Pomocnik olimpijczyka - Elementy wiedzy obywatelskiej i ekonomicznej/Sojusz Północnoatlantycki
Spis treści
|
|---|
Sojusz Północnoatlantycki
[edytuj]Zwróćcie uwagę, abyście potrafili: • scharakteryzować członkostwo Polski w NATO. Tego wymaga od Was podstawa programowa.
- NATO (Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, Pakt Północnoatlantycki)
- Organizacja międzynarodowa, której celem jest ochrona pokoju i bezpieczeństwa jej członków. NATO powstało jako przeciwwaga dla ZSRR w trakcie zimnej wojny. Obecnie (po zakończeniu zimnej wojny) NATO zmieniło cele swojego działania, kładąc większy nacisk na utrzymanie światowego pokoju i zwalczanie terroryzmu, a nie na obronę przed bezpośrednim, "tradycyjnym" atakiem na członka Sojuszu przez inne państwo.
- Traktat Waszyngtoński (Traktat Północnoatlantycki)
- Dokument międzynarodowy powołujący NATO, podpisany w Waszyngtonie 04.04.1949 r.
Zgodnie z artykułem V Traktatu Waszyngtońskiego atak na terytorium któregokolwiek z członków Sojusz jest atakiem na cały Sojusz - w ramach wspólnej obrony cały Pakt dokonuje kontrataku. Pierwszy raz na artykuł ten powołały się Stany Zjednoczone po atakach z 11 września 2001 r.
Siedziba NATO znajduje się w Brukseli.
- Zasada cywilnej kontroli nad armią
- Zasada, zgodnie z którą najwyższym zwierzchnikiem armii jest cywil (a nie wojskowy, np. generał).
W Polsce zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent RP (w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo poprzez Ministra Obrony Narodowej). W NATO decyzje o użyciu wojsk są podejmowane w drodze konsensusu przez Radę Północnoatlantycką złożoną z szefów państw lub rządów członków Sojuszu.
Sposoby działania NATO:
- organizowanie misji stabilizacyjnych i pokojowych (zgodnych z Kartą Narodów Zjednoczonych, najczęściej na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ),
- np. ISAF w Afganistanie, KFOR (Kosovo Force), wspieranie operacji Unii Afrykańskiej w Somalii,
- tworzenie partnerstw z innymi państwami w celu budowania dobrych relacji i pokoju (np. Rada NATO-Rosja, Partnerstwo dla Pokoju).
Członkowie NATO:
- 1949 r.: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, USA, Wielka Brytania, Włochy,
- 1952 r.: Grecja, Turcja,
- 1955 r.: Niemcy (RFN),
- 1982 r.: Hiszpania,
- 1999 r.: Czechy, Polska, Węgry,
- 2004 r.: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia,
- 2009 r.: Albania, Chorwacja.
W 1955 r. do NATO przystąpiło państwo zachodnioniemieckie (RFN) - terytorium byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) zostało włączone do NATO w momencie zjednoczenia Niemiec, czyli w 1990 r.
Polska ratyfikowała (zatwierdziła) Traktat Waszyngtoński w 1999 r., dzięki czemu w tym samym roku stała się pierwszym członkiem NATO z byłego bloku wschodniego (razem z Czechami i Węgrami).