Przejdź do zawartości

Onomastyka/Pomoc

Dodaj linki
Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Słownik pojęć i terminów onomastycznych

[edytuj]

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A

[edytuj]
  • abionim - nazwa własna obiektu nieożywionego (materialnego lub niematerialnego)
de: Abionym
de: Agronym
  • akronim - nazwa utworzona na zasadzie skrótu z zestawienia inicjalnych liter lub sylab wyrazów tworzących dłuższą nazwę opisową, będącego dla niej formą alternatywną i równoważną, np. UAM – Uniwersytet Adama Mickiewicza
de: Akronym
  • allonim - wariant nazwy osobowej wywodzący się z tej samej podstawy etymologicznej (np. Krzysztof Kolumb vs Cristoforo Colombo)
de: Allonym
  • anemonim - nazwa własna wiatru, huraganu, tajfunu itp.
de: Anemonym
  • anojkonim - geograficzna nazwa własna miejsca, terytorium niezamieszkanego
de: Anoikonym
de: Anthroponym
  • astronim - nazwa własna ciała astralnego: planety, księżyca, komety, gwiazdozbioru itd., np. Słońce, Merkury, Kometa Halleya, Droga Mleczna
de: Astronym
  • aulonim - nazwa własna budynku, np. Biały Dom
de: Aulonym

B

[edytuj]
  • bestionim - nazwa własna stworzenia nadnaturalnego
  • bionim - nazwa własna obiektu ożywionego (człowieka, zwierzęcia, rośliny)
de: Bionym

C

[edytuj]
de: Chrematonymie
  • chrematonim - nazwa własna obiektu materialnego lub niematerialnego, wytworzonego jako efekt kulturowej działalności człowieka (np. nazwa produktu, usługi, firmy, organizacji, przedsięwzięcia społecznego, wytworu lub wydarzenia artystycznego itd.)
    wg SJP PWN nazwa własna wyrobu
de: Chrematonym
de: Chrematonomastik
  • choronim - nazwa własna kraju, regionu, większego terytorium wyznaczanego geograficznie lub administracyjnie (np. Daleki Wschód, Yorkshire)
de: Choronym

D

[edytuj]
de: Denotation
de: Deonomastik
  • deonim - nazwa pospolita utworzona z nazwy własnej
de: Deonym
  • dendronim - nazwa własna indywidualnie nadawana drzewom, np. dąb Bartek
de: Dendronym
  • desygnat - każdy obiekt pasujący do nazwy
de: Denotat

E

[edytuj]
  • egzonim - geograficzna nazwa własna w brzmieniu innym niż brzmienie w miejscu pochodzenia obiektu
de: Exonym
  • endonim - nazwa własna w brzmieniu miejscowym pochodzenia obiektu (np. Wrocław)
de: Endonym
  • enonim - nazwa własna nadawana jako nazwa produktu lub marki winom
de: Enonym
  • eponim - nazwa pospolita utworzona jako przeniesienie nazwy własnej do języka ogólnego lub na bazie nazwy własnej jako jej pochodna, derywat, np. Kasanowa, kalwinizm, makiaweliczny, falandyzacja, syzyfowa [praca], choroba Heinego-Medina, Mount Everest
de: Eponym
  • ergonim - nazwa własna firmy, produktu, usługi, marki, termin używany często w funkcji nazwy handlowej (np. restauracji)
de: Ergonym
  • etnonim - nazwa własna grupy etnicznej (narodu, ludu, plemienia itd.)
de: Ethnonym

F

[edytuj]
de: Fiktionym
  • firmonim - nazwa handlowa nadawana firmom, produktom, używana także w funkcji marki
  • fitonim - nazwa własna indywidualnie nadawana roślinom
de: Fitonym
  • frazeonim - nazwa indywidualna nadawana obiektowi ożywionemu lub nieożywionemu bazująca na frazeologizmie, zastępująca nazwę pierwotną (np. Niebieska Planeta zamiast Ziemia)[2]
de: Phraseonym

G

[edytuj]
  • geonim - geograficzna nazwa własna (na globie ziemskim)
de: Geonym

H

[edytuj]
  • hagionim - nazwa własna osoby wyniesionej na ołtarze Kościele katolickim jako świętej lub błogosławionej bądź sługi Bożej, np. św. Anna Samotrzeć, św.św. Cyryl i Metody, sługa Boży Stefan kard. Wyszyński
de: Hagionym
  • hagiotoponim - nazwa własna miejscowości lub innego obiektu topograficznego będąca transonimizacją hagionimu lub zawierająca hagionim, np. Góra Świętej Anny
de: Hagiotoponym
  • heortonim - nazwa święta religijnego lub świeckiego, np. Boże Narodzenie, Idependence Day
de: Heortonym
  • hiperfizjonim - nazwa własna stworzenia nadnaturalnego, wymyślonego
de: Hyperphysionym
  • hodonim - nazwa własna drogi, ulicy, traktu, placu, skweru, drogi krajowej, autostrady, tunelu itp., np. Via Appia
de: Hodonym
  • hybrydonim - geograficzna nazwa własna bazująca na elementach dwoch języków (na terenach wpływów wielojęzykowych)
de: Hybridonym
  • hydronim - nazwa własna zbiornika wodnego, stałego lub płynącego, np. jeziora, morza, rzeki, strumienia, studni, wodospadu itd.
de: Hydronym

I

[edytuj]
  • ideonim - nazwa wytworu kultury artystycznej, np. tytuł obrazu, rzeźby, dzieła literackiego itp.

K

[edytuj]
  • kosmonim - nazwa obiektu w przestrzeni kosmicznej
de: Kosmonym
  • kryptonim - indywidualna nazwa danej osoby, inna niż jej oficjalne imię i nazwisko
de: Kryptonym

M

[edytuj]
  • medionim - nazwa własna nadawana obiektom powiązanym z przestrzenią medialną, np. nazwy kanałów radiowych i telewizyjnych, tytuły prasowe, nazwy domen internetowych itd.
  • metronim - nazwa osobowa pochodząca od imienia matki, nie zawsze traktowana za nazwę własną, np. danusin
de: Metronym
  • makrotoponim - nazwa własna określonych obiektów i obszarów terytorialnych, wyznaczanych geograficznie, administracyjnie, zamieszkanych, ale także niezamieszkanych, zagospodarowanych i niezagospodarowanych przez człowieka, znana i używana w szerszym zasięgu komunikacyjnym (regionalnym, krajowym, międzynarodowym), np. nazwy krain, regionów, gmin, powiatów, miejscowości, rzek
de: Makrotoponym
  • mikrotoponim - nazwa własna terenowa wskazująca na obiekty i obszary zwykle niezamieszkane, znana i używana w wąskim zasięgu komunikacyjnym (przez społeczność lokalną danej gminy, miejscowości, rodziny, właścicieli i użytkowników dóbr ziemskich, lasów, jezior itd.), m.in. nazwy pól, łąk, lasów, polan, ścieżek, strug, mniejszych rzek, stawów, skał, głazów narzutowych itd., np. podmokły teren Wujkowe Bagno, łąki i pola Rąbalina, trakt Stara Droga
de: Mikrotoponym

N

[edytuj]
de: Namenkunde
de: Eigenname
en: proper name
  • neotoponim - nazwa utworzona w celu desygnowania nowo wyznaczonego miejsca, przestrzeni terytorialnej, wybudowanego obiektu, będąca efektem rozwoju gospodarczego lub zmian administracyjnych w danym obszarze, np. park rozrywki Gardaland we Włoszech, Lotnisko Okęcie im. Fryderyka Chopina w Warszawie
de: Neotoponym
  • nesonim - nazwa własna własna wyspy, np. Capri, Uznam
de: Nesonym

O

[edytuj]
  • ojkononim - nazwa własna miejsca/terytorium zamieszkanego
de: Oikononym
  • onim - nazwa własna
de: Onym
de: Onymie
de: Onomastik
  • oronim - nazwa własna wzniesienia, m.in. nazwa góry, masywu górskiego, wyżyny, płaskowyżu, szczytu, skały, rowniez wzniesien na dnie oceanow itp., np. Rów Mariański, Sierra Madre
de: Oronym

P

[edytuj]
  • patronim - nazwa własna osobowa wywodzona od imienia lub nazwiska ojca
de: Patronym
  • poetonim - nazwa własna postaci literackiej
de: Poetonym
  • porejonim - nazwa oznaczająca pojazd, środek transportu, połączenie kolejowe, autobusowe, lotnicze, morskie itd.
  • praksonim - nazwa własna wydarzenia (np. bitwa pod Grunwaldem)[3]
de: Praxonym
  • pseudonim - indywidualna nazwa danej osoby, inna niż jej oficjalne imię i nazwisko
de: Pseudonym

S

[edytuj]
  • socjoideonim - nazwa własna oznaczająca grupę, inicjatywę lub wydarzenie o charakterze społecznym, kulturowym
  • speleonim - nazwa desygnująca groty, jaskinie, pieczary, zagłębienia, kopalnie, komnaty w podziemiach, np. kopalnia soli Wieliczka
de: Speleonym

T

[edytuj]
  • teonim - nazwa własna bóstwa
de: Theonym
de: Toponomastik
de: Toponym
en: toponym
  • transonim - nazwa własna powstająca jako formalne przeniesienie nazwy własnej z innej kategorii, np. Siena od nazwy miasta jako nazwa typu samochodu marki FIAT
de: Transonym

U

[edytuj]
  • urbanonim - nazwa własna obiektu występującego w przestrzeni miejskiej, np. ulicy, placu, parku, budynku, instytucji
de: Urbanonym
de: Urbonym

Z

[edytuj]
  • zooonim - nazwa indywidualna nadawana zwierzęciu, zwykle udomowionemu, powiązanemu z otoczeniem człowieka, np. psu, kotu itd.
de: Zooonym

Bibliografia

[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Word-formation in Kazakh toponyms, Life Science Journal 2014;11(6), dostęp 05.01.2021
  2. ↑ Tomasz J. Szutkowski, Toponimy jako środki wtórnej nominacji (na materiale frazeologizmów z komponentem onomastycznym we współczesnym języku rosyjskim i polskim), Acta Universitatis Wratislavensis, Wrocław 2009, dostęp 05.01.2021
  3. ↑ Andrzej Czerny, Teoria nazw geograficznych, PAN, Warszawa 2011, dostęp 05.01.2021


Powrót do spisu treści
Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Onomastyka/Pomoc&oldid=413850”