Historia powszechna/Bałtowie

Religia Bałtów

Panteon bogów

Bałtowie byli politeistami. Na czele ich panteonu stał wszechwiedzący, prastary bóg światła Dievas, będący odpowiednikiem greckiego Zeusa czy staroindyjskiego Djausa. Dievas połączył się z Zemyną (Ziemią), w skutek czego narodził się świat. Stwórca był dobrym strażnikiem ładu we wszechświecie. Bałtowie wierzyli, że każda rzecz, każde zjawisko ma dwa aspekty: dobry i zły, którego personifikacją był brat Dievasa - Potrimpus-Andaj - bóg magii, życia i płodności, opiekun kapłanów, ale także zwiastun śmierci. Synami Dievasa byli bliźniacy Szweistiks i Auseklis - opiekunowie ludzi, którzy przynieśli im ogień, nauczyli uprawiania roli, wykuwania narzędzi i broni, wyrabiania naczyń i hodowli zwierząt. Właśnie ze zwierząt składali Bałtowie tymże braciom krwawe ofiary. Innym ważnym, bałtyjskim bogiem był bóg wojny, strażnik ładu we wszechświecie Perkun, odpowiednik słowiańskiego Peruna, który władał błyskawicami, ciskał gromem i był panem burz. Jego bronią był piorun, wykuty przez Szweistiksa i Auseklisa. Za jego pomocą Perkun zwyciężył smoka - uosobienie chaosu. Poświęcony był mu najokazalszy dąb w świętym gaju, ponadto zapalano dla niego w specjalnym kadzielniku, obok stołu ofiarnego, święty ogień.

Wędrówka Słońca

Bałtowie wierzyli, że Słońce (Saule) wieczorem, kryjąc się za horyzontem zanurza się w bezkresnym oceanie, w którego najdalszych głębinach miała znajdować się kraina umarłych. Według różnych wersji mitu Słońce albo śpi w zaświatach, albo daje światło i ogrzewa dusze zmarłych. Na złotej łodzi Słońce przepływa ocean umarłych i wynurza się na wschodzie o wyznaczonej porze.

Kalendarium

• III tys. p.n.e. - z rodziny języków indoeuropejskich wyłaniają się mniejsze wspólnoty, m.in. bałtosłowiańska.

• koniec II tys. p.n.e. - rozpad wspólnoty bałtosłowiańskiej na ludy prabałtyjskie i prasłowiańskie.

• poł. I tys. p.n.e. - migracja Bałtów na zachód, zasiedlenie ziem od dolnej Wisły aż po Zatokę Ryską.

...

• 997 - próba chrystianizacji Prusów, zorganizowana przez władcę Polan Bolesława Chrobrego. Na czele grupy misjonarzy biskup Wojciech, syn Sławnika głosi chrześcijaństwo na ziemiach Bałtów, za co zostaje przez nich zabity.