Logika dla prawników/Język

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Spis treści

Język[edytuj]

Język - to zbiór znaków słownych połączonych wzajemnymi relacjami, z którymi pewne reguły nakazują wiązać określone myśli [Z. Ziembiński]. W logice uważa się, iż język jest tworzony przez dwa zbiory:

  1. oznaczeń
  2. znaczeń

Co do zasady każdemu oznaczeniu odpowiada określone znaczenie. Jednak relacje między nimi mogą się kształtować na różny sposób, w tym:

  • synonimów: gdy kilku wyrażeniom odpowiada jedno znaczenie. Przykładowo wyrażeniom "twórca" i "autor" odpowiada jedno znaczenie w postaci człowieka, który coś stworzył.
  • homonimów: gdy jednemu wyrażeniu odpowiada kilka znaczeń. Przykładowo wyrażeniu "ranny" odpowiadają znaczenia: "zraniony", "o poranku"; zaś wyrażeniu "koza": "zwierzę", "piecyk".
  • wyrażeń jednoznacznych: gdy jednemu wyrażeniu odpowiada jedno znaczenie. [M. Sieruga]

Jak napisał Zygmunt Ziembiński: "wyraz czy wyrażenie złożone ma ustalone znaczenie w danym języku, jeśli wśród ludzi mówiących danym językiem istnieje pewien ustalony sposób posługiwania się danym wyrazem czy wyrażeniem jako znakiem" [Z. Ziembiński].

Mówimy, iż dane słowo czy wyrażenie oznacza jakiś przedmiot w danym języku wówczas, gdy reguły znaczeniowe tego języka odnoszą owe słowa czy wyrażenia do konkretnych przedmiotów. Z innej strony można powiedzieć, iż dane słowa wyrażają myśli jakiejś osoby mówiącej danym językiem [Z. Ziembiński].

Flaga Esperanto

Języki dzielimy z reguły na:

  • naturalne
    • żywe, jak np. język polski
    • wymarłe, np. język pruski
  • sztuczne, np. html, wikikod, esperanto

Zdarza się, iż jednocześnie posługujemy się kilkoma językami jednocześnie w jednej wypowiedzi. Nie tylko może chodzić o wplatanie słów obcojęzycznych w dane zdanie, ale też ułożenie zdania z wykorzystaniem języka żywego i sztucznego.

Język I, II i III stopnia[edytuj]

Język posiada określone poziomy, które mówią nam o treści danego wyrażenia. Spotyka się wypowiedzi, które mówią coś o jakichś rzeczach; jak również wypowiedzi mówiące coś o wypowiedziach pierwszego rodzaju. Dlatego też mówimy o wyrażeniach:

  • I stopnia - opisujących stan rzeczy, np. "Warszawa jest stolicą Polski".
  • II stopnia (metajęzykowe) - opisujące wyrażenie I stopnia, np. "Zdanie Warszawa jest stolicą Polski jest prawdziwe".
  • III stopnia - odnoszące się do wyrażenia II stopnia, np. "Jan powiedział, że zdanie Warszawa jest stolicą Polski jest prawdziwe". [M. Sieruga, Z. Ziembiński]

M. Sieruga odnosi poziomy języka również do wyrażeń stosowanych w prawie, np.

  • język prawny (I stopnia): czyli język aktów normatywnych,
  • język prawniczy (II stopnia): język używany przez prawników w wypowiedziach o prawie (języku prawnym),
  • glosy i komentarze (III stopnia): czyli wypowiedzi nauki prawa odnoszące się do wyroków sądów, publikacji i poglądów innych prawników.

Jednakże - co może dziwić - do języka prawniczego (II stopnia) zalicza się definicje legalne mimo, że zawarte są w aktach normatywnych pisanych językiem prawnym (I stopnia).

Przykłady:

  • język prawny (I stopnia):

Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki... (art. 1. Ustawy o fundacjach z 6 kwietnia 1984 r.).

  • język prawniczy (II i III stopnia):

Fundacje, które nie realizują celów użytecznych społecznie (...) powinny (...) zostać zrównane w statusie prawno-podatkowym z przedsiębiorcami. W duchu tego rozumowania pozostaje stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z 19 marca 1992 r., w którym stwierdził on, iż tylko te darowizny na rzecz fundacji i organizacji społecznych korzystają z ulgi, które miały cel społecznie użyteczny (...). Stanowisko to powinno, jako zasadne, obowiązywać na obszarze całego prawa fundacyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej. (A. Kidyba, H. Cioch, Ustawa o fundacjach. Komentarz, LEX, 2007).

Pytania testowe[edytuj]

  • Podaj przykład języka wymarłego i języka sztucznego ...
  • Czy język aktów normatywnych to język I czy III stopnia ...

Powrót do spisu treści