Pszczelarstwo/Biologia/Taniec
Tańce pszczół
[edytuj]Taniec pszczół jest jednym z przejawów życia społecznego pszczół miodnych. Odgrywa on istotną rolę w przekazywaniu informacji w rodzinie pszczelej. Taniec poszczególnych gatunków pszczół miodnych znacznie się różni, wskazując na różne warunki i etapy ich rozwoju. I tak pszczoły karłowate (A. florea) tańczą tylko na górnej poziomej części ich plastra i nie potrafią wskazać kąta informującego o wysokości położenia słońca. Pszczoła olbrzymia (A. dorsata), której plaster również znajduje się na wolnym powietrzu, informuje w tańcu o wysokości położenia słońca jedynie wtedy, gdy widzi bezchnmurne niebo. Jedynie pszczoły środkowoeuropejskie (A. mellifera) i pszczoły wschodnie (A. cerana) potrafią niejako "z pamięci" określić w tańcu trójwymiarowe dane na temat położenia słońca, być może dlatego, że ich tańce odbywają się w ciemnościach gniazda.
Taniec pszczół zbieraczek informujący o źródłach pokarmu
[edytuj]Polega on na tym, ze pszczoły zbieraczki, które znalazły obfite źródło pożytku, po powrocie do gniazda wykonuja na plastrze rytmiczne, podobne do tańca ruchy.
Wyróżniono kilka rodzajów tańca pszczół:
- Taniec okrężny
- W tańcu okrężnym pszczoła zatacza niewielkie koło. Ten taniec wskazuje na „bliskie“ źródło wziątku, tzn. po drodze do pokarmu pszczoła zbieraczka doznała mało zróżnicowanych bodźców optycznych. W tańcu okrężnym brak jest elementów określających kierunek położenia źródła pokarmu.
- Taniec sierpowaty, tzw. przejściowy
- Taniec wywijany
- W tańcu wywijanym pszczoła porusza się po linii, której kształt przypomina widziane z góry rozłupane ziarno kawy. W tańcu wywijanym podawana jest informacja zarówno o kierunku położenia pożytku względem słońca i względem gniazda, jak i w jakiej odległości znajduje się pożytek. Odległość ta jest mierzona przy pomocy ilości i szybkośći przepływu bodźców optycznych, które pszczoła zbieraczka mijała podczas lotu.
- Taniec ósemkowy
Tańce wykonywane podczas rójki
[edytuj]Historia obserwacji tańca pszczół
[edytuj]O pszczołach podrygujących na plastrach pisał już Arystoteles. W Europie pierwszych naukowych obserwacji tańca pszczół dokonał prof. Karl von Frisch w latach dwudziestych XX wieku. Wtedy jeszcze uważał, że tańce mają na celu jedynie przekazanie zapachu pokarmu i zwrócenie uwagi na jego bogate zasoby. Początkowo sądził, że taniec wywijany wykonują tylko zbieraczki pyłku, a taniec okrężny zbieraczki nektaru. Dopiero 20 lat później zmiany w sposobie przeprowadzanych eksperymentów polegające na sukcesywnym oddalaniu miseczki z rozpuszczonym w wodzie cukrem na odleglość ponad 100 m od ula pozwoliły mu na stwierdzenie, że taniec wywijany wykonują zarówno zbieraczki pyłku jak i nektaru oraz że zawarte są w nim informacje na temat kierunku, w którym znajduje się pożytek. W roku 1973 prof. Karl von Frisch otrzymał nagrodę Nobla za odkodowanie tańca pszczół. Ok. roku 2004 rozpoczęto eksperymenty z pszczołami-robotami. Udało się już np. skierować pszczoły, które odebrały sygnały pochodzące od pszczół-robotów, we wskazanym przez nie kierunku.