Historia powszechna/Zimna wojna

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Rozdział
Zimna wojna

Wstęp[edytuj]

Zimna wojna jest określeniem ideologicznym i politycznym, trwającym w latach 1946-1991, kiedy to większa część Ameryki Północnej, Europy i Azji znalazła się albo pod panowaniem USA, albo pod ZSRR. Po raz pierwszy określenie Zimna wojna została używa przez Winstona Churchilla w Fulton 5 marca 1946, mówiąc Od Szczecina nad Bałtykiem po Triest nad Adriatykiem żelazna kurtyna zapadła nad Kontynentem.. Celem zimnej wojny było pokazanie drugiej stronie, iż to ona jest potęgą. Zimna wojna kończyła się w latach 80. po dojściu do władzy w ZSRR Michała Gorbaczowa. Dzięki zimnej wojnie państwa Europy Zachodniej rozwinęły się gospodarczo, jednakże powszechne zagrożenie przed bombami atomowymi, brak zainteresowania do lat 80. losami biednych państw, zwanych Trzecim Światem i powszechny kryzys gospodarczy w krajach komunistycznych pokazał, iż Zimna wojna była pomyłką na skalę światową.

Podział Europy[edytuj]

Na czas Zimnej wojny Europa została podzielona na dwie strefy. Pierwsza znajdowała się pod kontrolą Stanów Zjednoczonych. Do tej grupy zaliczano Francję, Republikę Federalną Niemiec, Holandię, Belgię, Luksemburg, Danię, Portugalię i Włochy. Państwa te dzięki Planowi Marshalla odbudowały swoje gospodarki po II wojnie światowej. Drugą część Europy stanowiły państwa komunistyczne, kontrolowane przez ZSRR. Do tych państw zaliczano Niemiecką Republikę Demokratyczną, Polskę, Czechosłowację, Węgry, Rumunię i Bułgarię.

Początki[edytuj]

Państwa Europy Środkowej i Wschodniej zostały podporządkowane komunizmowi oraz ZSRR. Nie przyjęły one Planu Marshalla oferowanego przez USA. W 1949 roku państwa Europy Zachodniej i USA utworzyły NATO w celu osiągnięcia wspólnoty przeciwników komunizmu. Amerykanie znaleźli także sojuszników z Azji i Oceanii, jednakże oni nie poszli do NATO. Najważniejszymi sojusznikami byli Izrael oraz Korea Południowa (pierwsza stabilizowała obszar Arabii, druga nie pozwalała na ekspansję komunistycznej Korei Północnej).

Okres wojen[edytuj]

Pierwszą wojną pomiędzy obiema stronami była wojna koreańska. Komunistyczna Korea Północna zaatakowała demokratyczną Koreę Południową. Wojna rozpoczęta w 1950 przez Koreę Północną, była wspierana przez Chiny i ZSRR. W celu kontrofensywy Korei Południowej pomogło USA z niewielką pomocą państw ONZ. Wojna zakończyła się w 1953 roku.

Po śmierci Józefa Stalina na pewien czas nastąpiło odprężenie, jednakże nadal obie strony nie chciały dojść do porozumienia. Państwa Europy Środkowej i Wschodniej i ZSRR założyły Układ Warszawski, będący poważną konkurencją NATO. Ważnym symbolem konfliktu była rywalizacja o podbój kosmosu. Początkowo sami Rosjanie dokonywali sukcesów, jednakże kryzys gospodarczy spowodował, iż od 1969 roku, kiedy to Neil Armstrong ustał na Księżycu, prym wiodły Stany Zjednoczone.

Punktem kulminacyjnym konfliktu był kryzys kubański z 1962 roku, kiedy na komunistycznej wyspie Kubie Amerykanie odkryli bomby atomowe i jej części. Gdyby nie dogadanie się polityków, nastąpiłaby III wojna światowa, a pierwsza nuklearna. Kolejnym kryzysem był podbój przez komunistyczny Wietnam Północny części południowej. Trwająca w latach 1965-1973 wojna spowodowała olbrzymie szkody Wietnamu oraz pokazała, iż Stany Zjednoczone nie są do końca niezwyciężone.

Dalsza ekspansją wpływów ZSRR[edytuj]

Wpływy ZSRR nasiliły się na terenie Azji, Afryki i Ameryk (Środkowej i Południowej). Wyspa Kuba z prezydentem Fidelem Castro stała się komunistycznym państwem, jednakże rozpoczęcie współpracy z Rosjanami spowodowało, iż kraj popadł w recesję (rząd USA nałożył na nie embargo). Z Kubą współpracowało Haiti. W Ameryce Południowej po protestach organizacji Świątynia Słońca, kolejnym komunistycznym państwem zostało Peru. W Afryce większość państw totalitarnych wprowadziło komunizm za swój ustrój. Dzięki temu otrzymywały pieniądze od ZSRR na utrzymanie swojej władzy i wojska. W Azji zaś ZSRR na 10 lat okupowało Afganistan. Opozycja (składająca się głównie z Talibów) wspierana była przez Stany Zjednoczone.

Wyścig zbrojeń i koniec Zimnej wojny[edytuj]

Wprowadzony przez prezydenta USA w latach 1980-1988 Ronalda Reagana wyścigu zbrojeń (umieszczeniu baz wojskowych na Księżycu) osłabiło militarnie i gospodarczo ZSRR. Do dojściu w 1985 roku Michała Gorbaczowa do władzy, w ZSRR pojawiły się reformy, które stopniowo usuwały w cień komunizm. 1989 zaczął się upadek rządów komunistycznych w Europie, do 1990 nastąpiło zjednoczenie Niemiec, 1991 rozwiązano Układ Warszawski oraz samo ZSRR. Rozpad ZSRR uznaje się za zakończenie Zimnej Wojny.