Japoński/Hiragana

Hiragana

Hiragana (平仮名; ひらがな) początkowo została stworzona dla kobiet do zapisu dźwięków japońskich, stąd też inna nazwa tego systemu zapisu to: onnade (女手 pismo kobiece). Jednakże dziś ten system służy głównie do zapisu słów japońskich.

Hiragana jest używana głównie do:

• Morfemów gramatycznych
• Okurigana, czyli (zazwyczaj) odmiennych końcówek japońskich słów
• Zapisywania japońskich słów, które nie mają własnych kanji, albo które są używane na tyle rzadko, że ich kanji jest nieznane przeciętnemu Japończykowi.
• Małe hiragana nad znakami kanji (tzw. furigana) jest używane do zapisu ich wymowy. Spotykane głównie z rzadziej używanymi kanji.
• Czasem używana zamiast kanji - głównie w materiałach przeznaczonych dla dzieci i obcokrajowców.

Tabela hiragana

Bazowa kana						....		Rozszerzenie ゛oraz ゜
	a	i	u	e	o			a	i	u	e	o
	あ	い	う	え	お			-	-	-	-	-
k	か	き	く	け	こ		g	が	ぎ	ぐ	げ	ご
s	さ	し	す	せ	そ		z	ざ	じ	ず	ぜ	ぞ
t	た	ち	つ	て	と		d	だ	ぢ	づ	で	ど
n	な	に	ぬ	ね	の
h	は	ひ	ふ	へ	ほ		b	ば	び	ぶ	べ	ぼ
							p	ぱ	ぴ	ぷ	ぺ	ぽ
m	ま	み	む	め	も		* zi (ji) -zu (zu) - di (ji) - du (zu)
y	や	-	ゆ	-	よ
r	ら	り	る	れ	ろ
w	わ	-	-	-	を
n	ん
* si (shi) - ti (chi) - tu (tsu) - hu (fu)

Notka: Samogłoski wymawiamy podobnie jak w języku polskim:

• a = a w mama
• i = i w kino
• u = u w ucho
• e = e w beret
• o = o w nos

W powyższej tabeli, jeżeli podano dwa zapisy romaji, pierwsze jest w konwencji Hepburna drugie w Kunrei.

Złożone sylaby

きゃ=kya	きゅ=kyu	きょ=kyo
ぎゃ=gya	ぎゅ=gyu	ぎょ=gyo
しゃ=sha/sya	しゅ=shu/syu	しょ=sho/syo
じゃ=ja/zya	じゅ=ju/zyu	じょ=jo/zyo
ちゃ=cha/tya	ちゅ=chu/tyu	ちょ=cho/tyo
にゃ=nya	にゅ=nyu	にょ=nyo
ひゃ=hya	ひゅ=hyu	ひょ=hyo
びゃ=bya	びゅ=byu	びょ=byo
ぴゃ=pya	ぴゅ=pyu	ぴょ=pyo
みゃ=mya	みゅ=myu	みょ=myo
りゃ=rya	りゅ=ryu	りょ=ryo

Mały znak tsu (っ), który jest używany do podwajania sylab, dzięki czemu dźwięk ulega wydłużeniu (dokładnie dwukrotnie) jak k w polskim lekko. W zapisie romaji zamiast małego tsu zapisuje się podwojoną literę. Dla przykładu, miasto Sapporo, zapisuje się hiraganą: さっぽろ a wersję romaji: Sapporo.

Ważne: Małe tsu nie może zostać użyte do podwajania sylab zaczynających się na m i n. Na przykład:

• おっな nie ma takiego słowa; za to:
• おんな odczytujemy onna co oznacza "kobieta".

Kana ん n nie może stać nigdy na początku słowa. Ten fakt jest wykorzystywany w popularnej grze shiritori. Praktycznie istnieje taka możliwość zastosowania tej litery na początku słowa, ale dotyczy to tylko nielicznych słów pochodzenia zagranicznego.

Znaki niestandardowe

Standard Unicode zawiera kilka znaków, które nie występują w nowych zestawach znaków hiragany. Są to: ゑ we, ゐ wi, ゔ vu (mogą nie wyświetlać się w niektórych przeglądarkach!). Znaki we oraz wi wyszły już z użycia, natomiast kana vu jest stosunkowo nowym znakiem, wymawianym jako bwu, zbliżone do dźwięku v w języku angielskim.

Udźwięcznianie sylab

Symbol ゛(dakuten - 濁点) - dwie kreseczki w prawym górnym rogu udźwięczniają sylabę, tzn. zamieniają k na g, s na z itd. Wyjątek to kreseczki nad sylabami zaczynającymi się na h, które zmienia się wtedy w b

Przykład:

か → が	た → だ	さ → ざ	は → ば
k → g	t → d	s → z	h → b

Symbol ゜ (handakuten - 半濁点) - kółeczko w prawym górnym rogu, zmienia h na p.

Przykład:

は → ぱ

h → p

Historyczne wyprowadzenie hiragany od znaków kanji

	a	i	u	e	o
	安 – あ	以 – い	宇 – う	衣 – え	於 – お
k	加 – か	幾 – き	久 – く	計 – け	己 – こ
s	左 – さ	之 – し	寸 – す	世 – せ	曽 – そ
t	太 – た	知 – ち	川 – つ	天 – て	止 – と
n	奈 – な	仁 – に	奴 – ぬ	祢 – ね	乃 – の
h	波 – は	比 – ひ	不 – ふ	部 – へ	保 – ほ
m	末 – ま	美 – み	武 – む	女 – め	毛 – も
y	也 – や		由 – ゆ		与 – よ
r	良 – ら	利 – り	留 – る	礼 – れ	呂 – ろ
w	和 – –わ				遠 – を

Uwagi

1. Jeżeli chcesz zapisać japońskie nazwisko, pamiętaj, że musisz zachować oryginalną pisownię lub wymowę japońską, a nie jej odpowiednik angielski, czy polski. Obcojęzyczne wersje nazw japońskich są często technicznie niepoprawne. Dla przykładu: słyszymy Keiichiro, natomiast poprawnie zapisana wersja kana to: けいいちろう ke-i-i-ti-ro-u (z dodatkowym う u na końcu, przedłużającym dźwięk o). Podobnie w wyrazie Tokyo: とうきょう to-u-kyo-u.
2. Przy romanizacji w stylu Kunrei oraz czasami Hepburna, do podkreślenia przedłużenia dźwięku dla sylab (a, o, u, e) używa się znaku - (lub czasami ^) na górze litery.