Pomocnik olimpijczyka - Elementy wiedzy obywatelskiej i ekonomicznej/Systemy rządów
Spis treści
|
|---|
Systemy rządów
[edytuj]- System rządów
- Układ relacji między naczelnymi organami państwa.
- parlament ma zasadnicze znaczenie, gdyż oprócz funkcji prawodawczych powołuje i odwołuje rząd - ma szeroki wpływ na władzę wykonawczą,
- prezydent jest najczęściej powoływany przez parlament i ma symboliczne znaczenie.
System taki istnieje np. w Czechach.
- prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych,
- prezydent jest jednocześnie szefem rządu,
- parlament ma silne uprawnienia kontrolne (szczególnie w sferze finansowej) i ustawodawcze, ale nie ma żadnego wpływu na politykę rządu - nie może go odwołać.
System taki istnieje np. w Stanach Zjednoczonych.
Oprócz dwóch ww. systemów "skrajnych", istnieje gama systemów mieszanych. Poniżej znajdują się niektóre z nich.
System półprezydencki polega na przyznaniu prezydentowi dodatkowych (w porównaniu z systemem parlamentarnym) uprawnień zmuszających parlament do ścisłej współpracy z szefem państwa. Wiąże się to z bezpośrednimi wyborami głowy państwa. System taki istnieje np. we Francji.
System kanclerski polega na przyznaniu szefowi rządu (tu: kanclerzowi) dodatkowych uprawnień sprowadzających się do tego, że ministrowie nie są odpowiedzialni przed parlamentem (gdyż ten nie może ich odwołać) tylko przed kanclerzem. Pozycja prezydenta zaś jest symboliczna. System taki istnieje np. w Niemczech, w Austrii.
System parlamentarno-gabinetowy polega na zachowaniu centralnej pozycji parlamentu (jak w systemie parlamentarnym) przy jednoczesnym umocnieniu pozycji rządu (co przejawia się np. w tym, że nie tak łatwo jest rząd odwołać - trzeba przedstawić kandydata na nowego premiera i przekonać większość posłów do odwołania rządu i poparcia kandydata na nowego premiera (czyli uchwalić konstruktywne wotum nieufności). System taki istnieje np. w Polsce.