Logika dla prawników/Wstęp

Spis treści
1Logika 2O podręczniku

Logika

Logika (łac. logica z gr. logikos = zgodny z rozumem) – nauka zaliczana do nauk formalnych, teoretycznych i filozoficznych, zajmująca się badaniem ogólnych praw, metod poznania oraz uzasadniania prawideł. Inaczej mówiąc jest to nauka odnosząca się do prawidłowego przebiegu rozumowań [M. Sieruga]. W podobnym ujęciu logika to nauka "o zasadach poprawnego rozumowania i poprawnego wyrażania myśli" [N. Łubnicki, 1964, s. 5].

W logice od wielu obserwuje się silną dążność do jej algebraizacji poprzez zastosowanie znaków, jak w matematyce. Dzieje się tak z powodu dążności logików do uniezależnienia się od słów używanych w danym języku.

Logika przez długie wieki opierała się o zasady logiki dwuwartościowej (klasycznej), gdzie zdania rozpatrywano w kategoriach prawdy i fałszu, oznaczając je symbolami "1" (prawda) i "0" (fałsz). Z czasem wyodrębniło się wiele działów logiki, np. logika matematyczna, logika wielowartościowa, czy logika intuicjonistyczna. Stworzono np. logikę czterowartościową, w której używa się czterech wartości:

• N – brak informacji (None),
• F – fałsz (False),
• T – prawda (True),
• B – informacje sprzeczne (Both).

Interesująca wydaje się być logika rozmyta (fuzzy logic), propagowana przez Lotfi Zadeha. W Polsce zajmuje się nią szczególnie Bohdan Butkiewicz. Odchodzi ona od ujmowania zdań w formie zero-jedynkowej: "zero" jako fałsz i "jeden" jako prawda. Zdaniem jej zwolenników między "zerem" a "jedynką" rozciąga się szereg wartości pośrednich, np. "półprawda", "niemal fałsz". Ewentualnie w miejsce "zera" i "jedynki" wstawia się inne wartości, szczególnie nieostre. Mogą być to przymiotniki, np. "bardzo słaby", "słaby", "niezbyt mocny", "mocny", "bardzo mocny" itp. Znajduje swoje zastosowanie m.in. w automatyce, elektronice i robotyce. Logika ta jest dlatego częścią logiki wielowartościowej w odróżnieniu od logiki klasycznej – dwuwartościowej.

Lotfi Zadeh (ur. w 1921 r.) – amerykański inżynier pochodzenia azerskiego, zajmujący się logiką, automatyką i sztuczną inteligencją. Doctor honoris causa Politechniki Gliwickiej.

W Polsce popularność zdobyły tezy Chaima Perelmana (1912–1984) – belgijskiego logika i prawnika polskiego pochodzenia, profesora uniwersytetu w Brukseli, autora książki "Logika prawnicza. Nowa retoryka" (1958). Rozważał on w szczególności kryteria sprawiedliwości oraz podnosił rolę rozumowania prawniczego. Jednym z jego uczniów był belgijski filozof Leo Apostel.

O podręczniku

Podręcznik przedstawia kilka najważniejszych zagadnień z zakresu podstaw logiki elementarnej. Świadomie zostały w nim umieszczone tematy dotyczące metodologii nauki, a pominięto "algebrę" logiki, która nie jest aż tak przydatna studentom kierunków prawa i administracji. Celowo na początku omówiono związki logiczne mimo, że w podręcznikach do logiki omawiane są w środku wykładu. Jednakże są tematem najtrudniejszym dla słuchaczy a logicy odwołują się do nich we wcześniejszych partiach materiału, stąd też – specjalnie pod kątem potrzeb studentów – zaszła konieczność zmodyfikowania toku podręcznika. Podobnie zrezygnowano z tematów odnoszących się do relacji, zdań oceniających, rozbioru syntaktycznego, predykatów, kwadratu logicznego, czy zdań kategorycznych. Nie będziemy również wchodzić w kwestie wykładni prawa, gdyż to przynależy do zajęć z podstaw prawoznawstwa; jak również o wiadomości z erystyki, które nabywa się w ramach retoryki prawniczej.

Przypisy

---

Powrót do spisu treści