Niemiecki/Gramatyka/Perfekt z haben lub sein
Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Tworzenie czasu przeszłego złożonego przy pomocy czasowników posiłkowych haben lub sein (Das Perfekt mit haben oder sein)[edytuj]
- Generalnie czasowniki wyrażające ruch lub zmianę (należy tu również grupa czasowników, które w jęz. polskim są zwrotne, a w jęz. niemieckim nie) tworzą czas przeszły złożony przy pomocy czasownika posiłkowego sein. Z reguły czasowniki te są nieprzechodnie.
- np. ich bin gegangen, du bist gekommen, sie sind verreist, ...
- np. die Nudeln sind zerkocht, es ist gelungen, er ist erschienen, ...
- Pozostałe czasowniki tworzą czas przeszły złożony przy pomocy czasownika posiłkowego haben. Generalnie czasowniki te są przechodnie.
- np. ich habe gemacht, du hast gelesen, ...
- Niektóre czasowniki, które zasadniczo wyrażają ruch, mogą tworzyć czas przeszły złożony zarówno przy pomocy sein, jak i haben, w zależności od tego, czy w kontekście wyrażają one głównie ruch (zmianę miejsca), czy też chodzi o nazwanie samego procesu lub wyrażenie czasu jego trwania:
- np. ich bin/habe am Vormittag geschwommen, wir sind/haben am Nachmittag gesegelt ...
- Czasowniki gehen und reisen łączą się tylko z sein. Tendencyjnie także laufen i springen spotykane są już tylko w połączeniu z czasownikiem posiłkowym sein:
- np. ihr seid gegangen, sie sind gereist, er ist gelaufen, sie ist gesprungen, ...
- Różnice w użyciu słówka posiłkowego sein lub haben występują również regionalnie. W Północnych Niemczech czas przeszły złożony czasowników sitzen, stehen, liegen, hãngen tworzony jest z haben, na południu niemieckiego obszaru językowego również z sein:
- np. (półn.) wir haben gesessen/gestanden/gelegen, ich habe an dem Ring sehr gehangen, ...
- np. (połud.) wir sind gesessen/gestanden/gelegen, (część.) ich bin an dem Ring sehr gehangen, ...
- Poglądowa lista czasowników mogących tworzyć czas przeszły złożony z sein lub haben
- abbrechen
- abhauen
- abknicken
- abtreten
- anfahren
- anfallen
- auftreten
- aufziehen
- ausfahren
- ausklingen
- ausreißen
- ausscheiden
- ausziehen
- bekommen
- biegen
- bleichen
- brechen
- dringen
- durchbrennen
- durchfliegen
- einfrieren
- eintreten
- einziehen
- erschrecken
- folgen
- frieren
- heilen
- jagen
- rollen
- scheiden
- scheren
- schießen
- schmelzen
- schwingen
- starten
- stoßen
- streichen
- treiben
- treten
- trocknen
- überlaufen
- übersteigen
- übertreten
- umgehen
- umziehen
- unterlaufen
- verbrennen
- verderben
- verfahren
- vorfahren
- vorschießen
- wechseln
- wegziehen
- ziehen
- zurücktreten
- zusammentreten
- zustoßen
- zuziehen
Źródła (Quellen)[edytuj]
- Duden online, dostęp 04.09.2022
- 70 Verben, die das Perfekt mit haben und sein bilden können, dostęp 04.09.2022