Na przełomie XIII i XIV wieku dochodzi do kryzysu papiestwa. Władza papieży tak osłabła, że doszło nawet do podporządkowania ich władzy króla francuskiego i przeniesienia w 1309 roku Stolicy Apostolskiej do Awinionu we Francji.
Wkrótce, doszło także do rozłamu w Kościele katolickim, związanego z wybraniem równocześnie kilku papieży.
Kolejny wstrząs Kościół przeżył, gdy wystąpił przeciwko papiestwu czeski duchowny Jan Hus, który wzywał do odebrania duchowieństwu dóbr, podawania wszystkim eucharystii pod postacią zarówno chleba jak i wina, przeciwstawiał się germanizacji Czech i wskazywał na wielkie znaczenie rodzimego języka i kultury.
Jedność Kościoła przywrócono podczas soboru w Konstancji (1414 - 1418), podczas którego uwięziono i stracono Jana Husa, kładąc kres jego heretyckiej działalności.
W tym czasie całą Zachodnią Europę ogarnął kryzys, powodując wstrząsy gospodarcze, zwłaszcza w rolnictwie i rzemieślnictwie, co pociągnęło za sobą spadek liczby ludności.
W XIV wieku do Europy przybyła z Azji epidemia dżumy. Była to straszliwa choroba, która szybko się rozprzestrzeniała, dziesiątkując ludność. Dżuma doprowadziła do pogłębienia się kryzysu gospodarczego.
W latach 1337 - 1453 trwała pomiędzy Anglią i Francją tzw. wojna stuletnia. Przyczyną konfliktu były roszczenia władców angielskich do tronu Francji i wielu ziem tam położonych oraz próby wyparcia Anglików na Wyspy Brytyjskie i zajęcia Flandrii (region ten był szczególnie ważny dla Anglików, ponieważ tamtejsza ludność na wielką skalę handlowała wełną) przez monarchów francuskich.
Aż do I połowy XV wieku znaczną przewagę miały wojska angielskie, jednak sytuacja zmieniła się wraz z pojawieniem się Joanny d'Arc. Była to córka ubogiego chłopa, która twierdziła, że objawił jej się Chrystus i na jego polecenie ma poprowadzić wojska francuskie do walki. Wkrótce dziewczyna stanęła na czele armii i poprowadziła ją do zwycięstwa. Dzięki niej Anglicy ponieśli klęskę i zostali wyparci na Wyspy Brytyjskie.
W połowie XIV wieku w Azji Mniejszej (dzisiejsza Turcja) zaczęło powstawać państwo Turków Osmańskich. Stanowiło ono poważne zagrożenie dla osłabionego Bizancjum.
W przeciągu kilku dziesięcioleci Turcy opanowali Azję Mniejszą, zajęli większość posiadłości bizantyjskich i podbili znaczną część Bałkanów. Stało się to po ich zwycięstwie na Kosowym Polu w 1389 roku nad Serbami i ich sojusznikami.
W 1453 roku Turcy opanowali Konstantynopol, kładąc ostatecznie kres Cesarstwu Bizantyjskiemu. Datę tę, podobnie jak rok 1492 uznaje się za koniec średniowiecza.
Około 1450 roku dokonało się w Europie przełomowe wydarzenie - Jan Gutenberg wynalazł ruchomą czcionkę drukarską.
Wraz z zajęciem przez Turków Azji Mniejszej kontakt z Indiami został utrudniony i wzrosła wysokość ceł (opłat za przewożenie towarów). Rozpoczęły się poszukiwania innej drogi do Indii.
