Przejdź do zawartości

Japoński/Hiragana

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
(Przekierowano z Japoński:Hiragana)
^Spis treści^ Lekcje: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Hiragana


Hiragana

[edytuj]

Hiragana (平仮名; ひらがな) początkowo została stworzona dla kobiet do zapisu dźwięków japońskich, stąd też inna nazwa tego systemu zapisu to: onnade (女手 pismo kobiece). Jednakże dziś ten system służy głównie do zapisu słów japońskich.

Hiragana jest używana głównie do:

  • Morfemów gramatycznych
  • Okurigana, czyli (zazwyczaj) odmiennych końcówek japońskich słów
  • Zapisywania japońskich słów, które nie mają własnych kanji, albo które są używane na tyle rzadko, że ich kanji jest nieznane przeciętnemu Japończykowi.
  • Małe hiragana nad znakami kanji (tzw. furigana) jest używane do zapisu ich wymowy. Spotykane głównie z rzadziej używanymi kanji.
  • Czasem używana zamiast kanji - głównie w materiałach przeznaczonych dla dzieci i obcokrajowców.

Tabela hiragana

[edytuj]
Bazowa kana ....   Rozszerzenie ゛oraz ゜
  a i u e o   a i u e o
    - - - - -
k g
s z
t d
n  
h b
  p
m

* zi (ji) -zu (zu) - di (ji) - du (zu)

y - -
r  
w - - -
n  
* si (shi) - ti (chi) - tu (tsu) - hu (fu)

Notka: Samogłoski wymawiamy podobnie jak w języku polskim:

  • a = a w mama
  • i = i w kino
  • u = u w ucho
  • e = e w beret
  • o = o w nos

W powyższej tabeli, jeżeli podano dwa zapisy romaji, pierwsze jest w konwencji Hepburna drugie w Kunrei.

Złożone sylaby

[edytuj]
きゃ=kya きゅ=kyu きょ=kyo
ぎゃ=gya ぎゅ=gyu ぎょ=gyo
しゃ=sha/sya しゅ=shu/syu しょ=sho/syo
じゃ=ja/zya じゅ=ju/zyu じょ=jo/zyo
ちゃ=cha/tya ちゅ=chu/tyu ちょ=cho/tyo
にゃ=nya にゅ=nyu にょ=nyo
ひゃ=hya ひゅ=hyu ひょ=hyo
びゃ=bya びゅ=byu びょ=byo
ぴゃ=pya ぴゅ=pyu ぴょ=pyo
みゃ=mya みゅ=myu みょ=myo
りゃ=rya りゅ=ryu りょ=ryo

Mały znak tsu (っ), który jest używany do podwajania sylab, dzięki czemu dźwięk ulega wydłużeniu (dokładnie dwukrotnie) jak k w polskim lekko. W zapisie romaji zamiast małego tsu zapisuje się podwojoną literę. Dla przykładu, miasto Sapporo, zapisuje się hiraganą: さっぽろ a wersję romaji: Sapporo.

Ważne: Małe tsu nie może zostać użyte do podwajania sylab zaczynających się na m i n. Na przykład:

  • おっな nie ma takiego słowa; za to:
  • おんな odczytujemy onna co oznacza "kobieta".

Kana ん n nie może stać nigdy na początku słowa. Ten fakt jest wykorzystywany w popularnej grze shiritori. Praktycznie istnieje taka możliwość zastosowania tej litery na początku słowa, ale dotyczy to tylko nielicznych słów pochodzenia zagranicznego.

Znaki niestandardowe

[edytuj]

Standard Unicode zawiera kilka znaków, które nie występują w nowych zestawach znaków hiragany. Są to: ゑ we, ゐ wi, ゔ vu (mogą nie wyświetlać się w niektórych przeglądarkach!). Znaki we oraz wi wyszły już z użycia, natomiast kana vu jest stosunkowo nowym znakiem, wymawianym jako bwu, zbliżone do dźwięku v w języku angielskim.

Udźwięcznianie sylab

[edytuj]

Symbol ゛(dakuten - 濁点) - dwie kreseczki w prawym górnym rogu udźwięczniają sylabę, tzn. zamieniają k na g, s na z itd. Wyjątek to kreseczki nad sylabami zaczynającymi się na h, które zmienia się wtedy w b

Przykład:

か → が た → だ さ → ざ は → ば
kg td sz hb

Symbol ゜ (handakuten - 半濁点) - kółeczko w prawym górnym rogu, zmienia h na p.

Przykład:

は → ぱ
hp

Historyczne wyprowadzenie hiragany od znaków kanji

[edytuj]
  a i u e o
  安 – 以 – 宇 – 衣 – 於 –
k 加 – 幾 – 久 – 計 – 己 –
s 左 – 之 – 寸 – 世 – 曽 –
t 太 – 知 – 川 – 天 – 止 –
n 奈 – 仁 – 奴 – 祢 – 乃 –
h 波 – 比 – 不 – 部 – 保 –
m 末 – 美 – 武 – 女 – 毛 –
y 也 –   由 –   与 –
r 良 – 利 – 留 – 礼 – 呂 –
w 和 – –わ       遠 –

Uwagi

[edytuj]
  1. Jeżeli chcesz zapisać japońskie nazwisko, pamiętaj, że musisz zachować oryginalną pisownię lub wymowę japońską, a nie jej odpowiednik angielski, czy polski. Obcojęzyczne wersje nazw japońskich są często technicznie niepoprawne. Dla przykładu: słyszymy Keiichiro, natomiast poprawnie zapisana wersja kana to: けいいちろう ke-i-i-ti-ro-u (z dodatkowym う u na końcu, przedłużającym dźwięk o). Podobnie w wyrazie Tokyo: とうきょう to-u-kyo-u.
  2. Przy romanizacji w stylu Kunrei oraz czasami Hepburna, do podkreślenia przedłużenia dźwięku dla sylab (a, o, u, e) używa się znaku - (lub czasami ^) na górze litery.


^Spis treści^ Lekcje: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Hiragana