połacie Europy, wyludnione w skutek najazdu Hunów. W pierwszej fazie ekspansji zasiedlili tereny po Jezioro Ładoga na północy i Łabę na zachodzie, by następnie ruszyć na południe, docierając do Panonii (obecnie Węgry), na Bałkany i do Bizancjum. Cesarstwo wielokrotnie musiało odpierać łupieżcze napady Słowian. Wkrótce wykształcił się podział na Słowian wschodnich, zasiedlających ziemie na wschód od Bugu, zachodnich, żyjących między Łabą, Bałtykiem, Bugiem i Karpatami, wyłączywszy Prusy oraz południowych, zamieszkujących Bałkany. Społeczeństwo i zajęcia Słowian Wierzenia Słowianie wyznawali religię politeistyczną, co znaczy, że wierzyli w wielu bogów. Czcili także święte gaje, rzeki, zjawiska naturalne, takie jak burze, pioruny. Najważniejszymi bóstwami słowiańskimi byli: Świętowit - wszechwładny bóg niebios, płodności, urodzaju, życia, przedstawiany jako człowiek o czterech twarzach, zwróconych na cztery strony świata. Perun - bóg gromy, piorunów, odpowiednik greckiego Zeusa Weles - podziemny bóg magii, przysiąg, sztuki, rzemiosła, kupców, a przede wszystkim bogactwa. Radogost Trzygłów Mokosz Słowianie wierzyli także w istnienie niezliczonej liczby demonów, duchów, upiorów, zamieszkujących cały świat. Awarowie i Samon Na przełomie VI i VII w. do Europy przybyli ze stepów Azji koczowniczy Awarowie, którzy wkrótce zajęli Kotlinę Panońską - tereny obecnych Węgier i zniewolili żyjących tam Słowian. Awarowie stworzyli potężne imperium, które zagrażało Frankom i Bizancjum. Zniewoleni Słowianie traktowani byli w bardzo okrutny sposób, najeźdźcy rabowali ich majątki, porywali słowiańskie kobiety, wysyłali Słowian na pierwszą linię ognia podczas bitew. Wszystko to doprowadziło do wybuchu powstania antyawarskiego w 623 lub 624 r., który wykorzystał pochodzący z państwa Franków kupiec Samon. Stanął on na czele zbuntowanych Słowian i pokonał Awarów. Kiedy wojna się zakończyła kupiec ten został obwołany słowiańskim królem. Panował prawdopodobnie na obszarze dzisiejszych Węgier, Czech, Morawy, być może także na ziemiach słowackich, austriackich i śląskich. Za jego czasów Awarowie zostali znacznie osłabieni i wyparci z Panonii (Węgier), ostateczny kres istnieniu ich państwa położył jednak dopiero w IX w. Karol Wielki. Państwo Samona było organizmem bardzo słabym i niejednolitym, praktycznie nie istniała administracja i gospodarka, przez co po śmierci władcy jego kraj rozpadł się w ogniu walk pomiędzy jego dwudziestoma dwoma synami. Wielkie Morawy Na początku IX w. na Morawach narodziło się państwo plemienia Morawian, rządzone przez dynastię Mojmirowiców. Władcy morawscy szybko podbili tereny Czech, Słowacji i Panonii, tworząc słowiańskie imperium ze stolicą w , dlatego ich państwo nazywane jest Wielkimi Morawami. Chrześcijaństwo przyjął już pierwszy znany książę Mojmir, którego następca Rościsław chcąc uniezależnić się od Kościoła niemieckiego poprosił cesarza bizantyńskiego o przysłanie misjonarzy, którzy chrystianizowaliby poddanych w języku słowiańskim. W 864 r. z Konstantynopola przybyli na Morawy dwaj bracia Konstantyn (przyjął imię zakonne Cyryl) i Metody, którzy z powodzeniem nawracali Słowian. Oni to stworzyli pierwsze pismo słowiańskie - głagolicę, dzięki czemu udało im się przełożyć Pismo Święte na język słowiański. Po śmierci misjonarzy papież potępił ich przekład Biblii, przez co zaprzepaszczone zostały ich dokonania. Uczniowie braci w 886 r. zostali wygnani z Państwa Wielkomorawskiego przez następcę Rościsława, księcia lub króla (nie wiadomo czy doszło do koronacji) Świętopełka. Za jego czasów Morawy prawdopodobnie podbiły Śląsk oraz Małopolskę, niszcząc znajdujące się tam państwo Wiślan. Bułgarzy i cyrylica W VII w. przybyli nad dolny Dunaj z Azji koczowniczy Bułgarzy, którzy szybko zajęli tamtejsze tereny, należące do Słowian. Słowianie i Bułgarzy ulegli asymilacji, tj. wymieszaniu, tworząc jeden lud, który zachował słowiański język. W 866 r. władcy Bułgarii przyjęli chrzest, wkrótce zaś przybyli do ich kraju wygnani z Moraw uczniowie Konstantyna i Metodego, którzy stworzyli pismo słowiańskie - cyrylicę, na cześć zakonnego imienia Konstantyna - Cyryla. Po przyjęciu chrześcijaństwa Bułgaria bardzo szybko popadła w zależność od Bizancjum. Przybycie Węgrów Kolejnym koczowniczym ludem, który przybył z Azji byli Węgrzy, zwani w tamtych czasach Madziarami. Na przełomie IX i X w. pod wodzą Arpada przekroczyli Karpaty i rozpoczęli inwazję na należącą do Wielkich Moraw Panonię, co doprowadziło tym samym do wojny morawsko-węgierskiej. Osłabione wojnami domowymi Morawy zostały bardzo szybko pokonane i rozpadły się. Węgrzy zajęli całą Kotlinę Panońską, lecz nie stworzyli jednolitego państwa i dalej pozostali koczownikami, którzy utrzymywali się z wojen i rabunku. Wyprawiali się wgłąb Europy Zachodniej, docierając aż do Francji i siejąc spustoszenie. Ich wyprawom położył dopiero w 955 r. cesarz Otton I Wielki na polach Lech. Po tej klęsce Węgrzy zakończyli wyprawy łupieżcze i stworzyli potężne państwo, które wkrótce uległo chrystianizacji. Czechy Jednym z plemion zachodniosłowiańskich byli Czesi, których książę Borzywój ochrzcił się w latach 80. IX w. Chrzest przyjął z Wielkich Moraw, przez co jego państewko stało się morawskim lennem. W zależnym od Morawian państewku rządzili przez kolejne lata potomkowie Borzywoja, należący do rodu Przemyślidów, którego legendarnym założycielem był Przemysł Oracz. Niezależność księstwo odzyskało dopiero, kiedy Węgrzy zniszczyli Wielkie Morawy. Wkrótce Czesi popadli stali się lennem niemieckim. Królestwem Czechy stały się dopiero w 1085 r. Waregowie i Ruś Wikingowie wielokrotnie przemierzali ziemi Słowian Wschodnich, wędrując na południe, do Konstantynopola. Słowianie zwali ich Waregami. W 862 r. jeden z nich, Ruryk przybył wraz z oddziałem zbrojnych do Nowogrodu Wielkiego, wezwany przez lokalnych książąt w celu zażegnania sporów pomiędzy nimi. Ruryk szybko przejął władzę w Nowogrodzie i na okolicznych ziemiach, tworząc podwaliny pod państwo ruskie. Nazwa "Ruś" pochodzi od Rusów, plemienia z którego wywodził się Ruryk. Potomkowie tegoż Waregoa szybko ulegli slawizacji, czyli przyjęli język i kulturę Słowian. Byli on pierwszymi członkami rodu Rurykowiczów, którzy sprawowali rządy na Rusi, a potem w Rosji do przełomu XVI i XVII w. W ciągu kilkudziesięciu lat Ruś wchłonęła większość ziem wschodniosłowiańskich, w tym Kijów, który stał się jej stolicą. W 988 r. wielki książę ruski Włodzimierz Wielki przyjął chrzest z Bizancjum. Połabianie Zalążki państw powstawały także na Połabiu, na zachód od Odry, gdzie żyły liczne plemiona zachodniosłowiańskie, m.in. Wieleci i Łużyczanie. Słowianie połabscy stali się celem wypraw potężniejszych sąsiadów: Polski, Niemiec i Danii, jednak mimo tego oparli się oni chrystianizacji i stworzyli dwa potężne związki plemienne Wieletów i Obodrzyców. Ostatecznie jednak na Połabiu nie powstało żadne państwo, a tamtejsze ziemie zostały zagarnięte przez sąsiednie państwa. Do dzisiejszych czasów przetrwali nieliczni potomkowie jednego z plemion - Łużyczan, którzy obecnie żyją we wschodnich Niemczech, zachowują jednak swoją kulturę i język. Wiślanie Najsilniejszym chyba IX-wiecznym plemieniem, żyjącym na ziemiach polskich byli Wiślanie, którzy zamieszkiwali tereny w górnym biegu Wisły, ich grodem stołecznym był zaś Kraków. Według legendy założycielem państwa Wiślan był Krak, po nim zaś panowała jego córka Wanda. Dzieje Wiślan są bardzo mało znane i pierwszy historyczny epizod w ich historii następuje w II połowie IX w. Z tamtego okresu pochodzi list Metodego do pogańskiego władcy Wiślan, w którym misjonarz nakazuje księciu ochrzcić się, gdyż w przeciwnym razie Morawianie pojmą go i wezmą w niewolę. Tak też się zapewne stało: Wielkie Morawy prawdopodobnie zajęły lub uniezależniły od siebie kraj Wiślan, zaprzepaszczając szansę zjednoczenia przez nich ziem polskich. Ziemie wiślańskie po upadku państwa wielkomorawskiego prawdopodobnie tymczasowo stały się samodzielne, jednak wkrótce podbili je władcy czescy, a w latach 90. X w. książę Polan Mieszko I. Z czasem odrębność etniczna Wiślan zanikła. Państwo Polan Ciekawostki Pamiątką po jarzmie awarskim jest słowo "Olbrzym", które powstało w wyniku stopniowego przekształcania się słowa "Awar". Początkowo mówiono "Awarzyn", następnie zaś "Obrzyn", a stąd już bardzo blisko do słowa "Olbrzym". Wielki książę Rusi, Włodzimierz Wielki nie mógł zdecydować się jaką wiarę przyjąć: wahał się pomiędzy chrześcijaństwem, islamem i judaizmem. Ostatecznie jednak wybrał wiarę w Chrystusa. Przypisy